عصر یکشنبه ۱۸ دسامبر (۲۷ آذر) فینال جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ در قطر میان تیم‌های ملی فرانسه و آژرانتین برگزار شد. این دیدار در حضور ۹۰ هزار تماشاگر در ورزشگاه لوسیل انجام گرفت و قضاوت آن را شیمون مارچینیاک از لهستان برعهده داشت.

پیش از به صدا درآمدن سوت فینال مراسم پایانی در ورزشگاه برگزار شد که شامل آتش‌بازی، رقص، موسیقی و نمایش‌های ویژه می‌شد.

تماشاگران حاضر در ورزشگاه لوسیل شاهد نمایشی رنگارنگ و جشنی پرشکوه به مناسبات پایان جام جهانی ۲۰۲۲ در قطر بودند.

صحنه‌ای دیگر از مراسم اختتامیه جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ در قطر.

پیش از آغاز مراسم پایانی هواپیماهای قطری پروازهای نمایشی انجام داده و رنگ‌های پرجم قطر را در آسمان ترسیم کردند.

هواداران تیم ملی فوتبال فرانسه بخش‌هایی از ورزشگاه لوسیل را به خود اختصاص داده و استادویوم را به رنگ‌های آبی، سفید و قرمز درآورده بودند.

هواداران تیم ملی آرژانتین نیز حضور پررنگی در ورزشگاه لوسیل داشتند و بسیاری از آنها با پوستر‌ها و پلاکاردهای لیونل مسی و مارادونا به استادیوم آماده بودند.

تیم ملی آرژانتین در مرحله نیمه‌نهایی با اقتدار از سد کرواسی گذشته و به فینال مسابقات راه یافته بود. آرژانتینی‌ها به همراه کاپیتان و ستاره خود لیونل مسی (نفر اول از سمت چپ، ردیف جلو) راهی میدان شدند تا برای سومین بار به عنوان قهرمانی جهان دست یابند. ترکیب آغازین آرژانتین در فینال جام جهانی ۲۰۲۲.

فینال جام ۲۰۲۲ برای ملی‌پوشان فرانسه نیز سومین فرصت برای دستیابی به عنوان قهرمانی جهان بود. فرانسویان در جام‌های جهانی ۱۹۹۸ و ۲۰۱۸ قهرمان جهان شده بودند. ترکیب آغازین فرانسه در رویارویی با آرژانتین.

دیدار فرانسه و آرژانتین در عین حال دوئل کیلیان امباپه (راست)، مهاجم فرانسه و لیونل مسی، ستاره آرژانتین بود که هر دو در باشگاه پاری سن ژرمن توپ می‌زنند. در حالیکه امباپه هنوز سال‌های زیادی برای حضور در میدان در پیش رو دارد، جام جهانی ۲۰۲۲ آخرین جام جهانی برای مسی محسوب می‌شد.

آرژاتین این دیدار را با اعتماد به نفس بیشتری آغاز کرد و در دقایق نخستین، شتابزدگی ملی‌پوشان فرانسه محسوس بود.

راه‌راه‌پوش‌های آرژانتین در در یک ربع نخستین این دیدار تیم برتر میدان بودند و در تلاش بودند که به گلی زودهنگام دست یابند. تصویری از یکی از حملات آرژانتین که دروازه‌بان فرانسه آن را با موفقیت خنثی کرد.

یک ربع گذشته از آغاز بازی بود که فرانسوایان آرام‌ارام چهره تهاجمی‌تر به خود گرفتند و کوشیدند خطرآفرین شوند. لینول مسی، ستاره آرژانتین از نبرد تن‌به‌تن ابایی نداشت و به نوبه خود سعی در خنثی کردن حملات حریف داشت. تصویر: تلاش مسی (شماره ۱۰) برای مهار تئو هرناندز.

آرژانتین در عین حال خود از حمله غافل نبود. در دقیقه ۲۱ بازی داور در پی خطای دمبله، بازیکن فرانسه روی آنخل دی ماریا، ملی‌پوش آرژانتین در محوطه جریمه، سوت پنالتی زد و لینول مسی ماهرانه توپ را از نقطه پنالتی وارد دروازه فرانسه کرد تا تیمش یک بر صفر جلو بیافتد.

