"پیروزی آزادی"؛ بزرگداشت ۳۵مین سال فروپاشی دیوار برلین
۱۴۰۳ آبان ۲۰, یکشنبه
۳۵ سال پیش در روز نهم نوامبر دیوار برلین فرو ریخت. در سالگرد این واقعه مردم در محل بنای یادبود دیوار گل گذاشتند و یک چیدمان هنری در ستایش از آزادی به نمایش درآمد. شولتس در پیامی فروپاشی دیوار را "پیروزی آزادی" خواند.
تبلیغات
هزاران نفر در آلمان روز شنبه نهم نوامبر (۱۹ آبان) ۳۵مین سالگرد فروریختن دیوار برلین و فروپاشی آلمان شرقی و در نهایت فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی را که به اتحادد مجدد آلمان غربی و شرقی منجر شد، جشن گرفتند و گرامی داشتند.
شمار زیادی از مردم آلمان از جمله فرانک والتر اشتاینمایر، رئیسجمهور این کشور، شاخه گلهایی را در شکاف معدود قطعات به جایمانده از این دیوار در شهر برلین، قرار دادند تا به این ترتیب یاد قربانیان دیوار و حکومت کمونیستی آلمان شرقی را زنده نگاه دارند.
اشتاینمایر پیشتر در سخنرانی خود به همین مناسبت میل به آزادی در بین شهروندان آلمان شرقی در سال ۱۹۸۹ را الگویی برای دوران کنونی خوانده و گفته بود: «درست در حال حاضر مبارزه برای آزادی و دموکراسی، که مردم ۳۵ سال پیش برای بدست آوردنش در آلمان شرقی سابق مبارزه کردند، [به ما] در شرایط دشواری که امروز در آن هستیم، جهت میدهد.»
رئیسجمهور آلمان تأکید کرده بود بدون شهروندان آلمان شرقی، جدایی دو آلمان و جدایی اروپا از میان برداشته نمیشد.
در این میان یک چیدمان هنری متشکل از بیش از پنج هزار پلاکارد که توسط کودکان و بزرگسالان از سراسر آلمان تهیه شده است، در مسافتی به طول چهار کیلومتر با شعاری در ستایش از آزادی به نمایش گذاشته شد.
در حاشیه این مراسم چندین کنسرت در مجموعهای به نام "صداهای آزادی" شامل موسیقی راک آلمان شرقی و همچنین بازخوانی ترانههایی از دیود بوئی، خواننده فقید سرشناس بریتانیایی برگزار میشوند. بوئی در طول حیاتش مدتی در آلمان شرقی سابق سکونت داشت. روز یکشنبه قرار است گروه راک اعتراضی روسی "پوسی رایت" برنامه اجرا کنند.
اولاف شولتس، صدراعظم آلمان در یک پیام ویدئویی به مناسبت ۳۵مین سالگرد فروپاشی دیوار برلین این رخداد را "پیروزی آزادی" توصیف کرد. او با سخن گفتن از "انقلاب آزادی" که پیام آن امروزه زندهتر از هر زمان دیگری است، تأکید کرد: «شجاعت، امید و همبستگی نتیجهبخش است. علیه یکدیگر به جایی نمیرسیم، تنها وقتی در کنار یکدیگریم، قوی هستیم.»
نهم نوامبر سال ۱۹۸۹ گونتر شابووسکی یکی از اعضای رهبری آلمان شرقی (جمهوری دمکراتیک آلمان سابق) اعلام کرد که حق سفر آزادانه برای شهروندان این کشور معتبر شناخته میشود. واکنش مردم این کشور نسبت به این سخنرانی به شدت وسیع بود. عصر همان روز هزاران نفر از شهروندان آلمان دمکراتیک خود را به مرزهای این کشور رساندند تا به غرب بروند.
مردم غرب آلمان با تجمع در مقابل دیوار از آنان به گرمی و شایستگی استقبال کردند.
