درباره علت واقعی کنارهگیری محمد باقر قالیباف از نامزدی در انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری روایتهای مختلفی وجود دارد. مشاور قالیباف میگوید ریزش آرای او در نظرسنجیها صحت ندارد و علت کنارهگیری نیست.
تبلیغات
در انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری، شهردار کنونی تهران برای سومین بار وارد رقابتهای انتخاباتی شد اما برخلاف سالهای ۸۴ و ۹۲ چند روز پیش از آغاز رأیگیری انصراف داد.
جبهه مردمی نیروهای انقلاب اسلامی (جمنا) که ادعای نمایندگی بیشترین گروههای اصولگرایان را دارد هفدهم فروردین ماه در دومین مجمع عمومی خود پنج نفر را به عنوان نامزد انتخابات ریاست جمهوری معرفی کرد و قرار بود در روزهای بعدی یک نفر از میان آنها رقیب نهایی حسن روحانی باشد.
در این مجمع که گفته میشود حدود سه هزار نفر در آن حضور داشتند ابراهیم رئیسی با کسب ۲۱۴۷ رای اول و محمدباقر قالیباف با ۱۳۷۳ رأی چهارم شد.
با آغاز رقابتهای انتخاباتی جمنا به وعدههای خود عمل نکرد و به جای یک نفر، رئیسی و قالیباف را وارد کارزار انتخابات کرد و در نهایت شهردار تهران پس از مناظرههای تلویزیونی به نفع تولیت آستان قدس رضوی کنار رفت.
ورود پرهیاهو، انصراف غیرمنتظره
درباره ورود پرهیاهوی قالیباف به صحنه انتخابات و کنارهگیری غیرمنتظرهی او از این رقابتها خبرها، شایعهها و تحلیلهای متفاوتی وجود دارد.
حسین قربانزاده، مشاور قالیباف و دبیرکل "حزب پیشرفت و عدالت ایران اسلامی"، که تشکل حامیان شهردار تهران محسوب میشود روایت جدیدی از کنارهگیری نامزد پیشین انتخابات ریاست جمهوری ارائه کرده که نافی تمام روایتهای قبلی است.
پیش از این گفته میشد که کاهش شدید آرای قالیباف در نظرسنجیها علت اصلی کنارهگیری او بوده است. شهردار تهران در بیانیهی انصراف از حامیانش خواست که "تمام ظرفیت و حمایت خود را برای موفقیتِ برادر ارجمندمان حجت الاسلام و المسلمین سید ابراهیم رئیسی" به کار بگیرند.
حسامالدین آشنا، مشاور فرهنگی روحانی در پیامی در کانال تلگرامی خود با اشاره به ریزش آرای قالیباف در نظرسنجیها انصراف او به نفع رئیسی را به نذر کردن روغن ریخته پای امامزاده تشبیه کرد و نوشت: «آبروی رفتهای فدای آیندهای مبهم شد ولی معادلهای چند مجهولی حل شد، عمل انقلابی یعنی یا معاون اولی یا نایب تولیتی.»
مناظره سوم؛ بزنگاه خطاب و عتاب
مناظرهای داغ و طوفانی. بهجز هاشمیطبا که آرام ماند، پرسش و پاسخ کاندیداهای دیگر با نیش و نهیب درآمیخت. به خلاف پیشبینیها روحانی رادیکالتر از همه ظاهر شد. آیا مناظره سوم آرای خاکستری را جلب کرد؟
عکس: FARS
به خلاف برخی تحلیلگران که عقبنشینی روحانی را پس از هشدار خامنهای محتمل میدانستند، او در این مناظره رادیکال و صریحتر از قبل ظاهر شد. قالیباف آمده بود که اصطلاح "سرهنگ" و "حمله گازانبری" را تلافی کند اما روحانی کوششهای مشابه و پیشین در سرکوبگری را به رخ او کشید.
عکس: FARS
روحانی در دقایق پایانی مناظره، کارت جدیدی علیه قالیباف رو کرد و گفت: طرح داشتید که دانشجویان را ظرف یک ساعت لوله کنید و اگر گذاشته بودیم الان دانشگاهها پر از لوله بود. روحانی افزود: «پرونده سال ۸۴ شما دست من بود و اگر مردانگی نکرده بودم شما اینجا ننشسته بودید.» پرسش روز: روحانی چرا قانون را به خاطر "مردانگی" دور زده است.
عکس: ILNA
شهردار تهران رئیس دولت و معاون او را "دروغگو" خواند و با متهم کردن بستگان روحانی به رانتخواری، دلیل تسامح با این پدیده را بهرهمندی شخصی رئیس جمهور دانست. او اسنادی را نیز رو به دوربین گرفت و به جهانگیری گفت: «از آنجایی که جنابعالی حدود ۸۰۰متر زمین به متری سه هزار تومان در سال هفتاد گرفتید ، شجاعت برخورد با متخلف را نخواهید یافت.»
