چهل و یکمین دوره جشنواره فیلم فجر در حالی به کار خود پایان داد که تحریم گسترده آن از سوی بسیاری از مردم و سینماگران بر آن سایه افکنده بود. در مراسم اختتامیه این جشنواره حتی شماری از برندگان جوایز نیز حضور نداشتند.
تبلیغات
شامگاه شنبه ۲۲ بهمنماه (۱۱ فوریه) مراسم اختتامیه چهل و یکمین دوره جشنواره فیلم فجر در تهران برگزار شد.
بر اساس تصاویر و گزارشهایی که در رسانههای ایران منتشر شده، بسیاری از چهرههای مطرح و شناختهشده سینمای ایران از حضور در این مراسم خودداری کردند. به این ترتیب، تحریم این جشنواره حکومتی از سوی اهالی سرشناس سینمای ایران، تا مراسم اختتامیه آن نیز ادامه یافت.
اینهمه در حالی بود که مقامهای مسئول بارها سعی کردند عدم حضور چهرههای مطرح سینمای ایران در این جشنواره را موضوعی بیاهمیت و ساخته و پرداخته رسانهها توصیف کنند.
محمدرضا شهیدیفرد، مجری مراسم اختتامیه جشنواره با اشاره به هنرمندانی که این جشنواره را تحریم کردند، گفت: «آنها به استراحت نیاز داشتند. روش استراحت هر کسی فرق دارد.»
شهیدیفرد ضمن تاکید بر این که "آنها خیلی زود دوباره برمیگردند" به حاضران دلگرمی داد: «خم به ابرویتان هم نیاورید.»
غیبت علی نصیریان و سخنان بحثبرانگیز مجید صالحی
سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد به مجید صالحی تعلق گرفت. او در سخنرانی خود پس از دریافت جایزه، ضمن تبریک آزادی شماری از زندانیان گفت: «یک روزهایی حالمان خوب نیست، قرار نیست در این روزها از ریشه بزنیم. قرار است همدرد و همراه باشیم.»
این بخش از سخنان صالحی اما در شماری از رسانهها و خبرگزاریهای نزدیک به محافل امنیتی همچون خبرگزاری تسنیم منتشر نشد.
صالحی همچنین افزود: «خودمان را مالک مردم ندانیم و نگوییم اگر کسی راضی نیست، جمع کند و برود.»
سخنان او با واکنشهای گستردهای در شبکههای اجتماعی روبرو شد. گروهی از حضور صالحی در این مراسم انتقاد میکنند و برخی دیگر نیز سخنان او را نوعی دهنکجی به برگزارکنندگان جشمواره و مقامهای حکومتی میدانند.
سیمرغ بلورین دوم بازیگر نقش اول مرد هم به علی نصیریان، بازیگر پیشکسوت سینمای ایران تعلق گرفت.
این بازیگر باسابقه اما همانطور که پیشتر اعلام کرده بود، در این مراسم حضور پیدا نکرد.
با این حال، محمدرضا شهیدیفرد، مجری مراسم اختتامیه ادعا کرد که علی نصیریان به دلیل ''کسالت'' در این مراسم حاضر نشده است.
ابوالفضل پورعرب، بازیگر، در سخنانی با ابراز خوشحالی از ''همدلی در سطح جامعه'' گفت: «بچههایی که به هر دلیلی نیامدند، باید بگویم آنها جوان هستند و ما هم اشتباهاتی کرده بودیم، باید ببخشیم. باید ببخشیم تا آنها هم یاد بگیرند.»
او با ستایش از ابراهیم حاتمیکیا، کارگردان حامی حکومت افزود: «حاتمیکیا گفت من دولتی هستم و حالا کسی از او نمیترسد.»
از این جمله میتوان چنین برداشت کرد که قبل از ا عتراف حاتمی کیا به "دولتیبودن" از او میترسیدهاند.
احساس برنده جایزه سیمرغ؛ ''هیچ''
سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن، به پردیس پور عابدینی برای بازی در فیلم ''غریب'' اهدا شد. او پس از این مراسم در پاسخ به سوالی درباره احساسش از دریافت این جایزه، با اندکی تامل و تکان دادن سر خود گفت: «هیچی.»
