کاترین آشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و نماینده گروه ۱+۵ در مذاکرات اتمی با ایران به استانبول رفته است تا با احمد داوداوغلو، وزیر خارجه ترکیه درباره مذاکرات هفته آینده با ایران گفت‌وگو کند. این مذاکرات قرار است روزهای ۲۱ و ۲۲ ژانویه در استانبول میان نمایندگان ایران و گروه ۱+۵ برگزار شود.

خانم آشتون روز پنجشنبه در استانبول تاکید کرد که در مذاکرات هفته آینده، درباره برنامه‌ی اتمی ایران گفت‌وگو خواهد شد. یک سخنگوی آشتون در بروکسل گفت، انتظار می‌رود در نشست استانبول درباره برنامه اتمی ایران گفت‌وگو شود، اما ممکن است مسائل دیگری نیز در دستور مذاکرات قرار گیرند.

اما علی‌اکبر صالحی، سرپرست وزارت خارجه جمهوری اسلامی روز گذشته (۲۲ دی‌ / ۱۲ ژانویه) گفت، نمایندگان جمهوری اسلامی در استانبول درباره برنامه اتمی ایران مذاکره نخواهند کرد.

در دور نخست گفت‌وگوها در ژنو نیز ایران حاضر نشد درباره برنامه‌ی اتمی‌اش گفت‌وگو کند. نمایندگان ایران اعلام آمادگی کردند که بر سر مسائل بین‌المللی، از جمله خلع سلاح اتمی، با نمایندگان شش قدرت بزرگ گفت‌وگو کنند. در حالی که هدف نمایندگان گروه ۱+۵، مذاکره بر سر برنامه‌ی اتمی ایران و قانع ساختن این کشور برای توقف غنی‌سازی اورانیوم بود. این دوگانگی انتظارات موجب شد که دور نخست مذاکرات ژنو نتیجه‌ای در پی نداشته باشد. تنها نتیجه این مذاکرات توافق طرفین به ادامه‌ی گفت‌وگوها در استانبول بود.

به عقیده اکثر ناظران، اگر مذاکرات هفته آینده استانبول نتواند گره بن‌بست اتمی ایران را بگشاید، این مناقشه تشدید شده و تصویب قطعنامه‌ی دیگری علیه ایران در شورای امنیت در دستور کشورهای غربی قرار خواهد گرفت؛ قطعنامه‌ای که حداقل پیامدهای آن تشدید تحریم‌های تجاری و مالی علیه ایران خواهد بود. شواهد حاکی از آن است که تحریم‌های آتی مهمترین منبع تامین درآمد ایران یعنی فروش نفت و گاز را هدف قرار خواهد داد.

قطعنامه‌‌های شورای امنیت علیه ایران تاکنون در چارچوب بند ۴۱ منشور سازمان ملل متحد صادر شده که عموما بر مجازات‌های اقتصادی استوار بودند. در صورت تشدید مناقشه، شورای امنیت می‌تواند ماده ۴۲ منشور را مبنای صدور قطعنامه‌های خود قرار دهد که توسل به گزینه‌ی نظامی را نیز مجاز می‌شمارد.

پاسخ منفی روسیه و چین

در همین‌حال روز پنجشنبه سخنگوی وزارت خارجه چین به‌طور تلویحی دعوت ایران برای بازدید از تاسیسات هسته‌ای این کشور را رد کرد. سخنگوی وزارت خارجه چین گفت، سفیر این کشور در آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم اکنون در پکن بسر می‌برد و سفر به ایران برای او مشکل خواهد بود.

روسیه نیز امروز - پنجشنبه ۲۳ دی‌ماه - در پاسخی دو پهلو عملا به دعوت ایران بی‌اعتنایی نشان داد. سرگئی لاوروف، وزیر امورخارجه روسیه دعوت ایران به بازدید از تاسیسات هسته‌ای را «مثبت» ارزیابی كرد، اما گفت، این بازدید نمی‌تواند جایگزین بازدید بازرسان آژانس و یا مذاكرات هسته‌ای شود.

لاوروف تاکید كرد: ما این اقدام را در راستای آمادگی ایران برای همكاری با جامعه بین‌الملل دانسته و از آن استقبال می كنیم، اما این مسئله به كارشناسان آژانش مربوط می‌شود.

دولت ایران از روسیه، چین، اتحادیه اروپا و چندین عضو آژانس بین‌المللی انرژِی اتمی دعوت کرده بود که برای بازدید از تاسیسات هسته‌ای نطنز و اراک به ایران سفر کنند. سه عضو دائمی شورای امنیت و آلمان که در کنار چین و روسیه، طرف اصلی مذاکرات اتمی با ایران هستند، در فهرست دعوت‌شدگان نبودند.

اتحاددیه اروپا پیش‌تر دعوت ایران را رد کرد و گفت، بازرسی از تاسیسات اتمی ایران کار کارشناسانان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.

MM/FW