عکس: Khabar online
افشاگری کاندیداها علیه دیگری، با رعایت برخی خطوط قرمز و حفظ اسرار مگو همراه بود. جهانگیری به میرسلیم گفت: «این همه نگویید اصل ۴۴ را رعایت نکردید. در این دولت هر چه واگذار کردیم به بخش خصوصی بود. رفقای شما در دولت قبل واگذار نکردند. ما میخواستیم از دست بعضیها پس بگیریم اما نتوانستیم. اسم نمیآورم.»
عکس: FARS
رئیسی در جمعبندی از مناظره گفت جناب آقای روحانی شما نبودید که زبان کردی برای کردها را آزاد کردید، خدا کرد و قانون اساسی کرد. روحانی در مناظره دوم از رئیسی پرسیده بود شما از مسائل هستهای چه میدانید که قضاوت میکنید. رئیسی این یادآوری را تحقیر خود خواند و گفت : «غیر از برجام، اطلاعاتم در مسايل خارجی از شما و آقای جهانگیری کمتر نیست.»
عکس: MEHR
قالیباف رفتار دولت را به دوران قاجار تشبیه کرد و خطاب به روحانی و جهانگیری گفت دولت قبل خودتان هستید: «فولاد، بانکها، پتروشیمی، خامفروشیها دست کیست؟ حتما وقتی شما اعتماد به منابع داخلی ندارید و امنیت سپردهگذار مثل کاسپین را نمیتوانید تامین کنید چنین میشود.» او در جمعبندی با متهم کردن دولت به فساد گفت: «هر چه بگندد نمکش میزنند وای به روزی که بگندد نمک.»
عکس: FARS
اسحاق جهانگیری به رسانهها گفته بود که افت حضورش در مناظره دوم، تغییری تاکتیکی بود تا "دوستان یک دفعه موتور نسوزانند." او به قالیباف که روی اصطلاح چهاردرصدیها مانور داد گفت: «شما طلبکار هم شدهاید؟ وقتی مردم در سال ۱۳۹۱ دنبال دارو میگشتند شما در برج میلاد بستنی طلای ۴۰۰ هزار تومانی عرضه میکردید.»
عکس: FARS
جهانگیری در بخش جمعبندی به قالیباف گفت: «دوازده سال است شهردار هستی. فکر میکنی مردم تهران از ترافیک، زباله، محیط زیست یا گداها در سر چهارراهها راضیتر هستند؟» او آرای ۷۰۰هزار تایی قالیباف در انتخابات ۹۲ را به یادش آورد و گفت: «به خودت بیا. نفر آخر انتخابات مجلس در تهران یک میلیون رای آورد.»
عکس: ISNA
لحن روحانی در روزهای گذشته رادیکال شده بود. برخی گفته بودند خطاب هشدار خامنهای در پرهیز از درگیری کاندیداها روحانی است. او در مناظره سوم بسیار فراتر و صریحتر از پیشبینیها حرف زد. از جمله به یاد رئیسی آورد که سعید مرتضوی از دوستان او بود. رئیسی هفته قبل گفته بود خوب است روحانی و احمدینژاد با هم مناظره کنند. روحانی گفت با خودتان مناظره میکنیم چون ستادتان همان افراد دولت قبلی هستند.
عکس: ILNA
نقطه عطف سخنرانیهای هفته گذشته روحانی، در ورزشگاه شیرودی تهران بود. در همایشی که شعارهای آن در باره رفع حصر، آزادی زندانیان سیاسی و توقف گشت ارشاد بود، روحانی تاکید کرد که تبعیض جنسیتی و فضای امنیتی را قبول ندارد. او خطاب به رقیبان اصولگرای خود گفت ۸۶۰ هزار زن را بیکار کردید و دم از اشتغال میزنید؟ او از آنها پرسید اشتغال اهل سنت را قبول دارند؟
عکس: ILNA
ابراهیم رئیسی در هیچیک از سخنرانیهایش چیزی در باره عملکرد دولت هشت ساله احمدینژاد نگفته و مسئولیت مشکلات موجود را به دوش دولت روحانی انداخته است. ستاد انتخاباتی ابراهیم رئیسی در اختیار وزیران و مدیران احمدینژاد است. اصلاحطلبان و رسانههایشان او را به پوپولیسم و مانور روی موضوع فقر متهم میکنند. جهانگیری در مناظره گفت عزت مردم را حفظ کنید و عکس فقرا را برای استفاده تبلیغاتی پخش نکنید.