فیلم 'غریب''، به کارگردانی محمدحسین لطیفی توانست جوایز متعددی از این جشنواره را به خود اختصاص دهد. این فیلم، تولید سازمان سینمایی اوج، وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی است. ''غریب'' درباره زندگی محمد بروجردی، از فرماندهان سپاه پاسداران است که خردادماه سال ۱۳۶۲ در جریان جنگ ایران و عراق کشته شد.
در این فیلم، بابک حمیدیان در نقش محمد بروجردی ظاهر شده است. حمیدیان نیز در مراسم اختتامیه جشنواره فیلم فجر حضور پیدا نکرد.
پژمان جمشیدی، یکی از برندگان جایزه نقش مکمل مرد برای فیلم ''یادگار جنوب'' بود که او نیز در این مراسم حضور نداشت.
تاکید بر تحریم و واکنش مقامهای حکومتی
یکی از چهرههای سرشناس سینمای ایران به دویچه وله گفت: «حدود ۹۰ درصد از سینماگران مطرح بدون نامبردن از واژه تحریم، از این دوره جشنواره دوری جستند.»
علیرغم همه تلاشها از سوی مقامات جمهوری اسلامی برای عادی نشان دادن شرایط، صندلیهای خالی سینماها و همچنین نشستهای خبری بسیاری از فیلمها حاکی از آن بود که این دوره از جشنواره به شدت تحت تاثیر اعتراضهای ضدحکومتی سراسری و همراهی هنرمندان با این اعتراضها قرار داشت.
مقامهای جمهوری اسلامی در روزهای برگزاری جشنواره فجر به روشهای مختلفی سعی کردند تا توجه افکار عمومی را به این جشنواره جلب کنند.
از جمله این اقدامها، روز جمعه ۱۴ بهمن دیوارنگارهای با عنوان "سینما کلید پیشرفت" در میدان ولیعصر در تهران رونمایی شد. این عنوان بخشی از سخنان علی خامنهای در دیدار با برخی سینماگران نزدیک به حکومت چون ابراهیم حاتمیکیا و مجید مجیدی در سال ۱۳۸۵ است که "کلید پیشرفت کشور" را در دست این سینماگران دانسته بود.
در این بین، ارائه بلیطهای نیمبها نیز نتوانست از بیرونقی و سردی سالنهای سینماها بکاهد.
عدم حضور هنرمندان معترض در جشنواره حتی با تهدیدهایی از سوی مقامهای جمهوری اسلامی نیز همراه شد.
از جمله آنها، روحالله سهرابی، مدیرکل نظارت بر عرضه و نمایش سازمان سینمایی، روز یکشنبه ۱۶ بهمن با انتشار یادداشتی در خبرگزاری ایسنا، تحریم را به معنای ''مبارزه نرم'' دانست و نوشت: «این افراد مادامی که جمهوری اسلامی برقرار و چراغ سینمایش روشن است و جشنواره فیلم فجر در دایره فرهنگی و هنریاش برگزار میشود نه باید فیلمی بسازند یا بازی کنند و نه در جشنوارهای شرکت کنند.»
سهرابی تهدید کرد: «نظارهگرِ رفتار آنانی هستیم که بر طبل این مبارزه کوبیدند.»
اعضای هیات داوران این دوره از جشنواره فیلم فجر تنها یک روز پیش از برگزاری مراسم اختتامیه معرفی شدند که در میان آنها حتی نام یک زن سینماگر هم دیده نمیشد.
هنرمندانی که از خیزش مردم ایران حمایت کردند
خیزش مردم ایران علیه جمهوری اسلامی با حمایت شمار زیادی از "سلبریتیها" روبرو شده است. در این گزارش تصویری با شماری از چهرههای هنری مشهور ایرانی داخل کشور که با خیزش انقلابی مردم همراهی کردهاند، آشنا شوید.
