آیا با پایان کار معمر قذافی حاکم خودکامه لیبی، اکنون نوبت به علی عبدالله صالح دیکتاتور یمن و بشار اسد رئیس‌‌جمهور منزوی شده سوریه می‌رسد؟ این پرسشی است که اکنون افکار عمومی جهان را به خود مشغول داشته است.

مذاکره صالح با سفیر آمریکا

گزارش خبرگزاری آلمان حاکی از آن است که علی عبدالله صالح، رئیس‌جمهور یمن، برای نخستین بار در پی بازگشت از عربستان سعودی، با سفیر آمریکا در صنعا دیدار و گفت‌وگو داشته است. او ظاهرا شرایط کناره‌گیری خود را با سفیر در میان گذاشته است.

به‌گفته "ویکتوریا نولاند" سخنگوی وزارت خارجه ایالات متحده، صالح در دیدار با سفیر آمریکا اعلام کرده که حاضر است طرح شورای همکاری خلیج فارس را در زمینه انتقال قدرت سیاسی در یمن امضا کند. خبرگزاری آلمان می‌نویسد که صالح تا به حال چندین بار این وعده را داده و بعدا آن را زیر پا نهاده است.

پافشاری دیکتاتور یمن برای حفظ قدرت، می‌تواند برای او همان نتیجه‌ای را به بار بیاورد که برای حسنی مبارک و قذافی به بار آورد. باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا ضمن ابراز تاسف از رفتار غیرانسانی شورای انتقالی لیبی با جنازه قذافی، گفته است:«پایان قذافی به تمام دیکتاورهای جهان پیام می‌دهد که ملت‌های آن‌ها می‌خواهند آزاد باشند. حاکم پیشین لیبی، این شانس را از دست داد که در جریان بهار عربی، از فشار بر مردم خود بکاهد.»

آتش‌بسی که یک روز هم دوام نیاورد

روز سه‌شنبه (۲۵ اکتبر، ۳ آبان) علی عبدالله صالح مردی که از ۳۳ سال پیش بر یمن حکومت می‌راند، پیمان آتش بسی را با ژنرال علی محسن، رهبر نظامیان مخالف خود امضا کرد که حتی تا شب نیز دوام نیاورد. به گزارش رویترز، سه‌شنبه شب صنعا صحنه درگیری‌ها و انفجارهای تازه‌ای بود. این نشان می‌دهد که کنترل اوضاع یمن دشوارتر از همیشه شده است.

در این میان، تصویری که سازمان ملل متحد از زندگی مردم یمن می‌دهد تکان دهنده است. در این گزارش به نقل از یونیسف می‌خوانیم: «یک سوم جمعیت ۲۴ میلیونی یمن با گرسنگی دست به‌گریبان هستند. نیمی از جوانان ۱۵ تا ۲۴ ساله این کشور بیکارند، هر زن یمنی در طول زندگی خود به طور متوسط بیش از ۵ فرزند به دنیا می‌آورد. این نوزادان، اگر زنده بمانند، محکوم به تحمل فقر و رنج هستند.»

بنا به‌گزارش نهادهای بین‌المللی، بیش از ۵۰ میلیون قبضه اسلحه در میان ۲۴ میلیون نفر جمعیت فقیر یمن پخش است. اگر علی عبدالله صالح، به وعده‌ای که به سفیر آمریکا داده عمل نکند و حاضر به کناره‌گیری فوری از قدرت نشود، این بیم وجود دارد که یمن درگیر جنگی خانگی شود که کسی قادر نیست پایان آن را پیش‌بینی کند.

سوریه، میانجی‌گری به موازات ادامه خشونت

اوضاع در سوریه نیز چندان بهتر از یمن نیست. به گزارش خبرگزاری آلمان، همزمان با آغاز تلاش‌های میانجی‌گرانه اتحادیه عرب، هزاران نفر از مردم سوریه به فراخوان مخالفان برای اعتصاب سراسری پاسخ مثبت داده‌اند. همزمان فعالان حقوق مدنی گزارش داده‌اند که در شهرهای حمص و البوکمال دو غیرنظامی از سوی نیروهای امنیتی کشته شده‌اند.

هیئت نمایندگی اتحادیه عرب قرار است بعد از ظهر چهارشنبه (۲۶ اکتبر) وارد دمشق شود. در این میان، خبرگزاری آلمان به نقل از یک نماینده دولت ایران در دمشق که مایل نیست نامش فاش شود نوشته است: «رهبری سوریه خطرناک‌ترین مرحله تنش با مخالفان را پشت‌سر گذاشته است. نهادها و نیروهای امنیتی سرجای خودشان هستند و بیشتر مخالفان در خارج هستند و توان معامله ندارند.»

نماینده دولت چین در دمشق

اما برخلاف نظر دیپلمات جمهوری اسلامی، رژیم بشار اسد حتی از سوی مهم‌ترین پشتیبان خود، جمهوری خلق چین نیز زیر فشار بیشتری قرار گرفته است. روز سه‌شنبه (۲۵ اکتبر، ۳ آبان) نماینده ویژه دولت چین عازم دمشق شد. اندکی پیش از پرواز این مقام، یک سخنگوی وزارت خارجه چین، بدون آن که جزئیات ماموریت وی را فاش کند گفت: «چین به پایان خشونت و آغاز مذاکرات مسالمت‌آمیز در سوریه امید‌وار است.»

این چندمین بار است که پکن خواستار پایان خشونت، مذاکره با مخالفان و آغاز اصلاحات سیاسی و اقتصادی در سوریه می‌شود. بشار اسد تاکنون بارها وعده چنین اقداماتی را داده، اما به آن‌ها عمل نکرده است.

JT/SI