صحنه‌ای از ضربه پنالتی موفق مسی مقابل فرانسه.

این ششمین گل مسی در این دوره از مسابقات جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ محسوب می‌شد. شادی ستاره شماره ۱۰ آرژانتین از باز کردن دروازه فرانسه.

خروس‌های فرانسه که همچنان سرگرم هضم شوک گل نخست آرژانتین و پیدا کردن راهی برای رسیدن به گل تساوی بودند، در دقیقه ۳۶ با دومین ضربه مواجه شدند. آغازگر این حمله لیول مسی بود و در پی پاسکاری تماشایی ملی‌پوشان آرژانتین توپ در نهایت به آنخل دی ماریا (شماره ۱۱) رسید و او نیز با خونسردی تمام توپ را برای بار دوم درون دروازه فرانسه کاشت تا تیمش دو بر صفر از حریف پیشی بگیرد.

آرژانتین تا پایان نیمه نخست تیم برتر میدان بود و به فرانسه اجازه نداد تا خطرآفرین شود. ۴۵ دقیقه اول این بازی در نهایت با نتیجه ۲ بر صفر به پایان رسید. شادی دی ماریا از به ثمر رساندن گل دوم مقابل خروس‌های فرانسه در فینال جام جهانی ۲۰۲۲.

ملی‌پوشان آرژانتین در همان آغاز نیمه دوم با قاطعیت و اعتماد به‌ نفس قدم به میدان گذاشتند تا نشان دهند مصمم به کسب عنوان قهرمانی جهان هستند. فرانسه تا اواسط نیمه دوم حتی یک بار هم نتوانست به طور جدی دروازه آرژانتین را به خطر بیاندازد. تصویر: تلاش تئو هرناندز (راست)، مهاجم فرانسه برای عنبور از رودریگو دی پاوئل.

اولین فرصت جدی برای فرانسه در دقیقه ۷۱ بازی به دست آمد، اما شوت امپابه، ستاره فرانسه که از ۱۶ متری شلیک شده بود، از روی دروازه آرژانتین گذشت. امباپه (شماره ۱۰) پیشتر هم در تلاش باز کردن دروازه آرژانتین بود، اما نتوانسته بود، دروازه حریف را به طور جدید تهدید کند.

لیونل مسی (چپ) در این دیدار کارگردان خلاق تیمش بود و ملی‌پوشان فرانسه به دشواری قادر به مهار او بودند.

در یک ربع پایانی بازی آرژانتین در تلاش کنترل توپ و حفظ نتیجه بود و در عین حال در کمین ضدحمله نشسته بود. فرانسویان حدود ده دقیقه مانده به پایان بازی اما توانستند در پی حمله‌ای سریع به پنالتی دست یابند.

کولو موآنی، بازیکن فرانسه که به محوطه جریمه آرژانتین نفوذ کرده بود، با خطای مدافع آرژانتین متوقف شد و داور سوت پنالتی زد. کیلیان امباپه، ستاره فرانسه که تا آن لحظه ناموفق بود، توپ را در دقیقه ۸۰ درون دروازه آرژانتین جای داد تا فاصله را ۲ بر یک کم کند.

آرژانتین که در پی گل فرانسه شوکه شده بود، دو دقیقه بعد ضربه دوم را متحمل شد. کیلیان امباپه در دقیقه ۸۲ بازی در پی دریافت پاسی از تورام برای دومین بار زهر خود را ریخت و گل تساوی را به ثمر رساند. این هفتمین گل ستاره تندپای فرانسه در این دوره از مسابقات محسوب می‌شد.

هر دو تیم در دقایق باقیمانده وقت قانونی تلاش داشتند که به گل پیروزی دست یابند، اما تلاش‌های آنها در نهایت بی‌نتیجه ماند و بازی در پی تساوی ۲ بر ۲ به وقت اضافه کشیده شد.

در ۳۰ دقیقه وقت اضافه هر دو تیم آن چهره‌ تهاجمی پیش را نداشتند و سعی داشتند مرتکب اشتباهی نشوند که به حریف فرصت گلزنی دهد.

