مراسم عید پاک امسال (۲۰۱۷) شرایط ویژهای داشت، زیرا کلیساهای شرق و غرب این مراسم را در یک روز برگزار کردند. پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیکهای جهان، در پیام خود به جنگ در سوریه و دیگر مناطق بحرانی پرداخت.
تبلیغات
مراسم عید پاک روز یکشنبه (۲۷ فروردین / ۱۶ آوریل) در میدان سن پتر شهر رم با حضور پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیکهای جهان و شرکت هزاران نفر از مومنان و گردشگران برگزار شد. در مراسم امسال میدان سن پتر شهر رم کاملا پر نبود.
شاید هوای ابری و رگبارهای شدید ناگهانی سبب شده بود که بخشی از علاقمندان در این مراسم شرکت نکنند و شاید تاکید بر تدابیر امنیتی در پر نبودن میدان تاثیر داشت، زیرا تردد خودروها در خیابانهای نزدیک به واتیکان ممنوع بود و خودروهای پلیس و ارتش خیابانهای منتهی به میدان سن پتر را بسته بودند.
پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیکهای جهان، در پیام امسال عید پاک خود گفت که این پیام، پیامی برای همبستگی است. عیسی مسیح همبسته با تنهایان و منزویان است و از قربانیان تبعیض و استثمار در سراسر جهان حمایت میکند.
جنگ در سوریه
پاپ در ابتدا به جنگ در سوریه پرداخت و گفت عیسی مسیح «همراه همه کسانی است که مجبور شدهاند به خاطر درگیریهای مسلحانه، حملات تروریستی، گرسنگی و رژیمهای جابر و ستمگر وطن خود را ترک کنند.»
او در ادامه گفت: «برادران و خواهران مسیحی در هر کشوری با این مهاجران به نیکی برخورد میکنند و در ادامه راه مشترکشان با آنان، نان و امید را با این مهاجران تقسیم میکنند.»
رهبر کاتولیکهای جهان گفت: «در چنین دورانی عیسی مسیح در کنار همه کسانی است که به طور فعال در سوریه برای آرامش میکوشند، به کمک غیرنظامیان میآیند و به آنها امید میدهند.»
عید پاک در جهان؛ از رستاخیز مسیح تا مراسم آببازی
عید پاک که مهمترین جشن مسیحیان در جهان به شمار میرود، به صلیب کشیده شدن، مرگ و رستاخیز عیسی مسیح را به یاد میآورد. مروری تصویری بر شماری از آداب و عناصر مهم این جشن در نقاط مختلف جهان.
عکس: Imago Images/Zuma Press
مناسک دینی و رسوم بومی
اگرچه عید پاک مهمترین جشن مسیحیان به شمار میرود، اما نمادها و آداب این عید، مثلا در آلمان، تنها تا اندازهای ریشه در مذهب دارند. تخممرغ، خرگوش و بره ویژهی عید پاک از جمله نمونههایی هستند که در آنها دین مسیحیت با آیین غیرمذهبی پیش از دوران مسیح در هم تنیده است. اینکه عید پاک، عید رستاخیز عیسی مسیح است، نکتهای است که هر روز شمار کمتری از آلمانیها از آن آگاهی دارند.
عکس: Imago Images/Zuma Press
پنجشنبه میثاق
پنجشنبه میثاق که به پنجشنبه مقدس یا پنجشنبه فرمان نیز شهرت دارد، به یادآورنده شام آخر عیسی مسیح با حواریون است که او در آن با یارانش نان و شراب قسمت میکند. شام آخر از جمله رویدادهای مهم مذهبی است که هنرمندان بزرگ آن را به تصویر کشیدهاند، از جمله لئوناردو داوینچی که صحنهای از این شام را در یکی از آثار معروف خود جاودانه کرده است.
