پایتخت نپال در اثر زمینلرزه ۳ متر جا به جا شده است
FW۱۳۹۴ اردیبهشت ۷, دوشنبه
دو روز پس از فاجعه زمینلرزه در نپال، زمینشناسان با استفاده از دادههای صدها دستگاه حسگر زلزله مشغول بررسی چرایی قدرت تخریب بالای این زلزلهاند. برخی کارشناسان میگویند که زلزله اصلی در راه است.
تبلیغات
روز شنبه ۲۵ آوریل (۵ اردیبهشت) در عمق ۸۰ کیلومتری زمین واقع در ۸۰ کیلومتری شمال غربی کاتماندو، پایتخت نپال زمین چنان تکان سنگینی خورد که گویی یک شهاب آسمانی به ضخامت ۱۵۰ متر با آن برخورد کرده باشد.
یک منطقه سخت صخرهای به مساحت حدود ۷ هزار کیلومتر مربع در اعماق زمین، در فاصله سی ثانیه سه متر بر صفحات سنگی زیر خود جا به جا شد. این جا به جایی زمین را تا هزاران کیلومتر آن سوتر لرزاند و در شعاعی به طول ۳۰۰ کیلومتر خرابیهای بسیار به بار آورد.
در پی آن پوسته زمین در این منطقه کمی به سمت جنوب رانش کرد، به گونهای که کاتماندو اینک نسبت به پیش از زلزله سه متر به سمت جنوب لغزیده است.
تنشی که در صفحات زیرین زمین به زلزله اخیر منجر شد در ۵۰۰ سال گذشته پیوسته افزایش یافته بود. آخرین باری که چنین تنشی در نپال انباشت شده بود و به زلزله انجامید به سال ۱۵۰۵ میلادی برمیگردد.
برآمدن ارتفاعات هیمالیا
قدرت تخریبی زلزله از برخورد دو صفحه قارهای به پهنای هزاران کیلومتر ناشی شد که در زیر ارتفاعات هیمالیا قرار دارند. صفحه قارهای هند- استرالیایی پوسته زمین هفتهای یک میلیمتر در صفحه قارهای یورو-آسیا فرو میرود.
تصادم صفحات قارهای یادشده سبب شده که حرکت صفحه هندی در طول میلیونها سال به یک چهارم کاهش یابد و انرژی این حرکت در درون آن جریان یابد و به برآمدن ارتفاعاتی مانند هیمالیا منجر شود. ده قله هیمالیا بیش از ۸ هزار متر ارتفاع دارند. در نتیجهی زلزلههای متمادی، ارتفاعات یادشده هفتهای نیم میلیمتر بلندتر میشوند.
نپال در تقاطع برخورد دو صفحه قارهای یادشده قرار دارد و به دلیل برخورد متمادی این دو قاره سالانه مجموعا دو میلیمتر کوچک میشود. این امر سبب میشود که نپال سالانه در مرزهای ۶۰۰ کیلومتری خود به اندازه مساحت دو زمین فوتبال کوچک شود. زلزله روز شنبه، نپال را بیش ازپیش در هم فشرد، به گونهای که کاتماندو حالا یک متر بالاتر از پیش از وقوع زلزله قرار دارد.
بنا به برآورد زلزلهشناسان، زمینلرزهی بزرگتر در نپال شاید که در راه باشد. بنا بر یک فرضیه که بر دادههای تاریخی استوار است، هر چه از زلزله شدید در منطقه میان صفحات قارهای زمان زیادتری گذشته باشد، زلزله بعدی از قدرت و ویرانگری بیشتری برخوردار خواهد بود.
زلزله اصلی شاید در راه باشد
راجر بیلهام، زمینشناس دانشگاه کلرادو به سایت اشپیگل گفته است که خطر زلزلهای به شدت ۹ درجه در مقیاس ریشتر هند، پاکستان، بوتان، بنگلادش و نپال را تهدید میکند. چنین زلزلهای صد برابر قویتر از زمینلرزهی روز شنبه نپال است و میتواند میلیونها قربانی بگیرد.
تازهترین مطالعات نشان میدهند که در اعماق زمین در نزدیکی کاتماندو همچنان میزان بالایی از تنش و ناآرامی وجود دارد. این که زلزله بزرگ احتمالی چه زمان رخ خواهد داد قابل پیشبینی نیست.
گرچه زمینلرزهی اصلی ممکن است صد سال بعد روی دهد، ولی مشکل کنونی در نپال پسلرزههایی هستند که آرام و قرار را از اهالی گرفتهاند.
قویترین پسلرزه معمولا یک درجه از زلزله اصلی خفیفتر است، ولی اگر در عمقی کمتر روی دهد، اثرات تخریبی مشابه یا حتی بیشتری خواهد داشت. کاتماندو از روز شنبه تا کنون دو پسلرزه از این دست را شاهد بوده است.
میراث فرهنگی اعجابانگیزی که در نپال نابود شد
زمینلزره مهیب در نپال که روز شنبه (۲۵ آوریل) به وقوع پیوست، نه تنها هزاران نفر را در کام مرگ فرو برد، بلکه نابودی شمار زیادی از آثار و بناهایی را به همراه داشت که جزو میراث فرهنگی جهانی محسوب میشوند.
عکس: P. Mathema/AFP/Getty Images
درهی کاتماندو
زمینلزرهای که روز شنبه (۲۵ آوریل) در نپال رخ داد، به میراث فرهنگی و آثار معنوی این کشور ضربهای سنگین زد. در درهی کاتماندو که در دامنهی رشتهکوههای هیمالیا واقع است، هفت اثر تاریخی که جزو میراث فرهنگی جهانی یونسکو به شمار میروند، در فاصلهای اندک با یکدیگر قرار دارند. یکی از این آثار تاریخی معبد سوویامبونات است. تصویری از این معبد پیش از وقوع زلزله مهیب در نپال.