در دقیقه ۱۰۴ بازی لیونل مسی (تصویر) به فرصتی فوق‌العاده دست یافت، اما شوت او در پی اصابت به پای مدافع فرانسه بی‌ثمر ماند. یک دقیقه بعد نیز لامراتینز، مهاجم تازه‌نفس آرژانتین نیز در پی ورود به محوطه جریمه موقعیتی خوب داشت، اما شوت او نیز با فاصله‌ای کم از کنار دروازه گذشت.

در دقیقه ۱۰۹ بازی آرژانتین در پی حمله‌ای سریع بر دروازه فرانسه به گل سوم دست یافت. لیونل مسی (شماره ۱۰) توپ را که دروازه‌بان فرانسه نتوانسته بود خوب مهار کند، از فاصله‌ای کم درون دروازه جای داد تا آرژانتین ۳ بر ۲ جلو بیافتد.

صحنه‌ای از گل سوم آرژانتین به فرانسه از زاویه‌ای دیگر.

شادی ملی‌پوشان آرژانتین اما دقایقی بیش طول نکشید. در دقیقه ۱۱۶ فرانسه بار دیگر به پنالتی دست یافت. کیلیان امباپه که دو گل قبلی را به ثمر رسانده بود، بار دیگر پشت توپ قرار گرفت و با مهارت سومین گل خود در این دیدار و هشتمین گلش در این دوره از مسابقات را به ثمر رساند و به این ترتیب با ۸ گل آقای گل مسابقات شد.

لحظات پایانی بازی علیرغم هیجان زیاد گلی در پی نداشت و سرنوشت بازی پس از تساوی ۳ بر ۳ در وقت قانونی و اضافه در ضربات پنالتی رقم خورد.

ملی‌پوشان آرژانتین در ضربات پنالتی فرانسه را شکست داده و پس از ۳۶ سال انتظار توانستند قهرمان فوتبال جهان شوند. این پس از دور‌ه‌های ۱۹۷۸ و ۱۹۸۶ سومین عنوان قهرمانی جهان برای آرژانتین محسوب می‌شود. آرژانتینی‌ها این موفقیت را از جمله مدیون مارتینز، دروازه‌بان خود بودند که توانست چهره‌ای درخشان در دفع پنالتی حریف از خود نشان دهد.

این درعین حال نقطه اوج موفقیت لیونل مسی محسوب می‌شود که سال‌های زیاد در انتظار تحقق این رویا بود.

انتقاد از وضعیت و شرایط بد کارگران در قطر که سرگرم آماده‌سازی این کشور برای برگزاری جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ هستند، به داستانی پایان ناپذیر بدل شده است. سازمان عفو بین‌الملل در تازه‌ترین گزارش خود در این باره به مرگ صد‌ها کارگر در سال ۲۰۱۴ اشاره کرده که در حین آماده‌سازی قطر برای این مسابقات جان خود را از دست داده‌اند.

عفو بین‌الملل در این راستا بار دیگر از قطر انتقاد کرد و در گزارش خود متذکر شد که این کشور بر خلاف وعده‌هایی چندین‌ باره‌ای که داده بوده، باز هم موفق به اصلاح وضعیت کاری و بهبود شرایط کارگران نشده است. این کارگران بیش از همه برای احداث بناهای مربوط به جام جهانی فوتبال ۲۰۲۲ به کار گرفته می‌شوند.

در گزارش سازمان عفو بین‌الملل که روز چهارشنبه (۲۰ مه / ۳۰ اردیبهشت) انتشار یافته به موارد گوناگون پرداخته و از آن‌ها انتقاد شده است. از جمله این موارد سیستم "کفاله" یا "قانون اسپانسر‌ها" است که سدی در راه خروج کارگردان از این کشور محسوب می‌شود.

قانون مزبور کارگران مهاجر را موظف می‌کند که در صورت ترک قطر یا تغییر کار خود اجازه‌نامه‌ای از کارفرمای خود ارائه دهند. به گفته‌ی مسئولان عفو بین‌الملل این امر سبب می‌شود که کارگرانی که در قطر مورد سوءاستفاده و استثمار قرار گرفته‌اند، به‌راحتی امکان خروج از این کشور را نداشته باشد و به کار اجباری وادار شوند. این نهاد حقوق بشری بار دیگر مقامات قطر را به لغو این قانون فراخواند.