عکس: imago stock&people
مراسم پاشوران
مسیح در شامگاه قبل از مرگاش پای حواریون خود را شست تا نشان دهد که بزرگان باید همواره در خدمت مردم باشند. از آن زمان شستن پا در کلیساهای ارتدکس و کاتولیک به یک سنت تبدیل شده است. در کلیسای ارتدکس روحانیون عالیرتبه پای کشیشهای جوان را میشویند. پاپ، رهبر کلیسای کاتولیک از این هم فراتر رفت و فرمانی برای شستن پای هر فرد مومن صادر کرد. پاپ فرانسیس امسال هم به یک زندان رفت و پای زندانیان را شست.
عکس: Reuters/Vatican Media
جمعه نیک
مسیحیان جهان در روز آدینه مقدس یا جمعه نیک مراسمی را به یاد به صلیب کشیده شدن عیسی مسیح برگزار میکنند. جمعه نیک روز سوگواری است و مسیحیان در این روز معمولا از خوردن گوشت پرهیز میکنند. این سنت که شماری از پیروان مسیحیت جمعهها گوشت نمیخورند نیز ریشه در همین روز مهم مذهبی دارد.
عکس: picture-alliance/dpa/M. Murat
شمع عید پاک
در گذشته این شمعهای عید پاک بودند که به مراسم عبادت شبانه در کلیسا نور میبخشیدند. نور شمعهای عید پاک در عین حال نماد نورانی شدن مسیحیان با بازگشت عیسی مسیح است و نشاندهندهی پیروزی او بر مرگ و نیستی. رسم بر آن است که نخست شمع عید پاک افروخته شود و با آن شمعهای دیگر روشن شوند.
عکس: Imago
تخممرغهای رنگی
در آلمان تخممرغهای رنگی به جزئی ثابت از جشن و ایام عید پاک بدل شده است. رسم بر این است که پدر و مادرها در عید پاک تخممرغها را پنهان میکنند تا کودکان بتوانند آنها را پیدا کنند. برای مسیحیان تخممرغ نماد رستاخیز است. از قرون وسطی به این سو، کلیسا خوردن گوشت و تخممرغ را در ایام روزهگیری منع کرده بود و مردم نیز برای آنکه تخممرغها فاسد نشوند، آنها را میپختند و گاه نیز رنگ میکردند.
عکس: picture alliance/Frank May
خرگوش عید پاک
از دید بیولوژیکی رابطهای میان تخممرغ و خرگوش وجود ندارد، اما خرگوش حیوانی است که نویددهندهی بهار است و همچنین به عنوان نماد کهن زایش و باروری شناخته میشود. در آلمان خردسالان بر این باورند که خرگوشها تخممرغها را پنهان میکنند. در سال ۱۶۶۲ میلادی برای اولین بار بطور مکتوب از این رسم یاد شده است.
عکس: Colourbox/Kzenon
آیین تخممرغزنی
یکی از بازیهای مرسوم در آلمان در روزهای عید پاک، به ویژه در ایالت بایرن و در مناطق کناره رود راین، این است که تخممرغها را به هم بزنند و برنده آن کسی است که تخممرغ او سالم بماند. البته این بازی ریشهای دینی یا مذهبی ندارد.
عکس: picture-alliance/dpa
خوردنیهای نمکی در ایتالیا
در حالی که در آلمان در ایام عید پاک معمولا شرینی و شکلاتهای تخممرغشکل صرف میشود، در ایتالیا خوردنیهای نمکی هم بسیار رایج است، از جمله کیکی که با اسفناج و تخممرغ طبخ میشود.
عکس: picture-alliance/dpa
عید پاک در انگلیس
انگلیسیها در روز جمعه نیک معمولا از خوردن غذای زیاد خودداری میکنند. از جمله خوردنیهایی که در این روز صرف میشود، نوعی نان کشمشی به نام Hot Cross Buns است که روی آن یک صلیب نقش بسته. از دیگر رسمهای رایج در انگلیس آویختن تخمرغهای رنگی به شاخههای بیدمشک است. به باور انگلیسیها، لمس کردن شاخههای بیدمشک خوشبختی میآورد.
