چرا تلویزیون "نوروز" راه اندازی نمی‌شود؟
۱۳۸۹ اسفند ۱۴, شنبه
بحث بر سر راه‌اندازی تلویزیون مشترک فارسی زبانان درآستانه‌ی نوروز امسال نیز داغ‌تر می‌شود. خبرگزاری فارس سال پیش به نقل از علی‌اصغر شعردوست، سفیر ایران در تاجیکستان، خبر داده بود: «تاجيكستان و ايران در زمينه‌ی راه‌اندازی شبكه‌ی واحد فارسی زبانان به توافق رسيده‌اند، اما افغانستان تابحال تصميم نهايی خود را در اين زمينه اتخاذ نكرده و پاسخی نداده است.»
آقای شعردوست در آستانه نوروز سال ۱۳۹۰ از پاسخ نهائی طرف افغانستان خبر داد. وی در یک کنفرانس مطبوعاتی در شهر دوشنبه رسما اعلام کرد، افغانستان خواستار گنجاندن زبان پشتو در این شبکه شد و مقام‌های ایران با این درخواست مخالفت کردند. اين شبكه با سرمايه‌ی اوليه ۲ ميليون و ۵۰۰ هزار دلار و با ۱۱۰ نفر كارمند فعاليت خود را آغاز خواهد كرد.
مشکلات فنی راه‌اندازی شبکه‌ی نوروز
چرا شبکه‌ی فارسیزبانان نوروز که قرار بود در پایتخت تاجیکستان فعالیت خود را آغاز کند، تابحال راه‌اندازی نشده است؟ در پاسخ به این پرسش دویچه‌وله، میرزانبی خالق‌زاد، روزنامه‌نگار مقیم شهردوشنبه که پیرامون این موضوع تحقیق کرده، به "مشکلات فنی" و "ظرافت‌های سیاسی- ایدئولوژیک" اشاره می‌کند.
به نظر او عدم راه‌اندازی شبکه‌ی فارسی زبانان نوروز دو دلیل اساسی دارد: «دلیل اول مشکلات فنی است که جانب ایران باید فناوری‌های لازم را تامین کند و سفیر ایران در تاجیکستان هفته پیش اطلاع داد، ایران دستگاه‌های لازم را به "کمیته‌ی رادیو و تلویزیون تاجیکستان" داده است. ولی این استودیوها که باید همزمان برنامه‌ها را پخش کنند، فعلا آماده نیستند و این وعده‌ها که با نخستین سفراحمدی نژاد به تاجیکستان داده شده، هنوز عملی نشده.»
"مشکل ظرافت‌های سیاسی- ایدئولوژیک"
میرزانبی خالق‌زاد در ادامه‌ی صحبت‌هایش به ساختارهای متفاوت ۳ کشور و مشکلات سیاسی- ایدئولوژیک آنها هم اشاره می‌کند: «سه کشور با سه نظام وجود دارد. مثلا یک گوینده‌ی مشترک اگر خانم تاجیک باشد باید بدون روسری باشد. اما جانب ایران مخالف حضور یک گوینده بی‌حجاب است. طرف افغانستان هم نظر دیگری دارد. روی این حساب این ظرافت‌های سیاسی و ایدئولوژیک هم یکی از موانع اصلی راه‌اندازی شبکه‌ی تلویزیونی مشترک فارسی زبانان شده است.»
آقای خالق‌زاد در ادامه خاطر‌نشان می‌کند، هم سفیر ایران و هم رئیس کمیته رادیو و تلویزیون تاجیکستان وعده داده‌اند، درآستانه‌ی نوروز امسال این شبکه راه‌اندازی شود. بنظر این کارشناس اما هنوز این مسئله مشخص نیست.
افغانستان: "زبان پشتو هم اضافه شود"
علی اصغر شعردوست، سفیر ایران در تاجیکستان اخیرا در نشست مطبوعاتی با خبرنگاران در شهر دوشنبه تائید کرد: «ایران تجهیزات لازم را برای راه‌اندازی این شبکه و نصب آنها در ساختمان تلویزیون شهر دوشنبه از آلمان خریداری نموده و قرار است ظرف ۲۰ روز آینده متخصصین آلمانی این دستگاه و تجهیزات را نصب کنند.»