سازمان عفو بین‌الملل مدت‌ها پیش فهرستی از اصلاحات لازم برای بهبود وضعیت و شرایط کارگران خارجی در قطر به مقامات این کشور ارائه کرده بود، اما در تازه‌ترین گزارش سازمان مزبور نیز از ناموفق‌بودن اقدامات قطری‌ها سخن رفته است. مصطفی قدری، یکی از پژوهشگران عفو بین‌الملل روز پنجشنبه (۲۱ مه) به خبرگزاری آلمان گفت که "علیرغم وعده‌ها نمی‌توان در عمل تغییر و اصلاحات محسوسی در این راستا مشاهده کرد".

پرداخت‌ها و محدودیت‌ها در تغییر کارفرمایان دیگر مواردی است که سازمان عفو بین‌الملل در تازه‌ترین گزارش خود همانند گزارش‌های پیشین به آنها اشاره کرده است. این‌ها نیز از جمله وعده‌هایی برای بهبود است که به گفته دست‌اندرکاران این سازمان حقوق بشری، قطر آنها را عملی نکرده است.

سازمان عفو بین‌الملل در سال ۲۰۱۴ نیز با انتشار گزارشی در مورد استثمار کارگران ساختمانی در قطر انتقاد کرده و متذکر شده بود که صاحبان و کارفرمایان صنایع ساختمانی کارگران خارجی را "در حکم حیوانات" تلقی می‌کنند.

وضعیت امنیتی این کارگران از دیگر مسایل بسیار بحث‌برانگیز است. به گفته سازمان عفو بین‌الملل در سال ۲۰۱۴ میلادی، ۴۴۱ کارگر خارجی، از هند و نپال، دو کشوری که بیشترین شمار کارگران خارجی از آنها در قطر مشغول به کار هستند، حین آماده‌سازی تاسیسات و تجهیزات جام جهانی جان خود را از دست داده‌اند.

به این ترتیب شمار کارگرانی که جان خود را در قطر در ارتباط با احداث بنا‌های مربوط به جام جهانی ۲۰۲۲ از دست داده‌اند، همچنان رو به افزایش است. سازمان عفو بین‌الملل در نوامبر سال ۲۰۱۴ نیز با انتشار گزارشی در مورد استثمار کارگران ساختمانی در قطر انتقاد کرده و متذکر شده بود که صاحبان و کارفرمایان صنایع ساختمانی کارگران خارجی را "در حکم حیوانات" تلقی می‌کنند.

نهادهای حقوق بشری تا کنون بارها از وضعیت مسکونی اسف‌بار کارگران مهاجر در قطر انتقاد کرده‌اند. محل اسکان کارگران در اغلب موارد غیربهداشتی بوده و بسیار بیش از گنجایش آن پر می‌شود. نشریه‌ی گاردین در سال گذشته در مقاله‌ای وضعیت کارگر خارجی در قطر را "بردگی مدرن" توصیف کره بود.

سازمان عفو بین‌الملل در ماه آوریل همان سال گزارشی انتقادآمیز از وضعیت زنان کارگر خارجی و مهاجر در قطر نیز منتشر کرده و از جزئیات خشونت، شکنجه و بردگی آنان پرده برداشته بود. این گزارش مفصل که با عنوان "ساعت‌های خوابم، تنها ساعت استراحت من است" منتشر گردید، حاکی از آن بود که زنان کارگر خارجی در قطر مجبورند تا ۱۰۰ ساعت در هفته کار کنند.

سازمان عفو بین‌الملل برای چندمین بار از فدراسیون جهانی فوتبال، فیفا را فراخوانده که از قطر بخواهد، اصلاحاتی موثر در راه بهبود وضعیت و شرایط کارگران خارجی به اجرا درآورد. فیفا نیز روز پنجشنبه (۲۱ مه / ۳۱ اردیبهشت) با انتشار بیانیه‌ای به گزارش انتقادآمیز عفو بین‌الملل واکنش نشان داده و وعده داد که تلاش‌های لازم را در این راستا به عمل آورد.

در این بیانیه‌ی از جمله آمده است: «فیفا به همراه اتحادیه‌های کارگرانی و سازمان‌های حقوق‌بشری تلاش خواهد کرد تا مقامات قطر را به لغو سیستم "کفاله" وا دارد. در نهایت باید در نظر داشت که تغییرات پیگر و موفق در سراسر این کشور تنها از طریق تلاش‌مشترک همه‌ی طرفین از جمله شرکت‌ها و دولت‌های خارجی امکان‌پذیر خواهد بود.»

