دوره تازه‌ی گفتگو میان ایران و نماینده‌ی گروه شش (پنج عضو دائم شورای امنیت و آلمان) ظهر سه شنبه، شانزدهم آذر ۸۹ (هفتم دسامبر) در ژنو به پایان رسید.این گفتگوها از روز دوشنبه آغاز شد و حدود ده ساعت طول کشید. گفتگوهای مستقیم بر سر پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی از حدود یک سال پیش متوقف شده بود. ناظران توافق طرفین برای ادامه‌ی مذاکرات را مهمترین نتیجه‌ی دیدار دو روزه در ژنو ارزیابی کرده‌اند.

دور بعدی مذاکرات در استانبول

سعید جلیلی دبیر شورای عالی امنیت در راس هیات مذاکره‌کننده اتمی جمهوری اسلامی طی دو روز با کاترین اشتون مسئول سیاست‌خارجی اتحادیه اروپا به گفتگو نشست. اشتون، به نمایندگی از سوی کشورهای روسیه، چین، آمریکا، فرانسه، انگلیس و آلمان اداره‌ی این گفتگوها را بر عهده داشت. این دور از مذاکرات گرچه نتیجه‌ی مشخصی نداشت از سوی شرکت‌کنندگان "سازنده" توصیف شده است.

پیش از آغاز مذاکرات ژنو تعیین محور گفتگوها از اختلاف‌های اصلی دو طرف بیان می‌شد. ایران اعلام کرده بود حاضر به گفتگو بر سر فعالیت‌های هسته‌ای خود نیست، و اشتون تاکید داشت محور اصلی گفتگو باید فعالیت‌های هسته‌ای ایران باشد. ظاهرا طی سه دور مذاکره ی فشرده در ژنو توافق‌هایی بر سر محورهای گفتگوهای آینده حاصل شده است. جلیلی و اشتون تایید کرده‌اند تا پایان سال جاری شمسی بار دیگر در استانبول به مذاکره می‌پردازند.

"پایبندی ایران به تعهدات بین‌المللی"

کاترین اشتون در پایان گفتگوهای ژنو به خبرنگاران گفت در استانبول "پرسش‌های عملی" به بحث گذاشته خواهد شد. او تاکید می‌کند ما حق ایران در استفاده‌ی صلح‌آمیز از انرژی هسته‌ای را به رسمیت می‌شناسیم اما این کشور باید به تعهدات بین‌المللی خود پایبند باشد. آنچه اشتون "حق ایران" خوانده پیش از این نیز بارها از سوی کشورهای غربی مورد تاکید قرار گرفته است. ظاهرا اختلاف اصلی همچنان بر سر ماهیت واقعی فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی است.

ایران متهم است از شفاف‌سازی فعالیت‌های خود امتناع می‌کند. کشورهای غربی ادعا می‌کنند شواهدی در دست دارند که احتمال انحراف ایران به سوی اهداف نظامی را تایید می‌کند. تهران همواره این اتهام‌ها را بی‌اساس خوانده، اما از نظر کشورهای غربی توضیحات قانع‌کننده‌ای به پرسش‌های آژانس بین‌المللی انرژی اتمی نداده است.

احمدی‌نژاد، دعوت غرب به "فرهنگ علوی و مهدوی"

جمهوری اسلامی اصرار دارد محور گفتگوها به جای ابهامات برنامه‌ی هسته‌ای این کشور بر "مسائل جهانی" متمرکز شود. محمود احمدی‌نژاد روز سه شنبه خطاب به کشورهای غربی گفت از شما «دعوت می‌كنیم تا بعد از این فراز و نشیب‌ها دست از بد اخلاقی‌ها بردارید و فرهنگ نجات بخش علوی، مهدوی و انسانیت را تجربه كنید.» به گزارش خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی، ایرنا او که در جمع مردم اراک سخن می‌گفت اظهار داشت ایران ادامه‌ی گفتگوها را در صورتی می‌پذیرد که «جهت حل مسایل پیچیده دنیا باشد.»

به رغم سخنان احمدی‌نژاد که از سوی دیگر مقام‌های ایرانی نیز تکرار شده اشتون تاکید می‌کند حل ابهامات فعالیت‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی مهمترین محور گفتگوها و زمینه ساز همکاری‌های احتمالی آینده خواهد بود. احمدی‌نژاد که تا کنون قطعنامه‌های تحریمی را "کاغذ پاره" و بی‌اثر می‌خواند، در سخنرانی اراک ضمن تکرار این ادعا خواستار لغو تحریم‌ها شده است.

امیدواری به تغییر رویکرد غرب

کشورهای غربی بارها اعلام کرده‌اند سیاست دوگانه‌ی "فشار و مذاکره" یا "تنبیه و تشویق" را در برابر ایران ادامه خواهند داد. برابر این سیاست یکی از انگیزه‌های تشدید تحریم‌ها تحت فشار قرار دادن ایران برای بازگشت به پای میز مذاکره بوده است. تهران گرچه در عمل و تاحدودی به این سیاست روی آورده، اما ادعا می‌کند در این چارچوب مذاکرات بی‌نتیجه خواهد بود. جلیلی در گفتگو با صدا و سیمای جمهوری اسلامی گفته است مبنای گفتگوهای دور بعدی در استانبول "همکاری حول نقاط مشترک" خواهد بود.

رامین مهمانپرست سخنگوی وزارت خارجه در نشست خبری روز سه شنبه‌ی خود اظهار داشت «ما با رویکرد مثبت و سازنده وارد گفتگوها شده ایم و نتظار این است که ۱+۵ با تغییر جهت رویکرد قبلی فضای مثبت و سازنده ایجاد کند و رفتار آنها می‌تواند تعیین کننده نتیجه مذاکرات باشد.»

ایران معترض به بی نتیجه خواندن مذاکرات

به گزارش منابع خبری از تهران، سخنگوی وزارت خارجه در این مورد که چرا ایران بر خلاف اعلام قبلی پذیرفته بر سر برنامه‌ی هسته‌ای مذاکره کند پاسخ روشنی ارائه نکرد. مهمانپرست مذاکرات ژنو را مثبت ارزیابی می‌کند و تحلیل برخی رسانه‌های غربی در مورد "بی‌نتیجه" بودن گفتگوهای ژنو را نادرست می‌داند.

به گزارش خبرگزاری مهر مهمانپرست در پاسخ به یک خبرنگار چینی "در خصوص تحلیل رسانه‌های غربی مبنی بر بی نتیجه بودن مذاکرات" گفته است «مقامات کشورهای طرف مذاکره باید نشان دهند که این برداشت رسانه‌های غربی اشتباه است.» تا کنون خبرهای دقیقی در مورد جزییات گفتگوهای طولانی ژنو منتشر نشده است. محافل نزدیک به هیات ایرانی تایید کرده‌اند، در حاشیه‌ی گفتگوهای رسمی دیدارهای غیررسمی‌ای نیز میان دیپلمات‌های ایرانی و همتایان غربی آنها انجام شده است.

BK/FW