پرایس: ما صدای رهبران ایرانیان خارج از کشور را میشنویم
۱۴۰۱ بهمن ۲۵, سهشنبه
رئیسجمهور ایران برای یک سفر سه روزه وارد چین شد. سخنگوی وزارت خارجه آمریکا به این سفر و همچنین نشست چهرههای برجسته مخالف جمهوری اسلامی در خارج از کشور در دانشگاه جرج تاون واشنگتن واکنش نشان داد.
تبلیغات
ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در نشست خبری خود اعلام کرد در شرایط کنونی چین و ایران مناسبات خوبی با آمریکا ندارند با این حال آمریکا به چین در مورد تهدیدها و چالشهای بینالمللی ایران هشدار میدهد.
او در واکنش به سفر ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران به چین گفت: «وقتی صحبت از ایران به میان میآید، ما فکر میکنیم که مهم است بقیه جهان کاملا روشن کنند که پیشرفتهای هستهای ایران، تلاشهای این کشور برای صدور تروریسم و نفوذ بد در سراسر منطقه و احتمالا فراتر از آن، چیزی نیست که هیچ کشوری باید تحمل کند و مطمئنا حمایت نمیکند.»
سخنگوی وزارت خارجه آمریکا در بخشی از صحبتهای خود از تعامل با چین در موضوع هستهای نیز سخن گفت و "منافع مشترک" دو کشور را یادآور شد.
او تاکید کرد، چین و آمریکا در زمینه توافق هستهای برجام و اجرای آن از ژانویه ۲۰۱۶ همکاری داشتهاند و برنامه هستهای ایران برای هر دو کشور یک چالش محسوب میشود.
واکنش آمریکا نسبت به نشست دانشگاه جرج تاون
ند پرایس در پاسخ به پرسش یکی از خبرنگاران درباره شکلگیری ائتلاف میان چهرههای برجسته ایرانی مخالف جمهوری اسلامی در خارج از کشور در دانشگاه جرج تاون واشنگتن و وعده انتشار "منشور همبستگی و آزادی ایران" از طرف آنان گفت: «هیچ کسی، از جمله دولت آمریکا نمیتواند ادعا کند که از طرف مردم ایران صحبت میکند. فقط آنها خودشان میتوانند این کار را بکنند.»
در نشست "آینده جنبش دموکراسی ایران" در این دانشگاه شاهزاده رضا پهلوی، شیرین عبادی، حامد اسماعیلیون، مسیح علینژاد، گلشیفته فراهانی، نازنین بنیادی، علی کریمی و عبدالله مهتدی شرکت کردند.
پرایس در ادامه افزود، وظیفه آمریکاست که به آنها گوش دهد و به هر طریقی که میتواند از آنها حمایت کند و از نزدیک سخنان "رهبران جامعه ایرانیان خارج از کشور" را بشنود تا با نظرات طیفهای وسیع آشنا شود.
خبرگزاری فرانسه در گزارش مربوط به سفر رئیسی به پکن به این موضوع اشاره کرده است که ایران و چین مناسبات اقتصادی گسترده در زمینههای انرژی، ترانزیت، کشاورزی و تجارت دارند و در سال ۲۰۲۱ یک پیمان همکاری استراتژیک ۲۵ ساله میان دو کشور امضا شده است.
رئیسی برای نخستین بار در سپتامبر ۲۰۲۲ در تاشکند، پایتخت ازبکستان با همتای چینی خود دیدار کرد. خبرگزاری فرانسه مینویسد که این اولین سفر رسمی یکی از رؤسای جمهوری ایران به چین در ۲۰ سال گذشته است.
رئیسی در دیدار سه روزه خود با تجار چینی و ایرانیان مقیم این کشور نیز ملاقات خواهد کرد. تبادلات تجاری سالانه دو کشور به ۲۵ میلیارد و ۳۰۰ میلیون دلار میرسد.
چین و ایران به دلیل مواضع خود در مورد تهاجم روسیه به اوکراین که تقریباً یک سال پیش آغاز شده، از سوی کشورهای غربی تحت فشار قرار گرفتهاند و جمهوری اسلامی به دلیل برنامه هستهای خود نیز تحت تحریمهای شدید آمریکا قرار دارد.
رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر
امضای توافقنامه راهبردی ایران و چین واکنشهای بسیاری برانگیخت. ایران در عین حال بخش بسیار کوچکی از سرمایهگذاری هنگفت چین در دو دهه اخیر را جذب کرده است. حجم سرمایهگذاری چین چقدر و در کدام کشورها بوده است؟
چین بر اساس دادههای "موسسه امریکن اینترپرایز"، فقط ظرف ۱۵ سال گذشته، ۲ تریلیون و ۱۰۰ میلیارد دلار در همه کشورها سرمایه گذاری کرده است؛ از کشورهای ثروتمند مثل سوئیس و آمریکا گرفته تا کشورهای آفریقایی مانند کنگو.
عکس: picture-alliance/dpa/K.-J. Hildenbrand
سهم ایران از این حجم سرمایهگذاری چین فقط ۵۶/ ۲۶ میلیارد دلار بوده که میزان آن در هر دوره پنج ساله تغییر نکرده است؛ یعنی تحریم بین سالهای ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۰ تاثیر چندانی بر کاهش یا افزایش سرمایهگذاری چین در ایران نداشته است. (عکس: کارگران چینی در پروژه آزادراه تهران-شمال)
عکس: farsnews.com
بحران اقتصادی جهانی که سال ۲۰۰۸ شروع شد، فرصت مناسبی برای چین بود تا با عرضه وامهای کلان، جای پایی در کشورهای جهان، حتی در کشورهای اروپایی باز کند.