درخور توجه آنکه ادامه انتقادها از وضعیت و شرایط بد کارگران خارجی نگرانی حامیان بزرگ مالی را که جام جهانی را مورد پشتیبانی قرار می‌دهند، برانگیخته است. شرکت کارت‌های اعتباری "ویزا" از فیفا خواسته که گامی‌های لازم را در راه بهبود شرایط و رفع نگرانی‌ها بردارد. شرکت کوکاکولا نیز فیفا را فراخواند که رسیدگی به انتقادها را جدی بگیرد.

کشور قطر برای آماده‌سازی و ساخت‌ ساختمان‌های لازم برای برگزاری جام‌جهانی ۲۰۲۲ دست‌کم یک میلیون کارگر خارجی وارد کشور کرده است.

درخور توجه آنکه سپ بلاتر، رئیس فیفا، در ماه مه سال ۲۰۱۴ در گفت‌وگو با یک شبکه رادیویی سوئیسی اذعان کرده بود که تصمیم فدراسیون جهانی فوتبال در انتخاب میزبانی قطر برای جام جهانی ۲۰۲۲ خطا بوده است. او در مورد دلایل این تصمیم اشتباه توضیحی نداده، اما اتهام دریافت رشوه برای انتخاب قطر را نیز با قطعیت رد کرده بود.

فیفا در سال ۲۰۱۰ در شرایطی به میزبانی قطر رای داد که آمریکا، کره جنوبی، ژاپن و استرالیا هم برای میزبانی جام جهانی فوتبال اعلام آمادگی کرده بودند. اعطای میزبانی به قطر موضوعی است که بحث‌های گوناگونی را به دنبال داشته؛ بحث‌هایی که همچنان ادامه دارند، از جمله در مورد گرم بودن هوای این کشور در فصل تابستان که به‌طور معمول زمان برگزاری مسابقات جام جهانی فوتبال است. تصویر: شادی امیر قطر از کسب میزبانی.

تشدید نگرانی‌ها سرانجام سبب شد که فیفا زمان برگزاری مسابقات جام جهانی ۲۰۲۲ را به فصل زمستان موکول کند.

بیست و دومین دوره جام جهانی فوتبال روز یکشنبه ۲۰ نوامبر (۲۹ آبان) در امیرنشین قطر با برگزاری مراسمی باشکوه در ورزشگاه البیت دوحه آغاز شد. این اولین جام جهانی فوتبال در تاریخ است که در خاورمیانه برگزار می‌شود.

در ابتدای مراسم، مارسل دسایی، بازیکن پیشین تیم ملی فوتبال فرانسه، که مدافع عنوان قهرمانی است، کاپ جام جهانی به داخل استادیوم حمل کرد و آن را به تماشاگران حاضر در استادیوم نشان داد.

مورگان فریمن، بازیگر مطرح سینمای جهان به روی صحنه حاضر شد و همراه با غانم المفتاح یک نوجوان معلول قطری اجرای مراسم را بر عهده گرفت.

به گزارش مرکز فدرال آمار آلمان جام جهانی قطر با هزینه ۲۲۰ میلیارد دلار گرانترین جام جهانی فوتبال در تاریخ است. این گزارش در یک مقایسه آماری جام جهانی آلمان در سال ۲۰۰۶ را ۴ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار، جام جهانی آفریقای جنوی سال ۲۰۱۰ را ۳ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار، جام جهانی برزیل سال ۲۰۱۴ را ۱۵ میلیارد دلار و جام روسیه سال ۲۰۱۸ را ۱۱ میلیارد و ۶۰۰ میلیون دلار اعلام کرده است.

در حالی که تمام سکوهای استادیوم به رنگ آبی درآمده بود، اجرای رقص شمشیر سنتی و موسیقی بومی حاشیه خلیج فارس با استقبال از سوی علاقه‌مندان فوتبال حاضر در ورزشگاه همراه شد.