کتایون ریاحی
بازیگر و نویسنده که برای بازی در شام آخر، زلیخا و یوسف پیامبر و دهها اثر دیگر مورد تحسین قرار گرفته و جوائز بسیاری را بدست آورده است. او از نخستین بازیگران و چهرههای سرشناسی بود که در آغاز اعتراضات سراسری حجاب از سر برداشت و در همراهی با مردم معترض نوشت، "زنان ایران صدای یکدیگرند" و "دروغ بس است". او در روزهای اواخر آبان بازداشت شد.
عکس: Eghtesadnews
کیهان کلهر
نوازنده و موسیقیدان برجسته، در همان روزهای آغازین خیزش مردمی ایران در توییتر نوشت: «من یک موسیقیدانم و کارم گفتن نیست اما سالهاست که "گفتن" را به بخشی از کنسرتهایم اضافه کردهام. گفتن از وطنم ایران، از کشتار و حذف سیستماتیک، از شکنجه، ترور، خفقان، از بریدن نان اهل علم و فرهنگ، از بلای سانسور، از تبعیض و فساد و نیز از عشق و انسانیت و اتحاد».
عکس: shahrvand-yar.com
هدیه تهرانی
بازیگر سرشناس سینما در واکنش به اعدام محسن شکاری نوشت: «یقین بدانید گرفتن جان یک انسان دیگر و اعدام معترضین عواقب جدی برای شما خواهد داشت». او افزود: «این احکام و اجرای آنها بنزین بر شعلههای آتشی است که دیگر خاموش نمیشود». هدیه تهرانی پیشتر نیز از تهدید شدن خود از سوی نیروهای امنیتی خبر داده و خطاب به آنها نوشته بود: «میزبان این ضیافت خونین خود شمایید».
عکس: www.Gall4u.com
فاطمه معتمد آریا
فاطمه معتمدآریا در مراسم تشییع امین تارخ با به رسمیت نشناختن قانون حجاب اجباری، بدون حجاب سخنرانی کرد. او که نگاره با حجابش در میان زنان بیلبورد "زنان سرزمین من" قرار گرفته بود، با انتشار ویدئویی نسبت به انتشار نام و نگارهاش در این بیلبورد به شدت اعتراض کرد. این بیلبورد بعداً با اعتراض بسیاری از زنانی که چهرههایشان روی آن بود برچیده شد.
عکس: Tasnim
باران کوثری
بازیگر سرشناس سینما در نخستین روزهای آغاز خیزش مردمی در پستی اینستاگرامی ضمن حمایت از مردم نوشت: اگر مقاومت و اعتراض در برابر بربریت و باتوم و گلوله شما اغتشاش است، من باران کوثری یک اغتشاشگرم. او در ادامه با اشاره به تظاهرات سال ۸۸ موسوم به جنبش سبز، خطاب به حکومت افزود: «لیاقت تظاهرات سکوت سه میلیونی ما را نداشتید».
عکس: Tasnim
آناهیتا همتی
بازیگر سینما، تلویزیون و تئاتر در اقدامی بیسابقه، با انتشار ویدیویی به یاد مهسا امینی موهای سر خود را از ته تراشید و نوشت: «برای ژینای ایران».
عکس: tasvirezendegi
رخشان بنیاعتماد
کارگردان سرشناس در پیامی ویدیویی در همراهی با خیزش مردمی خطاب به مسئولان جمهوری اسلامی گفت: «به خودم اجازه حرف زدن ندادم تا مبادا حمایت من از اعتراض بحق جوانان باعث کشته شدن حتی یک نفر بیشتر بشود، ولی خشونت شما پایان و مرزی ندارد». رخشان بنیاعتماد افزود: «امیدوارم اگر خون این همه جوان در طول همه این سالها شما را به خودتان نیاورده، مرگ کیان ۹ ساله معصوم تا ابد، تا ابد خواب را از چشمانتان بگیرد».
عکس: Ettore Ferrari/dpa/picture alliance
همایون شجریان
خواننده، آهنگساز و نوازنده موسیقی سنتی در حمایت از معترضان با انتشار پستی در اینستاگرام نوشته بود: «نکشید این مردم رو، این مردم سزاوار زندگی هستند نه مرگ.» او که در این پست از هشتگهای مهسا امینی و ''تفنگت را زمین بگذار'' استفاده کرده بود، در ادامه نوشت: «موضع من مشخص بوده و هست، من همیشه در کنار مردم سرزمینم هستم.»
