عباس عبدی، محمد فاضلی، حسین قاضیان و محسن گودرزی، اردیبهشت‌ماه امسال وعده داده بودند که از رهگذر بررسی نتایج نظرسنجی‌های مستقل و علمی، مسیر تصمیم‌گیری‌ها را برای بهبود شرایط اجتماعی، از طریق مجالی که انتخابات فراهم می‌سازد، برای جامعه روشن کنند. اما آنان در بیانیه‌ی تازه‌ی خود، به این نتیجه رسیدند که چنین امکانی در شرایط فعلی ایران وجود ندارد.

این چهار پژوهشگر، در متن مشترک اردیبهشت‌ماه خود نوشته بودند: «متاسفانه در وضعیت کنونی آزادی بیان، در شرایط ضعف نهادهای مدنی، در غیاب نهادهای نظرسنجی معتبر و مستقل و نیز با توجه به عدم دسترسی به اطلاعات نظرسنجی‌های دستگاه‌های دولتی، فضای مناسبی برای نقد و ارزیابی نظرسنجی‌ها وجود ندارد.» در این متن همچنین آمده بود: «ما نویسندگان متن حاضر بر آن شدیم تا زمان رای گیری، در صورت وجود یافته‌های قابل اعتمادتر، نظرها و تحلیل‌های خود را درباره نظرسنجی‌ها با مخاطبان در میان بگذاریم. هدف ما دفاع از جنبه‌های فنی و علمی نظرسنجی و پرهیز دادن از استنتاج‌های نادرستی است که استنتاج کنندگان را در نهایت وامی‌دارد ضعف تحلیل‌های خود را متوجه نظرسنجی و دانش اجتماعی کنند.»

سوء استفاده از نظرسنجی‌های غیرفنی

عباس عبدی، محمد فاضلی، حسین قاضیان و محسن گودرزی قول داده بودند که استناد آن‌ها به نظرسنجی‌هائی باشد که توسط موسسات شناخته شده و با استفاده از روش‌های علمی انجام شده است. چهار پژوهشگر بر این نکته تاکید داشتند که «چنان‌چه در ایران مرسوم است، بخشی از تبلیغات، برای جلب آراء و نامید کردن طرفداران نامزد رقیب، از طریق انتشار نتایج نظرسنجی‌های ساختگی و غیرعلمی صورت می‌گیرد».

پژوهشگران در ادامه‌ی متن خود نوشته بودند: «در حال حاضر به دلایل متعدد.... آرای خاموش و آرای شناور تاحدی تعیین کننده است.»

با گذشت بیش از یک ماه از انتشار این متن، چهار پژوهشگر در متن مشترک دیگری با عنوان "نظرسنجی‌ها و انتخابات ۲۲ خرداد- استنباط‌هائی محتاطانه" سازمان‌های دولتی را به خاطر عدم انتشار نتایج نظرسنجی‌هائی که با بودجه دولت انجام شده است، مورد انتقاد قرار دادند. آن‌ها نوشتند: «متاسفانه مدتی است موسسات نظرسنجی عمومی انتشار اطلاعات خود را متوقف کرده‌اند و از آشکارسازی نتایج پژوهش‌ها خودداری می‌کنند. این موضوع با رویه پیشین این دستگاه‌ها سازگار نیست. بنابراین تردیدهای فنی درباره نظرسنجی‌های منتشر شده، اکنون به تردیدهای اساسا سیاسی تبدیل شده است.»

زیان فقدان نظرسنجی‌های مستقل

پژوهشگران اعلام کردند: «... ما در حال حاضر به اطلاعاتی که قابل ارزیابی فنی باشد دسترسی نداریم. در غیاب چنین اطلاعاتی ارزیابی علمی نتایج اغلب نظرسنجی‌های منتشر شده که بیشتر به "نظرسازی" و "ضد نظرسازی" شبیه‌اند نیز ممکن نیست.»

در پایان متن جدید، چهار پژوهشگر ایرانی نوشتند که وضعیت نظرسنجی‌های انتخاباتی بار دیگر زیان‌های ناشی از فقدان موسسات مستقل و معتبر نظرسنجی و پژوهش‌های اجتماعی را آشکار می‌کند. وجود چنین موسساتی می‌توانست هم به برگزارکنندگان انتخابات و رقبای انتخاباتی کمک کند و هم از تردیدها و تشویش‌ها بکاهد. تردیدها و تشویش‌هائی که در اثر فقدان تصویر روشن و معتبری از انتخابات پیش‌رو، این روزها همه را در بر گرفته است.

JT/KG