آلودگی شدید هوای عسلویه این روزها دوباره به صفحات اصلی رسانه‌های جمعی ایران کشیده شده است. چندی پیش امام جمعه عسلویه گفته بود که خون مردم این منطقه به دلیل آلودگی هوا دارای چنان سمومی است که حتی سازمان انتقال خون هم از پذیرفتن خون آنها خودداری می‌کند. قبلا نیز چنین اظهاراتی از زبان برخی از اهالی عسلویه شنیده شده است.

گرچه مقام‌های مسئول در تهران درباره این سخنان امام جمعه عسلویه تقریبا سکوت اختیار کرده‌اند، ولی غلامرضا حاجیانی، مدیر کل انتقال خون استان بوشهر روز دوشنبه (۱۰ مارس/ ۱۹ اسفند) به روزنامه قانون گفته است: «منکر آلودگی هوای عسلویه نمی‌توان شد و این که ممکن است روی سلامتی افراد این منطقه تاثیر داشته باشد، اما مردم این منطقه باید بدانند که مهم‌ترین دلیل کمرنگ بودن انتقال خون در منطقه محل سکونت آن‌ها، عدم وجود پایگاه انتقال خون است و نه آلودگی خونی».

با این همه حاجیانی تصریح کرده است: «متاسفانه یا خوشبختانه فاکتوری برای بررسی این نوع از آلودگی که بتواند مانع انجام اهداي خون شود در کشور ما وجود ندارد. یعنی اگر هم فرد در خون خود این آلودگی را داشته باشد، قوه‌ای برای جلوگیری از اهداي خون با این دلیل وجود ندارد. پزشک ما در این ارتباط هیچ معاینه‌ای انجام نمی‌دهد.»

مشکلی پایدار

عسلویه تا پیش از سال ۱۳۷۸ روستایی با جمعیتی کمتر از دو هزار نفر و یکی از ده‌ها روستای تابع شهرستان کنگان بود. با استقرار تاسیسات پالایشگاهی در منطقه عسلویه، این روستا به "بخش" ارتقا یافت و به جمعیت ساکن در این منطقه حدود ۶۰ هزار نفر نیروی کار که بیشتر آنها را کارگران مجرد تشکیل می دادند، افزوده شد. اما در عین حال، مشعل‌های پالایشگاه‌های منطقه باعث آلودگی شدید محیط زیست در منطقه شده است.

عسلویه از یک طرف به سمت دریا و از طرف دیگر به کوهستان محاصره شده است. این وضعیت باعث می‌شود که هوا به راحتی جریان پیدا نکند و هوای آلوده راکد بماند. این در حالی است که عملیات توسعه فازهای دیگر نیز همچنان ادامه دارد. این عملیات شامل خاک‌برداری، خاکریزی و زیرسازی است که خود باعث تولید گرد و غبار در عسلویه می‌شود.

یکی از دلایل اصلی آلودگی هوا در عسلویه وجود مجتمع‌های گازی و پتروشیمی متعدد در منطقه‌ای بسیار کوچک نیز عنوان می‌شود. به گفته کارشناسان وجود تعداد زیادی از پالایشگاه‌ها، در منطقه ای محدود و نسبتا بسته، منطقی به نظر نمی‌رسد.

بنا بر داده‌های رسانه‌های ایران به دلیل مجهز نبودن فلرهای (مشعل‌های بلند گاز سوز) پروژه‌های نفتی و گازی به فیلتر‌های پالایش گاز، هوای منطقه از گازهای مرگباری چون CO2 و SO2 و 2HS آکنده است.

وجود میزان بالایی از آلاینده‌ی سرب در هوای منطقه عسلویه نیز از دیگر مولفه‌های خطرناک هوای تنفسی برای اهالی و کارگران پارس جنوبی است.

به گفته کارشناسان فاضلاب‌های صنعتی مربوط به پروژه‌های پالایشگاهی و پتروشیمی نیز بدون هیچ تصفیه‌ای وارد دریای پارس جنوبی می‌شوند، امری که به گستردگی ابعاد آلودگی‌های زیست محیطی در منطقه عسلویه دامن می‌زند.

همین عامل سبب شد که چند ماه پیش جلبک‌های قرمز تمامی سطح محدوده بندر طاهری تا انتهای فازهای عسلویه را فرا گرفتند و در نتیجه همه آبزیان این ناحیه به دلیل نرسیدن اکسیژن خفه شدند.

معاینات نافرجام و قول‌های پا در هوا

با این همه، ناصر آغاجری، یک فعال کارگری در منطقه عسلویه اوایل آذر امسال به خبرگزاری ایلنا گفت که در دو سال گذشته حتی یک مورد اتفاق نیفتاد که سلامتی کارگران شاغل در پروژ‌های پالایشگاهی – پتروشیمی با انجام آزمایشات طبی برای ریه، قلب، خون و شنوایی مورد ارزیابی قرار گیرد، در حالی که به موجب قانون کار تمامی کارگرانی که در معرض عوارض سخت و زیان‌آور محیط‌های شغلی قرار دارند باید به صورت دوره‌ای مورد معاینات پزشکی قرار بگیرند.

فروردین ماه سال ۱۳۹۰ به دنبال سفر آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی به عسلویه، قول داده شد که کمیته‌ای برای بررسی راه‌های رفع آلودگی هوا و محیط زیست این منطقه ایجاد شود. این کمیته بلافلاصله ایجاد شد، ولی تا کنون هیچ خبری از کم و کیف فعالیت‌های آن منتشر نشده است.

صحبت‌های امام جمعه عسلویه اگر نادرست هم باشد، نافی واقعیتی که خود مسئولان محیط زیست کشور هم به آن واقفند نیست: هوا و محیط زیست عسلویه به شدت آلوده است و تلاش چندانی هم برای رفع آن صورت نمی‌گیرد.