در آن روزها و ساعتهای سرنوشتساز پیش از روز نهم نوامبر ۱۹۸۹ و در خود همان روز هیچ تیری شلیک نشد و هیچ فردی زخمی نشد. تنها با تکیه بر اعتماد پیشاپیش جامعه بینالملل، با هدایت آمریکا و پشتیبانی گورباچف، رهبر شوروی و نیز حمایت ولو با تاخیر بریتانیا و فرانسه بود که وحدت دو آلمان بر پایه حقوق بینالملل و ظرف یازده ماه میسر گردید. از این طریق بود که سنگ پایه برای ایجاد کشوری کارا از دو بخش کاملا متفاوت نهاده شد؛ کشوری با زیرساختارهای مشترک و برخوردار از امنیت و عدالت اجتماعی.
تبلیغات
"نقطه تاریک تاریخ اخلاقی آلمان"
۹ نوامبر همچنین سالگرد "شب بلورین" که است که در سال ۱۹۳۸ رخ داد. در آن شب دستههای سازمانیافته مهاجمان که از سوی نازیها هدایت میشدند، به مغازهها، خانهها و کنیسههای یهودیان در لایپزیگ و دیگر شهرهای آلمان و اتریش حملهور شدند. آنها شیشهها را شکسته و ساختمانها را تخریب کرده و به آتش کشیدند.
به دلیل حجم گسترده خردهشیشههای ویترین مغازهها و پنجرهها در خیابانها و معابر، این شب به نام "شب بلورین" شهرت یافت. طی این واقعه بیش از ۱۴۰۰ ساختمان تخریب شدند. یک روز بعد، در روز ۱۰ نوامبر تبعید ۳۰ هزار یهودی به اردوگاههای کار اجباری نازیها آغاز شد.
بربل باس، رئیس پارلمان آلمان پیشتر در سخنرانی خود به مناسبت ۳۵مین سالگرد فروپاشی دیوار برلین، با ستایش از شجاعت و شهامت مردم آلمان شرقی گفته بود شهروندان آلمان شرقی با این اقدام خود "الگویی از یک انقلاب مسالمتآمیز به جهان ارائه دادند." او همچنین با اشاره به سالگرد "شب بلورین" این رخداد را "نقطه تاریک تاریخ اخلاقی آلمان" توصیف کرد.
گاهشمار فروریزی دیوار برلین، نمادهای جنگ سرد
لحظهای بزرگ در تاریخ آلمان: گونتر شابوفسکی در نهم نوامبر سال ۱۹۸۹ پس از پایان یک کنفرانس خبری در برلین شرقی سندی را خواند که بر مبنای آن مرزهای آلمان شرقی برای شهروندان این کشور به طور موقت باز میشدند.
عکس: Zettler/Lukas Schulze
دیگر کسی از دیوار برلین نمیترسد
۴۸ ساعت پس از باز شدن دیوار، ترس و وحشتی که با ساخت این دیوار به وجود آمده بود به پایان رسید. مردم در جلو، پشت و بالای دیوار به جشن و شادمانی پرداختند. بخشهای غربی و شرقی به هم ملحق شده بودند.
عکس: picture-alliance/dpa
پیشینه تاریخی
سربازان مجارستان در دوم ماه مه سال ۱۹۸۹ در چندین نقطه شروع به تخریب سیم خاردار موجود میان این کشور و اتریش کردند. این نخستین ارتباط مستقیم در امتداد خط مرزی ایدئولوژیکی میان اروپای شرقی و غربی پس از پایان جنگ دوم جهانی بود.
