تاخت و تاز طالبان در افغانستان ادامه دارد و نیروهای مسلح دولتی بدون کمترین دفاع، شهرها را تسلیم می‌کنند.  با سقوط مزارشریف، جلال‌آباد در شرق این کشور نیز بدون هیچ مقاومتی به تصرف اسلامگرایان در آمد.

مقامات محلی افغان به خبرگزاری رویترز گفته‌اند که هیچ نبردی در جلال آباد در نگرفت زیرا والی تسلیم آنها شد: «این تنها راه حفظ جان مردم غیرنظامی بود.» یکی از اهالی گفته مردم برای امنیت جانی، پرچم‌های سفید را در سراسر شهر به علامت تسلیم و ترک منازعه تکان می‌دهند.

اکنون تنها کابل در کنترل دولت قرار دارد اما وضع این شهر نیز شکننده است. اطراف پایتخت نبرد سنگینی جریان دارد و طالبان می‌خواهد مثل سایر شهرها با محاصره کابل به آن رخنه کند. 

این در حالی است که اکثر مردمی که از شهرهای خود گریخته‌اند به کابل پناه آورده یا در مسیر آن هستند. مسئول سازمان‌امدادی "کاریتاس" در افغانستان گفته که دستکم ۲۰ هزار نفر با کمک این نهاد، وضعیت امن و امان پیدا کرده‌و در مساجد و مدارس اسکان داده شده‌اند.

اشتفن رکر افزوده که حال و هوای کابل بسیار متشنج و آشفته است و بسیاری به دلیل کمبود جا در پارک‌ها و محیط باز به سر می‌برند: «صف‌های طولانی جلوی بانک‌ها تشکیل شده و بعضی شعب‌ها دیگر پول نقد ندارند.»

همه در تقلای فرار از کابل هستند و هر کس به شکلی که مقدور است. در فرودگاه کابل ازدحام عجیبی برای خرید بلیط دیده می‌شود. مهم نیست مقصد کجا باشد، فقط باید از مهلکه گریخت.

هشدار و تهدید بایدن به طالبان

از ماه مه که نیروهای ناتو و آمریکا خاک افغانستان را به تدریج ترک کردند، طالبان نیز رفته رفته به بسیاری شهرها مسلط شد. هم اینک ۲۲ شهر از مراکز ۳۴ ولایت افغانستان در اختیار شبه‌نظامیان اسلامگرا قرار دارد. 

عملیات طالبان تهدیدی علیه جان دیپلمات‌ها و سربازان آمریکایی نیز هست. جو بایدن هشدار داده که اسلامگرایان در صورت به خطر انداختن جان پرسنل ایالات متحده، با واکنش سریع و قاطعانه نظامی روبرو خواهند شد.

وزارت دفاع آمریکا حدود یک هزار نیروی ویژه به افغانستان اعزام کرده تا در درجه نخست به خروج پرسنل شاغل در سفارت‌ کابل کمک کنند. پنج هزار سرباز نیز در کنار پلیس محلی برای حفظ امنیت فرودگاه کابل و تخلیه سفارت‌خانه‌ها مستقر شده‌اند.

بایدن در عین حال از طرح خروج نیروهای خارجی از افغانستان دفاع کرده و گفته است: «اگر ارتش افغانستان نتواند اداره امور را در اختیار داشته باشد،  فرقی ندارد که حضور نظامی آمریکا یک سال  یا پنج سال دیگر طول بکشد.»

او افزوده که استقرار بی پایان نظامیان آمریکا در کشوری که درگیر جنگ داخلی است، برای هیچکس قابل قبول نیست.

میت رامنی، سناتور جمهوریخواه اما این استدلال را نپذیرفته و با انتقاد از خروج زودهنگام آمریکا از افغانستان گفته است: «این خروج ضربه‌ای کاری به اعتبار، عزت و کارآمدی آمریکا و ملت آمریکا بود.»

هم‌زمان، وزیر خارجه آمریکا در تماس تلفنی با اشرف غنی، در باره فوریت تلاش‌های دیپلماتیک برای پایان دادن به عملیات طالبان گفت‌وگو کرده و نسبت به حمایت‌پایدار از مردم افغانستان اطمینان خاطر داده است.

غنی چه گزینه‌هایی دارد؟

آیا رئیس جمهور افغانستان برای اداره امور  و حفظ کشورش هنوز قدرت کافی دارد؟ بسیاری از ناظران انتظار داشتند او در پیام تلویزیونی به مردم در روز شنبه استعفای خود را اعلام کند. در حالی که نیروهای دولتی شهرها را بدون مقاومت واگذار کرده یا پا به فرار گذاشته‌اند، او در این پیام وعده داد که اقداماتی جدی برای بسیج ارتش برداشته خواهد شد.

کمی بعد و پس از دیدار غنی با رهبران سیاسی، ارگ ریاست جمهوری از توافق بر سر تشکیل یک هیات برای مذاکرات صلح با طالبان خبر داد. گفت‌وگوهای صلح با طالبان که از سال گذشته شروع شده، پیشرفت محسوسی نداشته است.

ساجد ناصر موسوی، کارشناس سیاسی در کابل می‌گوید، اشرف غنی گزینه‌های دیگری ندارد و پیام اخیر او نشانگر این نیست که آماده مبارزه تا به آخر باشد: «ظاهرا غنی تلاش می‌کند به نوعی توافق برسد و چه بسا آماده پذیرش کاپیتولاسیون هم باشد.»