قطر پایان بخشیدن به انزوای خود از طریق تحریم‌های عربستان و متحدانش را شرط مذاکره با آنان برای حل بحران اخیر اعلام کرد. شیخ محمد بن عبدالرحمان آل ثانی، وزیر خارجه قطر، روز دوشنبه (۱۹ ژوئن/ ۲۹ خرداد) در دوحه، پایتخت این کشور گفت: «آنها باید برای آغاز مذاکرات محاصره را بردارند».

او هم‌زمان تأکید کرد که موضوع مذاکرات تنها می‌تواند اموری باشد که در چارچوب مسئولیت شورای همکاری خلیج فارس است و "هر موضوع دیگری جایی در بحث‌ها ندارد".

به گفته این دیپلمات ارشد قطری، از جمله سیاست خارجی این امیرنشین در رابطه با معضلات منطقه‌ای نمی‌تواند موضوع مذاکرات باشد. مناسبات قطر با ایران و مسایل مربوط به شبکه الجزیره، به گفته شیخ آل ثانی، مسایل داخلی قطر محسوب می‌شوند.

سفر قریب‌الوقوع به واشنگتن

شیخ آل ثانی همچنین گفت، قطر در صورت تداوم بحران و "محاصره"، به کمک‌های ترکیه، کویت و عمان تکیه خواهد کرد و نیز ایران که مسیرهای هوایی را برایش فراهم می‌کند.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

وزیر خارجه قطر در عین حال گفته که کشورش تاکنون درخواست مشخصی از تحریم‌کنندگان خود دریافت نکرده است. آل ثانی همچنین از سفر هفته آینده خود به واشنگتن به قصد گفت‌وگو با مقام‌های آمریکایی درباره تأثیرات اقتصادی "محاصره" خبر داد.

عربستان سعودی و متحدانش  قطر را به حمایت از گروه‌های "تندرو" متهم کرده و تمامی روابط خود با این کشور را قطع کرده‌اند. قطر این اتهام را رد کرده و اقدام این کشورها علیه خود را "محاصره" نامیده است. ترکیه و ایران اما در عین تأکید بر بی‌طرفی در این منازعه، در دور زدن تحریم‌ها به قطر کمک می‌کنند.

در انتظار "فهرست درخواست‌ها"

تاکنون این تنها کویت بوده که برای میانجی‌گری میان قطر و کشورهای عربی به رهبری عربستان وارد عمل شده است. اما کویتی‌ها هم در عین حال در انتظار دریافت درخواست‌های مشخص طرف مقابل از قطر هستند تا بتوانند در راستای میانجی‌گری برای حل بحران حرکت کنند.

فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز از تلاش‌های کویت برای حل تنش‌ها میان عربستان و قطر حمایت کرده و از دو کشور خواسته است تا به مذاکره مستقیم بپردازند.

احتمال تداوم درازمدت "انزوا"

امارات متحده عربی، یکی از متحدان عربستان در تحریم قطر، اندک زمانی پیش از سخنان شیخ آل ثانی گفته بود که مجازات‌های اعمال‌شده از سوی چند کشور عربی علیه دوحه ممکن است سال‌ها به درازا بکشد.

انور قرقاش، وزیر مشاور در امور خارجی امارات، روز دوشنبه در پاریس گفت: «اگر آنها می‌خواهند به خاطر تصوراتی نابهنجار درباره نقش سیاسی‌شان در انزوا بمانند، بگذار منزوی بمانند». قرقاش نیز همچون عربستان سعودی از تکمیل فهرست شکایت‌ها از قطر طی روزهای آینده سخن گفته بود.

انور قرقاش تحریم‌های اعمال‌شده علیه قطر را نه "محاصره"، بلکه انزوایی خوانده بود که ممکن است سال‌ها ادامه یابد.

اما یوسف بن علوی، وزیر خارجه عمان، روز دوشنبه گفته بود که بحران به وجود آمده میان قطر و چند کشور عربی حاشیه خلیج فارس به زودی "در شورای همکاری خلیج فارس" حل خواهد شد.

زمینه‌های بحران

چهار کشور عربستان سعودی، بحرین، امارات متحده عربی و مصر روز ۵ ژوئن (۱۵ خرداد) به شکل غافلگیرکننده‌ای از قطع کامل روابط دیپلماتیک خود با قطر خبر دادند. سپس مالدیو، یمن، لیبی و موریتانی نیز به جمع این ۴ کشور پیوستند. آنان به ساکنان قطری کشورهای خود دو هفته مهلت دادند که خاک این کشورها را ترک کنند.

رسانه‌ها پس از اعلام قطع رابطه گسترده چند کشور عربی با دوحه نوشتند که بسیاری از مردم قطر بعد از انتشار خبر، به فروشگاه‌های مواد غذایی و مراکز خرید هجوم برده‌اند. پیش‌تر بخش بزرگی از مایحتاج روزانه مردم و مواد مورد نیاز پروژه‌های عظیم عمرانی قطر از طریق مرز زمینی با عربستان تامین می‌شد. با اعلام قطع رابطه، مرزهای هوایی، دریایی و زمینی بحرین، امارات و عربستان با قطر مسدود شدند.

گرچه ۴ کشور عربی به رهبری عربستان علت اقدام خود را "پشتیبانی پایدار قطر از تروریسم در یمن و سوریه" عنوان کردند، اما رابطه نسبتا خوب قطر با ایران نیز از دیگر دلایل اقدام آنان محسوب می‌شود. حمایت قطر از اخوان‌المسلمین و حماس نیز همواره از موارد مناقشه بوده است.

قطع روابط کشورهای عربی به رهبری عربستان با قطر اندک زمانی پس از آن اتفاق افتاد که خبرگزاری رسمی قطر سخنانی منتسب به امیر این کشور را منتشر کرد که او در آن ایران را یک "قدرت بزرگ" منطقه‌ای خوانده بود.

تهران و ریاض در منطقه و به ویژه در سوریه و یمن درگیر جنگی نیابتی با یکدیگرند. ایران حامی شورشیان حوثی یمن است و عربستان در رأس ائتلافی قرار گرفته که علیه حوثی‌ها می‌جنگد. در سوریه نیز دو کشور از گرو‌ه‌های رقیب پشتیبانی می‌کنند. از زمان حمله گروهی "خودسر" به سفارت عربستان در تهران و کنسولگری این کشور در مشهد در دی ماه ۱۳۹۴، روابط ایران و عربستان سعودی نیز قطع شده است.