پخش سرودهای ادوار مختلف جام جهانی و نمایش عروسک‌های دوره‌های قبلی جام جهانی بخش دیگری از این مراسم با شکوه بود. سرانجام "لعیب"، نماد عروسکی جام جهانی قطر، در ورزشگاه به نمایش درآمد و پس از آن، گروه موسیقی "BTS" از کره‌ جنوبی و خواننده قطری حاضر در ورزشگاه، به اجرای قطعات موسیقی پرداختند.

گزارش فیفا نشان می‌دهد که درآمد فدراسیون جهانی فوتبال از برگزاری مسابقات جام جهانی قطر به نسبت دوره قبل که در روسیه برگزار شد به رقم بی‌سابقه ۷ و نیم میلیارد دلار رسیده که یک میلیارد دلار افزایش یافته است. قراردادهای تجاری فیفا با شرکت‌های قطری همچون "قطر انرژی"، "بانک کیو ان بی" و شرکت مخابراتی "کوردو" در این افزایش درآمد موثر بوده‌اند.

روابط عربستان و قطر در ده سال اخیر بسیار متشنج و بحرانی بوده و حتی در سال ۲۰۱۷ به قطع روابط چهار کشور عربستان، بحرین، مصر و امارات متحده عربی با قطر منجر شد که بعدا ۹ کشور دیگر همچون لیبی و یمن نیز به این محور پیوستند. حال محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان و عبدالفتاح سیسی، رئیس جمهور مصر و عبدالمجید تبون، عبدالله دوم، بادشاه اردن به همراه دیگر رهبران در مراسم گشایش حضور داشتند.

در حاشیه مراسم، امیر قطر تریکو زرد رنگ را به پدرش داد و او آن پیراهن را به مناسبت افتتاحیه جام جهانی امضا کرد.

صبح روز یکشنبه ۲۰ نوامبر (۲۹ آبان) شرکت هواپیمایی قبرسی "توس ایر" ساعت ۱۰ و ۵۵ دقیقه صبح نخستین پرواز مستقیم از فرودگاه بن‌گورین در تل‌آویو را به مقصد دوحه انجام داد و ده‌ها اسرائیلی علاقمند به تماشای جام جهانی را به قطر برد. روی بلیت‌های این پرواز عبارت "تاریخ را می‌سازیم" به زبان‌های عبری، عربی و انگلیسی در کنار پرچم‌های قطر، اسرائیل و قبرس نوشته شده بود.

این برای نخستین‌بار در تاریخ رقابت‌های جام جهانی فوتبال است که بازی‌ها نه در ماه‌های اواخر بهار- اویل تابستان، بلکه در ماه آخر پائیز برگزار می‌شود. دلیل این تصمیم شدت گرمای هوا در قطر در بهار و تابستان است. برای اجرای جام جهانی پائیزی، تمامی رقابت‌های باشگاهی ملی متوقف شده‌اند.

رقابت‌هایی که از یکشنبه ۲۰ نوامبر (۲۹ آبان) با دیدار تیم میزبان قطر و اکوادور آغاز می‌شود، آخرین جام جهانی خواهد بود که با حضور ۳۲ تیم برگزار می‌شود. در جام جهانی بعدی که بطور مشترک در آمریکا، کانادا و مکزیک برگزار خواهد شد، ۴۸ تیم به مصاف هم خواهند رفت.

علاقمندان به فوتبال در این جام جهانی برای تعیین قهرمان جهان شاهد ۶۴ بازی خواهند بود. در گروه A تیم‌های قطر، اکوادور، هلند و سنگال به مصاف هم خواهند رفت. در نخستین‌ دیدار جام جهانی، اکوادور با پنالتی دقیقه پانزدهم که توسط انر والنسیا شلیک شد به پیش افتاد. والنسیا در دقیقه سی‌ام نیز با ضربه سر گل دوم اکوادور را به ثمر رساند.

در آغاز نیمه دوم ملی‌پوشان قطر سعی کردند با پاسکاری بیشتر کنترل بازی را بدست بگیرند که تغییری در کیفیت بازیشان ایجاد نکرد. اکوادور هم که نتیجه ۲ بر صفر نیمه اول و کسب سه امتیاز را در خطر نمی‌دید، تلاش بیشتری بخرج نداد و دیدار افتتاحیه با شکست میزبان به پایان رسید.