عکس: Rajanews
محمدعلی ابطحی، معاون خاتمی در دولت ششم، مناظره سوم را نقطه عطفی در تاریخ ارتباطات ایران خوانده و گفته است: «به رغم نظر بعضیها، این مناظره نه نظام را تضعیف کرد و نه اثر منفی داشت.» به اعتقاد ابطحی بیشتر کسانی که تصمیم نداشتند رای بدهند با دیدن مناظره قانع شدند که به پای صندوقهای رای بیایند و به یکی از نامزدها رای دهند.
عکس: FARS
عکس 121 | 12
روزنامه شرق، چهارشنبه سوم خرداد از قول مشاور قالیباف نوشت، علت انصراف شهردار تهران ریزش آرای او نبوده زیرا در تمام "نظرسنجیها معتبر" هیچ روزی نبوده که رئیسی بالاتر از قالیباف قرار داشته باشد.
محمدحسن رحیمیان، عضو موسس جمنا گفته است: «رئیسی در نظرسنجیها از قالیباف پیشی گرفته بود. شاید از همین رو او و تیم انتخاباتیاش تصمیم گرفتند از کارزار انتخابات خداحافظی کنند.»
در این میان برخی منابع اعمال نفوذ جمنا و عدم حمایت تشکلهای پر نفوذ اصولگرایان از قالیباف، از جمله جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، جامعه روحانیت مبارز و جبهه پایداری را از دلایل اصلی کنارهگیری او عنوان کردهاند.
قربانزاده این گمانهزنیها را نیز نادرست میداند و میگوید در انتخابات سالهای ۸۴ و ۹۲ نیز تشکلهای اصلی اصولگرایان از شهردار تهران حمایت نکردند اما او اطمینان دارد که "همه جا بدنه جریان اصولگرایی به شدت از ایشان حمایت میکرد".
اگر رئیسی انصراف میداد ...
دبیرکل حزب پیشرفت و عدالت در گفتوگو با روزنامه شرق پا را از این فراتر گذاشته و گفته است: «معتقدم اگر آقای رئیسی به جای آقای قالیباف کنار میرفتند، نهتنها فاصله این نبود؛ بلکه انتخابات به دور دوم هم میرفت. همه نظرسنجیهای معتبر با یک منطق دودوتا چهارتا، چنین حالتی را پیشنهاد میدادند.»
در این میان این پرسش مطرح است که اگر با کنارهگیری رئیسی انتخابات دستکم به دور دوم کشیده میشد چرا اصولگرایان که طرفدار این سناریو بودند او را تشویق به کنار رفتن نکردند و چرا قالیباف به رغم شانس بیشتر انصراف داد؟
قربانزده میگوید تیم انتخاباتی قالیباف به این نتیجه رسیده بود که برای ایجاد تحرک در میان اصولگرایان لازم است که فقط یک نفر در رقابتها باقی بماند: «ماندن دو نفر به نتیجه مطلوب منجر نمیشد. باید یک شوک ایجاد میشد؛ اگرچه با کنار رفتن رئیسی شوک بزرگتری رقم میخورد.»
مشاور شهردار تهران همچنین گفته است: «به هرحال نهایتا چون رئیسی کنار نرفت، آقای قالیباف کنار رفت.» بر این اساس قربانزاده علت شکست سنگین اصولگرایان در انتخابات ۲۹ اردیبهشت را اصرار رئیسی به ماندن در صحنه ارزیابی میکند.
قربانزاده در حالی مدعی است که با کنار رفتن رئیسی انتخابات به دور دوم کشیده میشد که اعتراف میکند نظرسنجی دانشگاه تهران که به گفتهی او "حتی در انتخابات اخیر هم، فقط هفتدهم درصد اختلاف و خطا داشت" دو روز پیش از رأیگیری پیروزی روحانی با رأی بیش از ۵۷ درصد را پیشبینی کرده بود.
شب شاد شهرهای ایران
پس از اعلام خبر پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری شهرهای ایران تا دیرهنگام شاهد جشن و پایکوبی طرفداران او بودند. دستچینی از تصاویر شادی در شهرهای ایران به همراه دستنوشتههایی تاملبرانگیز:
عکس: ILNA
پس از پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری شهرهای ایران تا دیرهنگام شاهد جشن و پایکوبی طرفداران او بودند. مردم و هواداران حسن روحانی، شامگاه شنبه (۲۰ مه/ ۳۰ اردیبهشت) پس از تجمع در چهارراه ولیعصر تهران به سمت شمال خیابان ولیعصر حرکت کردند.
عکس: ILNA
صبح یکشنبه ۳۱ اردیبهشت، ستاد انتخابات وزارت کشور با صدور بیانیهای نوشت: «شادی خود را در روز شنبه ۳۰ اردیبهشت به منصه ظهور رساندید، بدینوسیله از همگان انتظار میرود (...) از امروز از حضور در خیابانها و معابر برای برپایی جشن خودداری نموده و چنانچه ستاد منتخبین ملت متقاضی برگزاری مراسم باشند با (...) دریافت مجوز در زمان و مکان مشخص اقدام نمایند.»