شعردوست در کنفرانس مطبوعاتی خود همچنین اعلام کرد برای رفع مشکل گنجاندن زبان پشتو و گفتگو با مقام‌های افغان به کابل سفر خواهد کرد.
مخالفت ازبکستان و آمریکا با شبکه فارسیزبانان؟
کارشناسان تاجیک از جمله میرزانبی به مخالفت ازبکستان هم با راه‌اندازی شبکه نوروز اشاره میکنند. آقای خالق‌زاد در این رابطه می‌گوید: «این مسئله دیگر پنهان نیست و حتی در گفتگوهای دیپلماتیک وزرای امور خارجه‌ی تاجیکستان و ازبکستان هم مطرح شده است.»
در ازبکستان شهرهای فارسی زبان وجود دارد و این کشور بیم دارد، تاسیس تلویزیون فارسیزبانان زندگی و وضعیت مردم این شهرها را تحت تاثیر قرار دهد.
از سوی دیگر در برخی از رسانه‌های ایران پیش‌بینی میکنند که «بهانه جوئی‌های مقامات افغان، بعید نیست از سوی مقامات آمریکائی نیز حمایت شوند».
میرزانبی خالق زاد، کارشناس تاجیک، ولی با این نظر مخالف است. وی دراین رابطه حتی تاکید می‌کند، آمریکا شاید برعکس از طریق تاجیکستان و افغانستان بتواند بر ایران تاثیر بگذارد.
دلایل مخالفت افغانستان؟
در توافقنامهی روسای‌جمهوری سه کشور ایران، تاجیکستان و افغانستان درباره‌ی احداث شبکه نوروز تاکید شده است، شبکه‌ی مذکور تنها به سه زبان رایج این کشورها برنامه پخش خواهد کرد.
اما طبق ماده‌ی شانزدهم قانون اساسی افغانستان، زبان رسمی دولت این کشور دری و پشتو است. برخی از صاحب‌نظران افغانستان به دویچه‌وله گفتند که بر اساس قانون اساسی این کشور سایر اقوام این کشور از جمله ازبک‌ها، ترکمن‌ها نیز درخواست مشابهی را می‌توانند از دولت افغانستان داشته باشند.
وحید مژده، سخنگوی سابق دیوان عالی کشور افغانستان که مسائل سیاسی افغانستان و منطقه را نیز تحلیل می‌کند، در گفتگو با دویچه وله می‌گوید، اقلیت‌های قومی اکنون در سرنوشت افغانستان نقش تعیین‌کننده‌ای دارند.
وی دراین رابطه می‌افزاید: « وقتی تلویزیون مشترک نوروز فارسی زبانان مطرح شد و گفته شد که بین ۳ کشور فارسی زبان هست، در افغانستان اختلاف نظرهای شدیدی را برانگیخت. بعضی‌ها این مسئله را طرح کردند که این کار به معنای ارتقاء فرهنگ و زبان فارسی زبانان خواهد بود و درخواست کردند زبان پشتو هم گنجانده شود، چونکه زبان پشتو هم زبان ملی این کشوراست و این اختلافات سبب شد که این مسسله به بن‌بست برسد.»
آیا شبکه‌ی نوروز افتتاح خواهد شد؟
روسای جمهور تاجیکستان و افغانستان بنا به دعوت محمود احمدی‌نژاد قرار است در ایام نوروز سال ۱۳۹۰ به ایران سفرکنند.
مقام‌های ایرانی تلاش میکنند در نوروز امسال افتتاح شبکه‌ی مشترک فارسیزبانان را نیز جشن بگیرند. افتتاح این شبکه از جمله یکی از موفقیت‌های سیاست خارجی دولت احمدی نژاد به حساب خواهد آمد.
اما وحید مژده، سخنگوی سابق دیوان عالی کشورافغانستان، نسبت به مشارکت افغانستان در این طرح تردید نشان می‌دهد. وی در این رابطه یادآور می‌شود: «روابط ایران و افغانستان حسنه نیست. پیش ازاین مشکل ترانزیت بین دو کشور بود، حالا هم "کمک ایران به طالبان" مطرح می‌شود.»
این کارشناس مقیم کابل نتیجه می‌گیرد، در شرایط کنونی سفر مقام‌های ایران به کابل هم نمی‌تواند کارساز باشد.
طاهر شیرمحمدی
تحریریه: فرید وحیدی