عکس: alef.ir
هنگامه قاضیانی
بازیگر سینما و تئاتر ایران ۲۸ آبانماه با انتشار ویدئویی بدون حجاب از خود در اینستاگرام نوشت: «شاید این آخرین پست من باشد. از این لحظه به بعد، هر اتفاقی برایم بیفتد، بدانید که من تا آخرین نفس در کنار مردم ایران هستم». او پیشتر هم جمهوری اسلامی را "حکومت بچهکش" خوانده بود. هنگامه قاضیانی بلافاصله پس از کشف حجاب بازداشت و پس از مدتی آزاد شد.
عکس: Hengameh Ghaziani/Instagram
مسعود کیمیایی
فیلمساز، نویسنده و از چهرههای برجسته سینمای ایران با انتشار ویدیویی در رابطه با اعتراضات مردمی ضمن محکوم کردن خشونت علیه مردم گفت: «دوباره روزگار باروت را میگذرانیم، نکنید با مردم، این مردم دوباره سر موقع پاشنه کفش خود را ورمیکشند.» کیمیایی خطاب به مردم گفت: «درود به قلبتان، درود به شهامتتان.»
عکس: cc by Mohammad Hassanzadeh 4.0
هانیه توسلی
این بازیگر در پستی برای مهسا امینی نوشت: «من مبهوتم. دردی که خانوادهاش میکشند، دردی که خودش کشیده، با پست و استوری و هشتگ و لایک کم میشود؟ نه قطعن نه! چطور میشود از عدالت حرف زد؟ فریاد زد؟ سکوت کرد؟ به کدام جرم؟چرا؟چرا؟چرا؟ »
عکس: Tasnim
نوید محمدزاده
بازیگر فیلمهایی چون عصبانی نیستم، ابد و یک روز، خشم و هیاهو، بدون تاریخ، بدون امضا، با انتشار پستی در اینستاگرام خود نوشت: «راجع به اتفاقهایی که تو این مدت برای خودم، همسرم، خانوادمون افتاده به حرمت خانوادههایی که عزیزانشان را از دست دادهاند چیزی نگفتیم. وگرنه تکلیف از ابتدا روشن بوده؛ مسیر یک طرفه ست، سمت مردم.»
عکس: Morio Taga/Jiji Press/dpa/picture-alliance
پریناز ایزدیار
بازیگر و صداپیشه در پی خیزش سراسری مردم علیه جمهوری اسلامی یک استوری در اینستاگرامش منتشر کرد و در آن خطاب به صداوسیما نوشت: «شما غیرمردمیترین و بدترین رسانه جهانید.» او افزود: «خوشحالم که سالهاست پامو تو برنامههای پر از دروغتون نذاشتم.» او پس از بازداشت ترانه علیدوستی با حمایت از او با اشاره به دیالوگی از سریال شهرزاد نوشت: «باز میشه این در، صبح میشه این شب.»
عکس: picture-alliance/B.Pedersen
میترا حجار
بازیگر سرشناس سینما در اعتراض به آبگیری سد "چمشیر" معترضان را از یاد نبرد و نوشت: «در این روزهای پرتلاطم که کشور، که صبحهایمان را با خبر پرپرشدن گلهای این سرزمین آغاز میکنیم و از زنده بودن خود شرمساریم، در حالی که جوانان و کودکانمان هر روز در گوشه و کنار میهن به خاکوخون کشیده میشوند، و هنوز صدای رگبار مسلسلهای ایذه و مهاباد در سرمان آرام نگرفته با این خبر [آبگیری سد چمشیر] مواجه می شویم».
عکس: iusnews
سیامک انصاری
بازیگر، کارگردان و مجری در پستی اینستاگرامی نسبت به خیزش مردم بعد از مرگ مهسا امینی واکنش نشان داد. او نوشت: «حمایت و احترام تمامقد خود را از مردم، به خصوص زنان و دخترانی که رنج زندگی را به جان خریدهاند، اعلام میکنم. شما بهترین و شجاعترین آموزگاران تاریخید.» انصاری افزود: «حق مردم ایران باتوم، جنگ، تحریم، بیعدالتی و بیحرمتی نیست.»