عکس: AP
تقلب انتخاباتی سازمانیافته
در هفتم ماه مه سال ۱۹۸۹ شهروندان "جمهوری دموکراتیک آلمان" برای انتخاب شوراهای محلی به پای صندوقهای رای رفتند. همانگونه که انتظار میرفت در نتایج انتخابات تقلب شد. هیئت حاکمه بار دیگر میخواست اعلام کند که ۹۸ درصد آرا را به دست آورده است. اپوزیسیون و مردم علیه این تقلب اعتراض کردند. تظاهرکنندگان روز پس از انتخابات در شهر لایپزیک به خیابانها ریختند.
عکس: picture-alliance/dpa/Roland Holschneider
اعلام پایان دکترین برژنف توسط گورباچف
در ژوئیه ۱۹۸۹ نشست پیمان ورشو در بخارست برگزار شد. گورباچف دکترین برژنف را پایان یافته اعلام کرد. به این ترتیب حق مداخله شوروی سابق در کشورهای "برادر سوسیالیستی" لغو شد. کشورهای عضو پیمان ورشو باید از آن پس خود به امور ملی خود رسیدگی میکردند.
عکس: picture-alliance/dpa
فرار با هرچه دم دست بود
تعطیلات تابستانی شهروندان آلمان شرقی در مجارستان به نقطه عطفی در زندگی بسیاری از آنها تبدیل شد. خانوادههای بسیاری با ضروریترین وسایل خود از راههای باز شده در مرزهای مجارستان خود را به اتریش رساندند. سربازان مرزی فقط نظارهگر این عبور مردمی بودند.
عکس: AP
انبوه مهاجران در سفارتخانههای آلمان فدرال
تابستان سال ۱۹۸۹ برای شهروندان مهاجر "جمهوری دموکراتیک آلمان" شرایط ویژهای برقرار بود. آنها حیاط و ساختمانهای سفارتهای جمهوری فدرال آلمان در کشورهای اروپای شرقی را پر کردند. وضعیت بهداشتی در آنجا تحملناپذیر شده بود.
عکس: picture-alliance/dpa
خبر سفر فوری به آلمان فدرال
هانس دیتریش گِنشر، وزیر خارجه وقت آلمان، در سیام ماه سپتامبر سال ۱۹۸۹ از بالکن سفارت، به هزاران شهروند "جمهوری دموکراتیک آلمان" یا آلمان شرقی، خبر امکان سفر فوریشان به آلمان فدرال را اعلام کرد. این لحظه پیش از سقوط دیوار برلین، اوج عاطفی رویدادها بود. گِنشر بعدها از این مراسم به عنوان تکاندهندهترین تجربه زندگیاش یاد کرد.
عکس: ullstein bild-AP
"ما یک ملت هستیم"
شهروندان "جمهوری دموکراتیک آلمان" در چهلمین سال تاسیس این کشور با جرأت بیشتری وارد عمل شدند. لایپزیگ به شهر اعتراضها تبدیل شده بود. تظاهرات روزهای دوشنبه به سنت اپوزیسیون تبدیل شد. اگر شمار تظاهرکنندگان در پایان ماه سپتامبر ۸ هزار نفر بود، این تعداد در اواسط ماه اکتبر به ۷۰ هزار نفر رسید و در پایان ماه اکتبر ۳۰۰ هزار نفر علیه هیئت حاکمه با شعار "ما یک ملت هستیم" تظاهرات کردند.
عکس: picture-alliance/dpa
قطارهای ویژه در مسیر غرب
در آغاز اکتبر، سفارت آلمان فدرال در پراگ بار دیگر مملو از شهروندان "جمهوری دموکراتیک آلمان" شد. در نمایندگی جمهوری آلمان فدرال در ورشو نیز مردم خواهان مسافرت به آلمان غربی بودند. گفتوگوهای دیپلماتیک میان آلمان غربی و شرقی در سکوت اما با شدت هرچه تمامتر ادامه داشت. سرانجام موافقت شد که بیش از ششهزار شهروند "جمهوری دموکراتیک آلمان" سفارتخانهها را به مقصد آلمان غربی ترک کنند.
