ترکیه از زمان آغاز درگیری‌‌های خونین میان هواداران و مخالفان معمر قذافی، تلاش کرده در این مناقشه نقش میانجی را بازی کند. اکنون رجب طیب اردوغان نخست وزیر ترکیه جزییات برنامه پیشنهادی خود را برای پایان دادن به بحران لیبی تشریح کرده است. این برنامه قرار است هفته‌ی آینده (۱۳ آوریل) در نشستی که در دوحه پایتخت قطر برگزار می‌شود مورد بحث و بررسی قرار گیرد.

طرح ترکیه برای صلح در لیبی

هسته‌ی اصلی پیشنهاد ترکیه برای برقراری صلح در لیبی آتش‌بس فوری و آغاز گفتگو میان شورشیان و دولت قذافی است. اردوغان که در تلویزیون دولتی ترکیه سخن می‌گفت از نیروهای وفادار به دیکتاتور لیبی خواسته است به محاصره‌ی شهرهایی که توسط شورشیان کنترل می‌شود خاتمه دهند. در طرح صلح ترکیه همچنین درخواست شده روند گذار به دموکراسی در لیبی هر چه زودتر آغاز شود.

واکنش حکومت لیبی به پیشنهادهای ترکیه احتیاط‌آمیز بوده و مقام‌های رسمی این کشور تا کنون در رد یا قبول آن موضعی نگرفته‌اند. لیبی با شروع عملیات نظامی نیروهای ائتلاف بین‌المللی در این کشور خواهان اعلام آتش‌بس شد و به ترکیه پیشنهاد کرد بر اجرای آن نظارت کند. نیروهای ائتلاف و شورشیان این پیشنهاد را با این استدلال که جدی نیست و تنها به قصد وقت‌کشی مطرح شده رد کردند.

شرط مخالفان، رفتن قذافی

شورشیان لیبی روز جمعه (۱۹ فروردین) اعلام کردند خواهان کناره‌گیری قذافی یا خروج او از کشور پیش از آغاز مذاکرات صلح هستند. جمعه‌ی گذشته مصطفی عبدل جلیل، رئیس شورای ملی انتقالی لیبی پس از دیدار با فرستاده ویژه سازمان ملل، گفت مخالفان آماده‌اند بر سر یک آتش‌بس فوری با نیروهای حکومتی گفتگو کنند. او شرط این گفتگوها را پایان دادن به محاصره شهرها و کناره‌گیری قذافی و فرزندانش از قدرت اعلام کرد.

پیش‌شرط شورشیان برای مذاکره در زمانی مطرح می‌شود که نیروهای وفادار به قذافی تعرض وسیعی علیه رزمندگان مخالف را ادامه می‌دهند. ناظران معتقدند عملیات نظامی نیروهای ائتلاف که از چند روز پیش به فرماندهی ناتو انجام می‌شود، نتایج مورد انتظار را در بر نداشته است. روز گذشته ژنرال کارتر هام، یکی از فرماندهان ارشد ارتش آمریکا در نشست کنگره‌ی این کشور احتمال پیروزی شورشیان را ناچیز توصیف کرد.

تردید در مورد پیروزی شورشیان

ژنرال کارتر هام می‌گوید شورشیان لیبی از قدرت کافی برای حمله به طرابلس و سرنگونی حکومت قذافی برخوردار نیستند. او می‌گوید نیروهای وفادار به قذافی تاکتیک خود را تغییر داده‌اند تا اثر حمله‌های هوایی نیروهای ائتلاف را کاهش دهند. به گفته‌ی هام نیروهای دولتی بخش بزرگی از عملیات خود را مانند مخالفان با خودروهای شخصی انجام می‌دهند. او می‌افزاید به همین دلیل هدف قرار دادن آنها به خاطر احتمال اشتباه گرفتنشان با شورشیان دشوار شده است.

ظاهرا به همین دلیل در دو حادثه در یک هفته‌ی گذشته، رزمندگان مخالف دولت هدف حمله‌های ناتو قرار گرفته‌اند.

کشته شدن شماری از شورشیان در حمله‌های اشتباهی ناتو یکی از دلایلی است که به افزایش اعتراض و ناخشنودی در میان نیروهای مخالف قذافی انجامیده است. یکی از فرماندهان ناتو روز جمعه به خبرنگاران گفت گناه حمله‌ی اشتباهی دیروز بر گردن خود شورشیان است زیرا استفاده از تانک را به نیروهای ائتلاف خبر نداده بودند. شورشیان ناتو را به کاهش عملیات و غیرموثر بودن آن متهم می‌کنند. ناتو این اتهام را بی‌اساس می‌خواند.

ناپدید شدن چهار روزنامه‌نگار

در حالی که گزارش‌های دریافتی از لیبی حکایت از عقب راندن شورشیان به مناطق شرقی این کشور دارند، خبررسانی از تمام مناطق همچنان با دشواری صورت می‌گیرد. روز گذشته گزارش رسید چهار روزنامه‌نگار خارجی در نزدیکی شهر برقیه به دست حامیان حکومت افتاده‌اند. ظاهرا این اتفاق دو روز پیشتر افتاده است.

مطابق گزارش‌ها این چهار نفر دو آمریکایی، یک اسپانیایی و یک روزنامه‌نگار آفریقای جنوبی بوده‌اند و هنوز از محل نگهداری آنها اطلاعی در دست نیست. این افراد در شهر بنغازی مستقر بوده‌اند که دومین شهر بزرگ لیبی و مهمترین پایگاه شورشیان محسوب می‌شود. ظاهرا گزارشگران ناپدید شده برای تحقیق در منطقه‌ای میان اجدابیا و برقیه بوده‌اند که اخیرا بارها میان نیروهای وفادار به قذافی و مخالفان دست به دست شده است.

میانجیگری یونان به درخواست دولت لیبی

خشونت در لیبی در حالی ادامه می‌یابد که یونان نیز در کنار ترکیه بر تلاش‌های خود برای حل مسالمت‌آمیز مناقشه افزوده است. فعال شدن یونان به درخواست دولت لیبی انجام شده است. وزیر خارجه یونان، ديميتريس دروتساس می‌گوید این درخواست در یک تماس تلفنی میان نخست وزیر لیبی و همتای یونانی‌اش مطرح شده است.

به گفته‌ی دروتساس پس از این گفتگو که حدود یک هفته پیش انجام شد، نماینده‌ی دولت لیبی نیز در سفر به یونان با او و نخست وزیر این کشور ملاقات کرده است. وزیر خارجه یونان در گفتگو با اشپیگل آنلاین می‌گوید اعضای اتحادیه‌ی اروپا، سران ایالات متحده و فرماندهان ناتو نیز در جریان این ملاقات قرار گرفته‌اند. او تاکید می‌کند حکومت لیبی خواهان یافتن راه حلی برای مناقشه موجود در این کشور است. یونان و ترکیه امیدوارند در گفتگو با مخالفان و دولت لیبی، راهی برای خاتمه دادن به درگیری‌های خشونت‌بار در این کشور پیدا کنند.

BK/AJ