هجدهمین کنفرانس جهانی ایدز از ۱۸ تا ۲۳ ژوئيه در وین، پایتخت اتریش، برگزار می‌شود. در این کنفرانس، بیست هزار پزشک، کارشناس و سیاستمدار به مدت شش روز درباره‌ی بهبود راه‌ها و داروهای مقابله با ویروس ایدز رایزنی خواهند کرد. در حال حاضر ۳۳ میلیون نفر در سراسر جهان به ویروس ایدز (HIV) آلوده هستند. از آن میان حدود ۲۲ میلیون نفر در جنوب آفریقا زندگی می‌کنند.

در کنفرانس امسال ایدز در وین، منطقه‌ی آسیای میانه و شرق اروپا، در کانون توجه کارشناسان و سیاستمداران قرار دارد. به مناسبت آغاز این کنفرانس، کریستیان شنایدر، مدیر یونیسف در آلمان، اعلام کرد که بیماری ایدز در شرق اروپا و آسیای میانه در حال پیشروی است و بیش از همه دامنگیر زنان، کودکان و جوانان لایه‌های تهیدست و حاشیه‌نشین است.

تابوی ایدز در جوامع اسلامی منطقه

یکی از علل پیشروی ایدز در آسیای میانه، گسترش روزافزون فحشا و مواد مخدر در این منطقه است. به دلیل اوضاع بد اقتصادی، بسیاری از جوانان این منطقه برای یافتن کار به روسیه و اوکراین مهاجرت می‌کنند. آنان به هنگام بازگشت فقط پول به همراه نمی‌آورند، بلکه همچنین بسیاری از آنان حامل ویروس ایدز نیز هستند.

بیماری ایدز هنوز در جوامع اسلامی آسیای میانه یک تابوست و امر روشنگری در این زمینه با کندی بسیار پیش می‌رود. افزون بر آن، استفاده از سوزن‌های آلوده در میان معتادان به مواد مخدر و روسپیان، از عوامل گسترش ایدز در این منطقه است.

فرهنگ اسلامی کشورهای منطقه‌ی آسیای میانه اجازه‌ی صحبت درباره‌ی موضوعاتی چون سکس و بیماری‌های جنسی را نمی‌دهد. افزون بر آن، دولت‌های این منطقه عمدتا اقتدارگرا هستند و به روشنگری در این امور اهمیتی نمی‌دهند. همچنین بودجه‌ی کافی برای پیشگیری از بیماری ایدز و داروهای گران‌قیمت وجود ندارد.

به گزارش دایره‌ی مبارزه با ایدز سازمان ملل، کشورهایی چون ازبکستان، قرقیزستان و ترکمنستان موانعی بر سر راه بازگشت شهروندانی به کشور ایجاد می‌کنند که به ویروس ایدز مبتلا شده‌اند. آن‌ها از صدور روادید برای اینگونه افراد خودداری می‌کنند.

کارگرانی که از این کشورها برای یافتن کار به روسیه رفته‌اند، در صورت ابتلا به بیماری ایدز ناچارند این مساله را از خانواده‌ی خود پنهان نگاه دارند. آنان بیم آن دارند که از طرف خانواده‌ی خود طرد شوند.

زنان در کشورهای آسیای میانه بیش از همه در معرض خطر قرار دارند. به دلیل سطح پایین آگاهی، به ندرت زنی پیدا می‌شود که پس از بازگشت شوهرش از روسیه، او را برای آزمایش ایدز نزد پزشک بفرستد یا از او بخواهد که به هنگام همخوابگی از کاندوم استفاده کند. این تابوها در محیط‌های روستایی و شهرهای کوچک چشمگیرتر است.

فرهنگ سنتی اجازه‌ی صحبت درباره‌ی مسائل جنسی را نمی‌دهد و حتا صحبت درباره‌ی راه‌های جلوگیری از بیماری‌هایی که می‌توانند از آمیزش جنسی پدید آیند، بی‌شرمی و وقاحت به شمار می‌رود. بدین‌سان والدین نیز با کودکان خود درباره‌ی مسائل جنسی صحبت نمی‌کنند. گاهی در تلویزیون‌های دولتی تبلیغاتی دیده می‌شود که با شرم بسیار استفاده از کاندوم را توصیه می‌کنند. همچنین موضوع همجنسگرایی یک تابوست.

افزایش وحشتناک شمار مبتلایان

شمار مبتلایان به ویروس ایدز در آسیای میانه و اروپای شرقی در فاصله‌ی سال‌های ۲۰۰۱ تا ۲۰۰۸ روی‌هم ۶۶ درصد افزایش یافته است. از آن میان کشور اوکراین، بالاترین رقم بیماران ایدز را دارد. طبق برآورد سازمان بهداشت جهانی، هم اکنون ۳۶۰ هزار نفر در اوکراین زندگی می‌کنند که به ویروس ایدز مبتلا هستند.

شتاب پیشروی ایدز در اوکراین پس از فروپاشی اتحاد شوروی سابق بسیار نگران‌کننده است. به گفته‌ی یک پزشک اوکراینی، ماهانه ۱۵۰۰ مورد جدید ثبت می‌شود. بیشتر این افراد جزو معتادان، روسپیان یا همجنسگرایان هستند. به گفته‌ی کارشناسان، دولتمردان اوکراین هنوز ابعاد این فاجعه را به تمامی درنیافته‌اند. امکانات مالی و پرسنل کارآزموده برای درمان بسیار ناکافی است.

در میان کشورهای آسیای میانه، برنامه‌ی مبارزه با ایدز در کشور قزاقستان بیش از دیگر کشورها موفقیت داشته است. با این همه باید گفت که کار مبارزه با بیماری ایدز بدون کمک‌های کشورهای غربی با موفقیت پیش نخواهد رفت. و این خود یکی از موضوعات مورد بحث در هجدهمین کنفرانس جهانی ایدز در وین است.

BM/KG