عکس: Carstan.ir
شهاب حسینی
بازیگر، فیلمساز و مجری و دارنده نشان لژیون دونور فرانسه با انتشار تصویری از مهسا امینی، حدیث نجفی و نیکا شاکرمی نوشت: «دختران من!» او در پشت صحنه سریال پوست شیر در ویدیویی گفت: «به سئوالات مردم پاسخ دهید قبل از اینکه مجبور شوید به خدای این مردم پاسخ دهید.» او همچنین از خانه سینما خواست، موضع اش را نسبت به اتفاقات اخیر به شکل صریح بیان کند.
عکس: picture-alliance/dpa/J. Warnand
ترانه علیدوستی
بازیگر سینما و تئاتر، صداپیشه و مترجم پس از تهدید سینماگران امضا کننده بیانیه "تفنگت را زمین بگذار"، به امضاکنندگان این بیانیه پیوست. او در همبستگی با اعتراضات مردم ایران تصویر بدون حجاب خود را با شعار "ژن، ژیان آزادی" در اینستاگرام منتشر کرد. علیدوستی روز ۲۶ آذر در تهران بازداشت شد.
عکس: SalamPix/ABACA/picture alliance
سحر دولتشاهی
بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون به خاطر حمایت از معترضان هنگام ورود به ایران، پاسپورتش توقیف شد. سحر دولتشاهی نیز از جمله سلبریتیهایی بود که پس از بازداشت ترانه علیدوستی با تجمع مقابل دادسرای اوین از او حمایت کردند و پیگیر وضعیتاش شدند.
عکس: ATTA KENARE/AFP/Getty Images
حمید فرخنژاد
هنرپیشه و فیلمنامهنویس سینما، تئاتر و تلویزیون در یک پست اینستاگرامی علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی را مستقیماً خطاب قرار داد و او را "دیکتاتور" خواند و نوشت، خامنهای مثل دیگر دیکتاتورها یک "بیمار روانی" است. فرخنژاد در این پست اینستاگرامی همچنین نوشت: «علی خامنهای، تو برای ما دیکتاتور خوبی نبودی، لااقل بهخاطر خودت دیکتاتور باشخصیتی باش».
عکس: Cinemapress.ir
مانی حقیقی
بازیگر، کارگردان و فیلمنامهنویس پس از تهدید سینماگران امضا کننده بیانیه "تفنگت را زمین بگذار" به امضا کنندگان این بیانیه پیوست. او در یک موضعگیری در رابطه با اعتراضات مردمی گفت: «وقتی مردم منزجرند یا قانون باید عوض شد یا قانونگذار.»
عکس: picture alliance/Sputnika/dpa/E. Chesnokova
نیکی کریمی
کارگردان و بازیگر سینمای ایران ۲۷ آذر پس از بازداشت ترانه علیدوستی و در واکنش به رفتار حکومت با سینماگران در اینستاگرام نوشت: «ديگر بس است، خسته شدهايم و به جان آمدهايم». او همچنین اعلام کرد که تمام قراردادهای کاری خود را فسخ کرده است. نیکی کریمی افزود: «به كه مىتوان پناه برد از اين همه ظلم و جفا؟ آن هم به مردم مظلوم و ستمديده اين سرزمين كه هيچ وقت حقى مطالبه نكردند؟ [...]».
عکس: picture-alliance/dpa
اصغر فرهادی و بسیارانی دیگر
مریم بوبانی، شراره دولتآبادی، پگاه آهنگرانی، اصغر فرهادی (عکس)، محمد بحرانی، مهران مدیری، علی شادمان، پردیس احمدیه، مونا فرجاد، سهیلا گلستانی، حمید پورآذری، نازنین بیاتی و دهها چهره دیگر از خیزش مردمی حمایت کردهاند و از سوی حکومت از "ممنوعالتصویری تا ممنوع الخروجی" مورد تهدید قرار گرفتهاند.