چرا سفر ولادیمیر پوتین به ترکیه لغو شد؟
۱۳۹۱ مهر ۲۰, پنجشنبه
ولادیمیرپوتین، رئیس جمهور روسیه دیدار خود از ترکیه را لغو کرد. وی قراربود یکشنبه (۱۴ اکتبر/ ۲۳ مهر) به مدت دو روز، در چارچوب نشست نوبتی "شورای عالی همکاری" دو کشور از ترکیه دیدار کند.
مقام‌های ترکیه گفتند، پوتین پس از گفتگوی تلفنی با رجب طیب اردوغان، نخست وزیر ترکیه دیدار خود را به تعویق انداخته است.
تحلیل‌گران سیاسی لغو برنامه‌ی سفر پوتین به ترکیه را به تنش‌های سیاسی و مرزی سوریه با ترکیه و از جمله به فرود اجباری هواپیمای سوری در روز چهارشنبه (۱۰ اکتبر/ ۹ مهر) ربط دادند.
مقام‌های ترکیه اعلام كردند محموله غیرقانونی این هواپیما را ضبط و مصادره كرده‌اند. در این هواپیمای مسافربری ۱۷ دیپلمات روسی حضور داشتند و دولت روسیه خواستار توضیح بیشتر آنکارا درباره‌ی این اقدام شده است.
از سوی دیگر سفیر روسیه در ترکیه نیز روز پنجشنبه (۱۱ اکتبر/۲۰ مهر) به وزارت امور خارجه‌ی ترکیه در آنکارا فرا خوانده شد. کارشناسان به دویچه‌وله گفتند که روسیه با تشدید درگیری‌های مرزی سوریه با ترکیه، نگران دخالت ناتو است.
"امکان بروز بحران دیپلماتیک روسیه و ترکیه"
آلکساندر راهر، رئیس بخش پژوهش "انجمن آلمان و روسیه" که درباره‌ی سیاست‌خارجی روسیه تحقیق می‌کند به دویچه‌وله می‌گوید: «فرود اجباری هواپیمای سوری در ترکیه که از مسکو عازم دمشق بود، نارضایتی مقام‌های روسیه از ترکیه را بیشتر کرده است. این گونه اقدامات ترکیه می‌تواند تنش دیپلماسی با روسیه ایجاد کند.»
راهر که مولف بسیاری از کتاب‌های آلمانی درباره‌ی روسیه و پوتین است، درخصوص درگیری ترکیه و سوریه و نگاه روس‌ها به این رویداد می‌گوید: «روسیه نمی‌خواهد یک لیبی دیگری را تجربه کند و ناتو در امور سوریه دخالتی داشته باشد، زیرا دخالت ناتو در امور سوریه می‌تواند تعادلات منطقه‌ای و ژئوپلیتیکی را برهم بریزد. این امر اقدام ایران را تضعیف خواهد کرد و رژیم سوریه را تغییرخواهد داد.»
آلکساندر راهر در توضیح سیاست روسیه همچنین خاطرنشان می‌کند: «پوتین قصد دارد آن نفوذی را که با سقوط شوروی، کشورش از دست داده، دوباره بازیابد و درصدد است در بازار اسلحه‌ی عراق، سوریه، ایران، هند و چین سهم عمده‌ای داشته باشد.»
"نیامدن آقای پوتین به آنکارا عادی هست"
والتر پوش، کارشناس شورای روابط خارجی آلمان، لغو سفر پوتین به ترکیه را امری عادی تلقی می‌کند. وی معتقد است، به‌رغم لغو سفر پوتین به آنکارا، در مناسبات ترکیه و روسیه تغییراتی ایجاد نخواهد شد.
وی در این رابطه به دویچه وله می‌گوید: «لغو سفر پوتین در سیاست راهبردی و کلان این کشور در قبال ترکیه تاثیری نخواهد داشت.»
این کاشناس تاکید می‌کند که روسیه نمی‌خواهد پای ناتو به درگیری مرزی ترکیه و سوریه کشیده شود. وی می‌افزاید: «مقام‌های ناتو در اظهارات خود از ترکیه حمایت کرده‌اند و از طرحی نیز صحبت کردند، اما اعضای ناتو نه سرباز و نه بودجه‌ای برای این‌گونه عملیات دارند.»
به نظر آقای پوش سیاست کنونی اردوغان در رابطه با سوریه بسیار دقیق انتخاب شده است، زیرا ترکیه در آستانه‌ی دو انتخابات مهمی قرار گرفته و رویدادهای سوریه سبب شده که اردوغان در داخل کشور از کارت ملی‌گرایی استفاده کند و در این انتخابات به آرای ملی‌گرایان نیاز دارد.
انتقاد شدید نخست وزیر عراق از ترکیه در حضور پوتین
از سوی دیگر رسانه‌های روسیه به سفر نوری المالکی به مسکو هم اشاره می‌کنند که در آستانه‌ی لغو سفر پوتین این دیدار انجام گرفت.