عکس: picture-alliance/dpa/dpaweb
بره عید پاک
برهی عید پاک ریشه در عید پسح یا فصح دارد که از جشنهای یهودیان محسوب میشود. در این جشن که به یادآورندهی آزاد شدن قوم یهود از قید بردهداری فرعونهای مصر است، رسم است که برهای قربانی شود. یهودیان در این روز درهای منازل خود را با خون بره علامتگذاری میکنند تا عزرائیل به سراغشان نیاید. در دین مسیحیت نیز بره نماد معصومیت و بیگناهی عیسی است.
عکس: Fotolia/Thomas Geuking
آب عید پاک
برخی از رسمها از جمله آوردن "آب عید پاک" کم و بیش از میان رفتهاند. طبق این رسم، دختران جوان در شب پیش از یکشنبه عید پاک از رودخانهای آب میآورند. این آب نماد زندگی است و اگر این دختران در حین رفت و برگشت به رودخانه سکوت کنند، زیبایی و باروری آنان بیشتر میشود. این رسم در میان اقلیتهای اسلاو که در شرق آلمان سکونت دارد، همچنان زنده است.
عکس: picture-alliance/dpa
آتش عید پاک
رسم آتش عید پاک از آدابی است که ژرمنها نیز با آن آشنایی داشتند. زبانههای آتش وسیلهای بوده است برای پایان بخشیدن به سرما و سختیهای زمستان و همچنین راندن شیاطین و ارواح خبیثه. افزون بر این، گفته میشود که نور آتش خوشبختی میآورد. امروزه رسم بر آن است که در روستاهای کوچک یا در جمع خانوادگی کوچک، آتشی به مناسبت عید پاک برافروخته شود. این رسم از جمله در فنلاند بسیار رایج است.
عکس: picture-alliance/dpa/dpaweb
زنگ ناقوس کلیسا
در روز یکشنبه عید پاک کلیساها با به صدا درآوردن ناقوس، رستاخیز عیسی مسیح را نوید میدهند. در روز پنجشنبه میثاق یا مقدس که شب پیش از به صلیب کشیده شدن عیسی است، ناقوس کلیساهای کاتولیک معمولا خاموش میمانند.
عکس: picture-alliance/dpa
مراسم آببازی در لهستان
یکی از مراسمی که در روز دوشنبهی عید پاک در لهستان رواج دارد، رسم آببازی است. لهستانیها با سطلهای پر به یکدیگر آب میپاشند. این رسم که Smingus-Dyngus نام دارد، به یادآورنده غسل تمعید شاهزاده "میشکو اول" لهستان است که در سال ۹۹۶ میلادی مسیحیت را در این کشور رواج داد.
عکس: picture-alliance/dpa/dpaweb
عید پاک در اسپانیا
در هفتهی موسوم به "سمانا سانتا" که در اسپانیا رواج دارد، دستههای عزاداری در خیابانها به راه میافتند. کسانی که در این مراسم شرکت میکنند، معمولا نقاب، کلاههای نوکتیز و لباسهای بلند بر تن دارند، با پاهای برهنه در حرکتند و معمولا صلیب یا مجسمهای از مریم مقدس یا عیسی مسیح را بر دوش میکشند.
عکس: picture-alliance/dpa
عیدی رنگارنگ در فیلیپین
جشن عید پاک در فیلیپین جشنی رنگارنگ است. پوشیدن لباسهای محلی رنگارنگ در مراسم راهپیمایی معمول است. ۸۰ درصد از جمعیت فیلیپین کاتولیک هستند.
عکس: Reuters/E. De Castro
عید پاک در ایران
در کنار جشن کریسمس، عید پاک نیز از مناسبتهای مذهبی مهمی است که اقلیتهای مسیحی در ایران آن را جشن میگیرند.
عکس: Fars
پیوند با عیسی مسیح
در جریان عید پاک در کاستاریکا مراسم گوناگونی برگزار میشود. کاتولیکهای این کشور در طی یکی از این مراسم دور تندیسی از عیسی مسیح جمع میشوند و یا نوارهای رنگارنگ پیوند خود با مسیح را نشان میدهند.