عکس: picture-alliance/dpa
چین در سال ۲۰۱۳ طرح بلندپروازانه خود یعنی "راه ابریشم جدید" را کلید زد. این پروژه دو هدف اساسی دارد: ۱) افزایش تولید با مواد خام ارزان و انرژی ارزان ۲) انتقال مواد خام و فروش کالای چینی از طریق گسترش راهها، بندرها، فرودگاهها و خطوط راه آهن.
بنا بر دادههای "مرکز مطالعات استراتژیک بینالمللی" (CSIS) چین تنها طی شش سال (۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹) حدود ۶۲ میلیارد دلار در بخش راه آهن ۳۴ کشور سرمایهگذاری کرده است. حضور فعال اقتصادی چین در واقع به معنای گسترش نفوذ سیاسی این کشور هم هست. (عکس: شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در سال ۲۰۱۴ در کنار همتای ونزوئلایی خود، نیکلاس مادورو در کاراکاس)
عکس: AFP/Getty Images/L. Ramirez
تصویری از خط آهن باری-مسافری بنگوئلا در آنگولا. این خط از شهر لبیتو در آنگولا شروع و در شهر تنکه در جمهوری دموکراتیک کنگو به پایان میرسد. این خط آهن در آنگولا با سرمایهگذاری چین احیا شد.
عکس: DW/N. Sul D'Angola
آفریقا با گسترش سریع شهرنشینی روبرو است. حتی کارشناسان میگویند که انقلاب چهارم صنعتی در آفریقا رخ میدهد. این در حالی است که زیرساختهای کافی برای تحقق این تحول هنوز وجود ندارد. چین و هند از این خلا استفاده میکنند. (عکس: سرمایهگذاری چین در بخش شیلات موزامبیک)
عکس: DW/S. Lutxeque
به نوشته مجله فوربس، چین بزرگترین شریک تجاری آفریقا است و حجم سالانه تبادلات دو طرف به ۲۰۰ میلیارد دلار میرسد. بر این اساس، بیش از ۱۰۰ هزار شرکت چینی در آفریقا فعالند. بنا بر دادههای بخش تحقیقات تجارت چین – آفریقا در دانشگاه جان هاپکینز، بیشترین صادارات از آفریقا به چین در سال ۲۰۱۹ به ترتیب از کشورهای آنگولا، آفریقای جنوبی و جمهوری کنگو صورت گرفته است.
عکس: picture-alliance/Photoshot/Zhang Gaiping
مجله فوربس نوشته است که آفریقا ۲۰ درصد کتان مورد نیاز چین را تامین میکند. آفریقا نصف ذخایر منیزیم جهان را هم دارد که در صنعت فولاد به کار میرود و جمهوری دموکراتیک کنگو به تنهایی نصف ذخایر تلق جهان را در اختیار دارد. آفریقا همچنان ذخایر قابل توجه کولتان دارد که مورد نیاز صنعت الکترونیک است. چین به همه این منابع نیاز دارد. (عکس: معدن کبالت در جمهوری دموکراتیک کنگو)
عکس: Getty Images/AFP/F. Scoppa
دَن روخِفِن، پژوهشگر هلندی و بنیانگذار مؤسسه معماری "MORE" است. او تألیفات متعددی از جمله در زمینه گسترش شهرنشینی در آفریقا دارد. به گفته او، «در آفریقا هیچ پروژه ساختمانی بلندتر از ۳ طبقه و هیچ راهی طولانی تر از ۳ کیلومتر وجود ندارد که در دست چینیها نباشد.» (عکس: کارگر چینی و محلی در کارگاه ساخت یک اتوبان در اوگاندا)
عکس: Imago
اما در ایران چه اتفاقی خواهد افتاد؟
جزئیات توافق راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین منتشر نشده است. روزنامه "نیویورک تایمز" پیش از این نوشته بود که طرح این توافقنامه را رئیسجمهور چین پنج سال پیش (۲۰۱۶) پیشنهاد کرده بوده است. پیشنویس این توافقنامه ۴ تیرماه ۱۳۹۹ در پکن به امضا رسید. دو هفته بعد، روزنامه نیویورک تایمز به جزئیات این پیشنویس ۱۸ صفحهای دست یافت و آن را منتشر کرد.
عکس: ana.press
"نفت در برابر سرمایهگذاری"
به نوشته وبسایت اقتصادی "بلومبرگ"، چین در چارچوب این توافق «۴۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایهگذاری میکند و در مقابل از ایران با تخفیف زیاد و بهطور مداوم نفت میخرد». چین دقیقا مشابه همین استراتژی را در قاره آفریقا در پیش گرفته است. چین در مقابل بازسازی زیرساختها، حدود یکسوم نفت مورد نیاز خود را از کشورهای آفریقایی وارد میکند.
عکس: Mana Neystani
اگر موضوع "سرمایهگذاری در برابر نفت ارزانقیمت" درست باشد، پکن بخشی از سرمایهگذاری خود را از طریق اختلاف قیمت نفت ارزان جبران میکند. سود حاصل از سرمایهگذاری نیز بخش دیگری از هزینهها را تأمین میکند. گسترش حوزه نفوذ چین در منطقه را هم میتوان به سود اقتصادی افزود. توافقنامه ۲۵ ساله با چین کدام منافع ایران را تأمین میکند و چقدر برای ایران از نظر اقتصادی به صرفه است؟