در برلین انجمنی به نام "kub" وجود دارد که نام خود را از عبارت آلمانی "Kontakt und Beratungsstelle" می‌گیرد. این عبارت به معنای "ارتباط و مشاوره" است. موسسه یادشده در سال ۱۹۸۳ با هدف یاری کردن و ارائه مشاوره به پناهندگان و مهاجران برای حل مشکلات روزمره‌شان تاسیس شد. از جمله فعالیت‌های این موسسه می‌توان به حمایت مالی از ایرانیان نابینا در زمینه تولید کتاب‌های گویا در آلمان اشاره ‌کرد.

دکتر علی  تینای تهرانی از سال ۲۰۰۱ با حمایت این موسسه شروع به گردآوری کتاب‌های شنیداری برای نابینایان کرده است. او درباره آغاز به کار این مجموعه می‌گوید: «ما کارمان را از سال ۲۰۰۱ و فقط با ۳۰ کتاب آغاز کردیم. در ابتدا گاهنامه‌هایی منتشر می‌کردیم و برای نابینایان به همه جای دنیا می‌فرستادیم و کتاب‌های خودمان را معرفی می‌کردیم. با توجه به سفارش‌های دریافتی، کتاب‌ها را بر روی سی‌دی برای نابینایان ضبط می‌کردیم و می‌فرستادیم. کم کم کارمان با استقبال مواجه شد و پیشرفت کرد. با حمایت‌های انجمن "کوب" نزدیک به یک ماه است که وب‌سایتمان راه‌اندازی شده است.
در حال حاضر حدود پنج هزار کتاب جمع‌آوری کردیم و مرتب به تعداد آن افزوده هم می‌شود.»

برای این وب‌سایت هنوز تبلیغات گسترده‌ای صورت نگرفته است و نابینایان بیشتر از طریق ارتباطات شخصی با آن آشنا می‌شوند. اما برنامه‌هایی برای تبلیغ وب‌‌سا‌یت در سراسر دنیا پیش‌بینی شده است.

این وب‌سایت برای کاربران ایرانی به راحتی قابل دسترسی است و با استقبال فراوانی هم از سوی ایرانیان و هم از سوی افغانیان مواجه شده است. کتاب‌ها با اولویت موضوع (بیش از بیست موضوع) در زمینه‌هایی مانند رمان، کتاب‌های تاریخی، سیاسی، مذهبی، موسیقی، کودکان، آشپزی و ... طبقه‌بندی شده و قابل دانلود هستند‌.

به گفته تینای تهرانی، هنوز امکان ضبط کتاب‌ها در استودیو وجود ندارد «ولی امروزه با کمک کامپیوتر می‌توان کارها را از لحاظ کیفی بهتر کرد و اگر کسی داوطلب باشد که برای ما کتاب بخواند و ضبط کند ما خوشحال می‌شویم که بتوانیم مجموعه خود را کامل‌تر کنیم و در اختیار نابینایان در سراسر دنیا بگذاریم.»

مشکلات و کاستی‌ها

وب‌سایت "kub" به زبان "فینگلیسی" است. تینای تهرانی در مورد علت این موضوع می‌گوید: «در واقع برنامه کامپیوتری که نابینایان با آن کار می‌کنند فقط قادر به خواندن خط لاتین است و تمام برنامه‌های نابینایان حتی در ایران هم نمی‌توانند فارسی معمولی را بخوانند. البته فارسی‌خوان هم کم کم در حال جا افتادن است، ولی هنوز کامل نشده است.»

موسس این مجموعه با مشکلات فراوانی در راه جمع‌آوری کتاب‌های گویا مواجه بوده است. بیشتر کتاب‌های این وب‌سایت در ایران ضبط و تعدادی هم توسط این انجمن در آلمان تهیه شده‌اند. کتاب گویا در ایران هنوز رایج نیست و به این دلیل محدودیت‌های فراوانی در زمینه تهیه مجموعه‌های مشابه وجود دارد.

تاریخچه کتاب گویا

در دنیا تاریخچه تولید و تهیه کتاب‌های گویا برای نابینایان عمری طولانی دارد. تولید این‌گونه کتاب‌ها در آمریکا از سال ۱۹۳۱ و با پروژه‌ای تحت عنوان "talking-book program" آغاز شد.

با پیشرفت تکنولوژی امکانات متعددی برای نابینایان در سراسر دنیا برای تهیه و شنیدن کتاب‌های روز به صورت گویا فراهم شده و این روند به صورت جدی و متمرکز ادامه دارد.

در ایران با وجود حدود ۵۵۰ هزار نابینا و کم‌بینا اقدامات جدی در این خصوص صورت نگرفته است. تلاش‌های محدودی هم که انجام شده بیشتر در قالب کتاب‌های آموزشی و درسی بوده‌اند. "بنیاد رودکی" و "حسینیه ارشاد" تنها مراکز تولید کتاب گویا برای نابینایان در ایران هستند.

ماریا تبریزپور
تحریریه: پارسا بیات