عکس: IRNA
حسن روحانی در نخستین سخنرانی پس از اعلام نتیجه گفت که "پیروز واقعی انتخابات اردیبهشت ۹۶ مردم ایران" هستند. او بدون نام بردن از فرد مشخصی تاکید کرد که مردم با رای خود به کسانی که میخواستند کشور را به گذشته باز گردانند "نه" گفتند.
عکس: MEHR
روحانی در سخنان خود کوشید که وحدت ملی را ارج نهد و خود را رئیس جمهور همه ایرانیان دانست. او گفت:«حق منتقدان برای انتقاد از دولت را پاس میدارم مردمسالاری دینی یعنی همین. اسلام رحمانی یعنی همین. امروز ایران سربلندتر از هر زمان دیگر آماده روابط با جهان بر پایه روابط متقابل و منافع ملی است.»
عکس: IRNA
تعدادی از جوانان "سبز – بنفش" در جشن پیروزی حسن روحانی در انتخابات ریاست جمهوری در شهر اهواز.
عکس: IRNA
حسن روحانی گفت: «شما با این رای نشان دادید ملتی یکپارچه هستید و ثابت کردید هیچ کس نمیتواند شما را به نزاعهای طبقهای و قومیتی بکشاند و نشان دادید که شما همه یک ملت هستید.» او پیروزی در انتخابات را "پیروزی صلح و آشتی بر تنش و خشونت" و "پیروزی انسجام ملی بر انشقاق و چند دستگی" خواند. (عکس از شادی مردم در قم)
عکس: MEHR
کاندیداهای اصولگرا در مبارزه انتخاباتی خود را حامی و نماینده "مستعضفان" میدانستند و محمد باقر قالیباف در مناظرههای تلویزیونی دولت حسن روحانی را به دولت ۴ درصد ثروتمند و قشر مرفه جامعه متهم کرد. واکنش یکی از حاضران جشن پیروزی روحانی به گفتههای قالیباف.
عکس: ILNA
برخی از شرکتکنندگان بادکنکها یا علایم دیگر سبز و بنفش به دست داشتند. شرکتکنندگان شعارهایی از قبیل "روحانی زنده باد، خاتمی پاینده باد"، "یا حسین، میرحسین" و "پیام ما روشنه، حصر باید بشکنه" سر دادند.
عکس: MEHR
در مشهد نیز هزاران نفر در خیابانها به شادی و پایکوبی پرداختند. در جشن پیروزی روحانی در انتخابات انتخابات ریاست جمهوری در سهراه راهنمایی این شهر شعار "یا حسین، میر حسین" شنیده شد.
عکس: MEHR
مردم تبریز و هواداران حسن روحانی، عصر شنبه در ورزشگاه "شهید پورشریفی" گردهم آمده و به شادی و پایکوبی پرداختند. فیلمهای منتشر شده در شبکههای اجتماعی از حمله "لباسشخصی" به مردم در خیابانهای این شهر حکایت داشت.
عکس: IRNA
پس از اعلام نتایج رایگیری و پیروزی حسن روحانی، جمع زیادی از مردم شیراز به خیابانها آمدند و تا پاسی از نیمه شب به شادی و پایکوبی پرداختند.
عکس: IRNA
دستنوشته یک دختر جوان در شب جشن پیروزی روحانی.
عکس: ILNA
مطالبات برخی از جوانان در شب جشن پیروزی روحانی.
عکس: ILNA
تنها تهران نبود که شاهد جشن هواداران روحانی شد. خیابانهای کرمانشاه، رشت، ساری نیز مملو از جمعیت شدند. (عکس از کرمانشاه)
عکس: IRNA
در پی اعلام نتایج نهایی انتخابات، طرفداران حسن روحانی در همدان این پیروزی را جشن گرفتند.
عکس: MEHR
هواداران حسن روحانی، نامزد پیروز در انتخابات دوازدهمین دوره ریاست جمهوری عصر شنبه (۲۰ مه / ۳۰ اردیبهشت) در خیابانهای بجنورد با توزیع شیرین به جشن و شادی پرداختند.
عکس: IRNA
همزمان با شادی مردم در ایران، فرانک والتر اشتاین مایر، رئیس جمهور آلمان از نخستین روسای جمهوری بود که پیروزی روحانی را به او تبریک گفت و برای روحانی در راستای انجام تکالیف پیش رو "سلامتی، سعادت و موفقیت" آرزو کرد. اشتاین مایر با آروزی تعمین دوستی دو ملت ابراز امیدواری کرد که ایران در جهت حل منازعات منطقهای مشارکتی مسئولانه و سازنده داشته باشد و خود را در قبال احترام به حقوق بشر متعهد بداند.