بنابه نوشته‌ی روزنامه‌های چاپ مسکو، المالکی پس از عقد قرارداد خرید سلاح بالغ بر بیش از ۴ میلیارد دلار از روسیه، به همراه پوتین در کنفرانس مطبوعاتی شرکت کرد.
المالکی درباره‌ی دخالت نظامی ناتو در مناقشه‌ی مرزی سوریه و ترکیه هشدار داد و گفت: «رفتارهای ترکیه وقیحانه است.»
المالکی در مقابل پوتین به شدت از سیاست ترکیه انتقاد کرد و اظهار داشت که سیاست ترکیه درباره‌ی سوریه اشتباه است. وی گفت: «ترکیه در سیاست‌هایش در منطقه بسیار خطرناک عمل می‌کند و به جای مردم سوریه خود را مسئول حل مشکلات این کشور می‌داند و اراده‌اش را بر آن تحمیل می‌کند. به همین خاطر، جامعه‌ی جهانی بایستی برای متوقف کردن ترکیه اقدام کند.»
پوتین در کنفرانس مطبوعاتی درباره‌ی احتمال لغو سفر خود توضیحاتی نداد، اما درباره نقش ترکیه و دخالت این کشور در امور داخلی سوریه نیز اشاره‌ای نکرد.کارشناسان بر این باور هستند که روسیه و ترکیه قصد ندارند مناسبات تجاری دو کشور تحت تاثیر بحران سوریه قرار بگیرد.
سه میلیون گردشگر روس در ترکیه
مناسبات تجاری ترکیه و روسیه در سال‌های اخیربه شدت توسعه یافت. درحال حاضر روسیه یک نیروگاه هسته‌ای در نزدیکی شهر مرسین در ترکیه به ارزش ۲۰ میلیارد دلار احداث می‌کند.
اخیرا "اسبربانک" (Sberbank) یکی از بزرگترین و قدیمی‌ترین بانک‌های روسیه، بیش از سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار از سهام بانک Denizbank Dexia ترکیه را خریداری کرده است.
ترکیه بیش از ۶۰ درصد از نیازهای گازی خود را نیز از روسیه تامین می‌کند و به گفته‌ی کارشناسان قیمت آن نسبت به گاز ایران نیز ارزان‌تر است. کارشناسان همچنین تائید می‌کنند، اختلافات سیاسی ترکیه و روسیه بر سر سوریه تاکنون تاثیرمنفی در رشد تبادلات تجاری دو کشور نداشته است.
با لغو روادید میان دو کشور، تعداد گردشگران روس در ترکیه از مرز ۳ میلیون نفر گذشته است. حجم مبادلات بازرگانی دو کشور نیز سالانه حدود ۳۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود که حدود ۲۴ میلیارد دلار آن را صادرات گاز به ترکیه تشکیل می‌دهد.
مقام‌های دو کشور اظهار امیدواری کرده‌اند که حجم تبادلات تجاری دو کشور در آینده‌ای نزدیک تا سقف ۴۵ میلیارد دلار ارتقاء یابد.
هم اکنون گازپروم شرکت نفتی روسیه، به خاطر وقوع انفجار در خط لوله‌ی گاز ایران- ترکیه، حجم صادرات گاز به این کشور را از ۳۰ تا ۴۸ میلیون مترمکعب در روز افزایش داده است.
بیش از ۲ هزار شرکت ترک در روسیه فعالیت دارند. در سال گذشته ترکیه بیش از ۱۰ میلیارد دلار در روسیه سرمایه گذاری کرده است. از سوی دیگر بیش از ۱۶۰۰ شرکت روسی نیز در ترکیه فعالیت می‌کنند.
ترکیه و روسیه، رشد تبادلات تجاری با وجود تنش سیاسی
هر دو کارشناسی که با دویچه‌وله صحبت کردند ضمن اشاره به ناخرسندی مقام‌های روسیه از ترکیه و اختلاف آنها بر سر سوریه، تاکید می‌کنند تابحال بحران سوریه در رشد و توسعه مناسبات اقتصادی و تجاری ترکیه و روسیه تاثیرمنفی نداشته است. این کارشناسان از جمله لغو سفر پوتین را هم نمایشی از ناخرسندی روسیه از سیاست‌های ترکیه در قبال سوریه تحلیل می‌کنند.
محافل رسمی ترکیه نیز گفته‌اند که دیدار پوتین از ترکیه لغو نشده، بلکه به تاخیر افتاده است و احتمالا در بیستم و یا بیست و دوم نوامبر ۲۰۱۲ صورت خواهد گرفت. در این رابطه احمد داوود اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه نیز تائید کرده که ولادیمیر پوتین ماه آینده به ترکیه سفر خواهد کرد.