عکس: Imago
استوپاهای بودایی
استوپاهایی بودایی و معبد سوویامبونات قلب روحانی و معنوی نپال محسوب میشوند. استوپا بنایی گنبدشکل یا تپهمانند است که از برجستهترین نمودهای آیین بودایی است. استوپای بودنات، میدانهای "دوربار" با بناهای تاریخیاش و همچنین معابد پاشوپاتینات و چانجونارایان که خارج از کاتماندو قرار دارند، در فهرست میراث فرهنگی جهانی یونسکو گنجانده شدهاند.
پادشاهان نپال در گذشته در کاخهای میدانهای دوربار در باختاپور (تصویر)، کاتماندو و پاتان زندگی میکردند. در پایان سال ۲۰۰۷ بود که نظام پادشاهی در کشور نپال برچیده شد و یک سال بعد نیز نظام جمهوری جایگزین آن گردید.
عکس: picture alliance / ZUMAPRESS/P. Gordon
میدان دوربار در باختاپور پس از زلزله
بسیاری از معابد و مجسمههایی که در میدانهای دوربار در باختاپور (تصویر)، در کاتماندو و پاتان قرار دارند، بر اثر زلزله آسیب دیده یا یکسره نابود شدهاند. این آثار تاریخی متعلق به سدههای ۱۲ تا ۱۸ میلادی هستند. دستاندکاران یونسکو روز یکشنبه (۲۶ آوریل)، یک روز پس از وقوع زلزله جمعآوری نام آثاری را که در جریان این سانحه مهیب از بین رفتهاند، آغاز کردند.
عکس: picture-alliance/AP Photo/N. Shrestha
میدان دوربار در کاتماندو پیش از زلزله
در میدان دوربار در کاتماندو بسیاری از معابد بودایی دو یا سه طبقهای قرار داشتند که از نمونههایی ویژه در معماری نپال به شمار میروند.
عکس: P. Mathema/AFP/Getty Images
میدان دوربار در کاتماندو پس از زلزله
این معابد تاریخی بر اثر زلزله از بین رفتهاند. "پی دی بلجی"، استاد در دانشگاه شهر بزرگ مدرس در هند ابراز تردید کرده که بتوان این بناهای نابودشده را کاملا بازسازی کرد. او از "لطمهای جبرانناپذیر" برای نپال و کل جهان سخن گفت.
عکس: P. Mathema/AFP/Getty Images
برج داهارا پیش از زلزله
مرکز تاریخی شهر کاتماندو به حدی ویران شده که بخشهایی از آن، از جمله میدان دوربار قابل شناسایی نیست؛ برج ۶۲ متری "دراهارا" (تصویر پیش از ویرانی) و معبد متعلق به قرن ۱۹ میلادی هندوها که جزو میراث فرهنگی جهانی هستند هم فروریختهاند.
عکس: imago
برج دراهارا پس از زلزله
از برج عظیم دراهارا که ۲۰۰ پله داشت، تنها پایهای باقی مانده است. امدادگران در تلاش بودند که حدود ۵۰ تن از کسانی را که در زیر آوارهای این برج دفن شده بودند، پیدا کنند. این برج که در سال ۱۸۲۶ میلادی ساخته شده، در جریان زلزلهی مهیب سال ۱۹۳۴ در نپال نیز نابود شده و پس از این فاجعه بازسازی شده بود.
عکس: P. Mathema/AFP/Getty Images
معابد چانجونارایان
مجموعه بناهای چانجونارایان که ۴ معبد و ۳ کاخ را در برمیگیرد، در سال ۲۰۰۶ به فهرست میراث فرهنگی یونسکو افزوده شد. این آثار نمایانگر تاریخ سیاسی و مذهبی نپال هستند.
عکس: imago
معابد پاشوپاتینات
معابد پاشوپاتینات که ویژهی هندوهاست، یکی از مهمترین معابد در نوع خود در نپال محسوب میشود. آیینهای بودایی و هندو در طی قرون متمادی در نپال گسترش یافتند و سب شدند که از قرن پنجم میلادی به این سو معابد پرعظمتی ساخته شود.
عکس: picture alliance/ANN/The Star
زادگاه بودا
افزون بر آثار مهمی که در دره کاتماندو قرار دارند، سه اثر و مکان دیگر نیز در فهرست میراث فرهنگی یونسکو گنجانده شدهاند: لومبینی که زادگاه بودا محسوب میشود، پارک ملی چیتوان و پارک ملی ساگارماتا. لومبینی در ۲۸۰ کیلومتری غرب کاتماندو، پایتخت نپال واقع است.
عکس: AFP/Getty Images/K. Knight
نپال، یکی از فقیرترین کشورهای جنوب آسیا
مرکز زلزلهای که روز شنبه (۲۵ آوریل) نپال را لرزاند، حدود ۸۰ کیلومتری کاتماندو و شدت این زمینلرزه نیز ۸ / ۷ ریشتر اعلام شد. از آنجایی که این زلزله در اعماق نه چندان زیاد روی داده، خسارات زیادی به بار آورده است. نپال که ۲۸ میلیون نفر جمعیت دارد، یکی از فقیرترین کشورهای جنوب آسیا به شمار میرود و اقتصاد آن نیز تقریبا بهطور کامل به صنعت گردشگری وابسته است.