عکس: Reuters/J. C. Ulate
مراسم نمایشی در پاراگوئه
مردم پاراگوئه معمولا پرجنب و جوش هستند و زندگی در شهرهای بزرگ این کشور، به ویژه در آسونسیون (پایتخت) نیز با تحرک و شلوغی فراوانی همراه است. تنها در پنجشنبه میثاق است که سکوت و آرامشی نسبی در خیابانها حاکم است و نوای موسیقی حزنانگیز به گوش میرسد. در آسونسیون اجراهای نمایشی از به صلیب کشیده شدن مسیح مرسوم است.
عکس: Reuters/J. Adorno
گردشگری و قدم زدن در ایام عید پاک
اگر چه بسیاری در روزهای عید پاک برای قدم زدن و هواخوری بیرون میروند، اما این کار در اصل ریشه در آدابی قدیمی دارد. رسم بر آن بوده که پس از دوران سرد و طولانی زمستان، لباسی پاکیزه بر تن کنند و با قدم زدن در طبیعت به بهار خوشامد بگویند. امروزه هم اکثر جماعتهای کلیسایی مسیحیان را به قدمزدنهای مشترک دعوت میکنند.
عکس: picture-alliance/dpa
راهپیمایی عید پاک
نخستین راهپیمایی عید پاک در سال ۱۹۶۰ برگزار شد و از آن زمان به سنتی ثابت و مهم در این جشن بدل گردید. در آن زمان شرکتکنندگان در این راهپیمایی برای اعتراض به تجهیز ارتش آلمان به سلاحهای هستهای و رقابت اتمی در حین جنگ سرد، قدم به خیابانها گذاشتند. امروزه سازمانهای مدافع صلح و حفظ محیط زیست هستند که بیش از همه در برنامهریزی و برگزاری این راهپیماییها نقش دارند.
عکس 221 | 22
پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیکهای جهان، سپس به دیگر کشورهای جنگزده جهان پرداخت و گفت در کنار سوریه، اوکراین، عراق و یمن از جمله کشورهایی هستند که در آنها آتش جنگ شعلهور است. او خواستار برقراری صلح در این کشورها و دیگر مناطقی شد که درگیریها در آنها ادامه دارند، اما توجه عمومی را برنیانگیخته است.
پاپ فرانسیس از جمله در باره کشورهای سودان جنوبی، سودان، سومالی، جمهوری دمکراتیک کنگو گفت، عیسی مسیح همواره به یاد شهروندان این کشورها خواهد بود. او گفت که وضعیت مردم این مناطق را خشکسالی و قحطی نیز به شدت تهدید میکند.
پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیکهای جهان، تنها به یاد کردن از بعضی کشورهای زیر ستم بسنده نکرد و سیاستمداران و دولتهای این کشورها را در فشارهای وارد بر شهروندان مسئول دانست و خواستار برقراری صلح و عدالت اجتماعی در این مناطق جهان شد.
پاپ فرانسیس در پایان سخنان خود در مراسم عید پاک در میدان سن پتر شهر رم پیام سنتی خود "اوربی ات اُربی" (به شهر و به دنیا) را خواند.
عید پاک مهمترین جشن مسیحیان جهان به شمار میرود؛ عیدی که به صلیب کشیده شدن، مرگ و رستاخیز عیسی مسیح را به یاد میآورد. عید پاک برای مسیحیان وعدهی خداوند به زندگی جاودانهی پس از مرگ است. در روز یکشنبه عید پاک کلیساها با به صدا درآوردن ناقوس کلیسا، رستاخیز عیسی مسیح را نوید میدهند.
گرچه عید پاک مهمترین جشن مسیحیان به شمار میرود، اما نمادها و آداب این عید تنها تا اندازهای ریشه در مذهب دارند. تخممرغ، خرگوش و بره ویژهی عید پاک از جمله نمادهایی هستند که در آنها دین مسیحیت با آیینهای غیرمذهبی پیش از دوران مسیح درهم تنیده است.