عکس: picture-alliance/dpa
یکدندگی پس از چهلسال
فروپاشی درونی "جمهوری دموکراتیک آلمان" یا آلمان شرقی در چهلمین سال تاسیساش افزایش یافته بود. در آغاز حرکتهای اعتراضی، معترضان خواهان اصلاحات بودند، اما همین افراد در ماه اکتبر همان سال خواهان انتخابات آزاد، مرزهایی باز و رفاه همگانی شدند. اریش هونکر، رهبر جمهوری دموکراتیک آلمان اما همچنان انعطافناپذیر بود.
عکس: picture-alliance/dpa
اگون خیلی دیر آمد
اریش هونکر، رئیس حزب و دولت "جمهوری دموکراتیک آلمان" تا پایان فعالیت سیاسیاش، انعطافناپذیر باقی ماند. او در هجدهم اکتبر از طرف حزب و شورای دولت مجبور به کنارهگیری شد. اگون کرنتس بر جای او نشست، اما تلاشهای او نیز برای حفظ "جمهوری دموکراتیک آلمان" بینتیجه ماند.
عکس: picture-alliance/dpa/Peter Kroh
مردم به ستوه آمده بودند
در آغاز نوامبر سال ۱۹۸۹ جنبش اعتراضی به پایتخت رسید. صدها هزار کارگر و دهقان برای اصلاحات علیه دولت تظاهرات میکردند. شعار آنها این بود: "از اقدامات قهرآمیز خودداری کنید!" این بزرگترین تظاهرات در طول چهل سال حکومت "جمهوری دموکراتیک آلمان" بود.
عکس: picture-alliance/dpa
خواست اپوزیسیون مشخصتر میشود
تظاهرات در میدان الکساندر در برلین شرقی به صورت زنده از رسانهها پخش میشد. این رویداد شگرف، درماندگی حکومت کرنتس را افزایش داد. خواستهای اپوزیسیون، بنیادهای اصولی رژیم را هدف قرار داده بود: اپوزیسیون خواستار آزادی سفر، آزادی مطبوعات و آزادی تجمعات بود و این که با "اشتازی" یا دستگاه جاسوسی آلمان شرقی برخورد شود.
عکس: picture-alliance/dpa/Martti Kainulainen
چندکلمهای که روابط را تغییر داد
گونتر شابوفسکی، عضو کمیته مرکزی حزب سوسیالیست متحد آلمان که حزب حاکم در آلمان شرقی بود، بسیار خسته و بدون آمادگی، در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت: «شهروندان جمهوری دموکراتیک آلمان میتوانند آزادانه به کشورهای غربی سفر کنند.» او در جواب مصرانه خبرنگاری گفت این حکم میتواند فوری و "بدون تاخیر" اجرایی شود. خبرگزاری رویترز این خبر تاریخی را ساعت هفتو سه دقیقه روز نهم نوامبر ۱۹۸۹ پخش کرد.
عکس: picture-alliance/dpa
پیش به سوی غرب
روزهای نهم و دهم نوامبر ۱۹۸۹ رویاها به واقعیت تبدیل شدند. در خلال ۴۸ ساعت صدها هزار شهروند "جمهوری دموکراتیک آلمان " یا آلمان شرقی پیاده، با دوچرخه یا خودروهای "ترابانت" به سوی برلین غربی در جمهوری آلمان فدرال به حرکت درآمدند.
عکس: picture-alliance/dpa
اریش میلکه خواستار تفاهم شد
چهارروز پس از فروپاشی دیوار برلین اریش میلکه، رئیس اشتازی یا سازمان امنیت "جمهوری دموکراتیک آلمان" که سیاستمدار سرسخت کمیته مرکزی حزب حاکم نام گرفته بود، از اعضای پارلمان این کشور خواستار تفاهم شد. این آخرین سخنرانی حقارتبار سیاستمداری بود که دستهایش به خون مردم شرق آلمان آلوده بود.