چین تحریم‌های یکجانبه آمریکا علیه ایران را محکوم کرد
۱۴۰۰ دی ۲۵, شنبه
هم‌زمان با اعلام آغاز تواقفنامه همکاری ۲۵ ساله میان چین و ایران، چین باردیگر با تحریم‌های آمریکا علیه ایران مخالفت کرد. وزیر خارجه چین در دیدار با امیرعبداللهیان، مسئولیت مشکلات جاری ایران را متوجه ایالات متحده کرد.
وانگ یی و امیر عبدالهییان - وزیران خارجه چین و ایران
تبلیغات
به گزارش رویترز وانگ یی، وزیر خارجه چین در ملاقات با حسین امیرعبداللهیان، همتای ایرانی خود از تلاش‌ها برای احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ حمایت کرد و مسئولیت اصلی مشکلات جاری با ایران را بر عهده آمریکا و خروج یکجانبه این کشور از برجام دانست.
وزیر خارجه چین گفت که کشورش "قاطعانه با تحریم‌های یکجانبه علیه ایران، دستکاری سیاسی در مورد موضوعاتی مانند حقوق بشر و مداخله در امور داخلی ایران و سایر کشورهای منطقه مخالف است."
خلاصه‌ای از دیدار این دو روز شنبه ۲۵ دی (۱۵ ژانویه) در سایت وزارت خارجه چین منتشر شد. وزیر خارجه چین اوایل این هفته با همتایان خود از چند کشورهای عربی خلیج فارس نیز دیدار داشته و ابراز امیدواری کرده که بتوان سازوکاری برای حل مسائل امنیتی منطقه ایجاد کرد.
در فروردین سال جاری چین و ایران که هر دو مشمول تحریم‌های آمریکا هستند، یک توافقنامه همکاری ۲۵ ساله بین دو کشور را امضا کردند.
در گزارش وزارت خارجه چین آمده است که این توافق باعث تعمیق همکاری‌های چین و ایران در زمینه‌هایی مانند انرژی، زیرساخت‌ها، کشاورزی، بهداشت و درمان و فرهنگ و همچنین امنیت سایبری و همکاری با سایر کشورها می شود. مقام‌های جمهوری اسلامی تاکنون گزارش شفافی درباره این سند و جزئیات آن به رسانه‌ها و افکار عمومی ایران نداده‌اند.
چین در حال پیاده‌سازی طرح "جاده ابریشم"، یک برنامه زیرساختی چند تریلیون دلاری است که مسیری از شرق آسیا تا اروپا را در بر می‌گیرد. هدف این پروژه گسترش چشمگیر نفوذ اقتصادی و سیاسی چین است. برنامه‌ای که نگرانی‌های جدی را برای برخی کشورها، بویژه ایالات متحده ایجاد کرده است.
بسیاری کارشناسان می‌گویند علی‌رغم قرارداد ۲۵ ساله میان ایران و چین، مادام که ایران هدف تحریم‌های آمریکاست، از منافع این طرح برخوردار نخواهد شد.
اسماعیل حسین‌زهی، عضو کمیسیون عمران مجلس ایران هفته گذشته به "اعتماد" گفت جاده ابریشم که ایران از طریق آن با چین "مراودات و مبادلاتی" دارد، در حال تغییر مسیر به سمت ترکمنستان است. بهمن سال گذشته نیز فاطمه مقیمی، عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی تهران انتقاد کرد که با وجود قرار داشتن ایران بر مسیر "جاده ابریشم"، اولین قطار ترکیه به چین ایران را از مسیر حرکت خود حذف کرده است.
آمریکا به دنبال خروج از توافق هسته‌ای با ایران در سال ۲۰۱۸ مجددا تحریم‌هایی را علیه ایران اعمال کرد که به شدت به اقتصاد این کشور آسیب رسانده‌اند. دولت ترامپ بر این باور بود که برجام برای محدود کردن فعالیت‌های هسته‌ای، برنامه موشک‌های بالستیک و نفوذ منطقه‌ای ایران کافی نیست.
پس از این خروج، ایران به تدریج از تعهدات برجامی خود فاصله گرفت و با نصب سانتریفیوژهای پیشرفته اقدام به بازسازی ذخایر اورانیوم غنی با خلوص بالا کرد.
رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر
امضای توافقنامه راهبردی ایران و چین واکنش‌های بسیاری برانگیخت. ایران در عین حال بخش بسیار کوچکی از سرمایه‌گذاری هنگفت چین در دو دهه اخیر را جذب کرده است. حجم سرمایه‌گذاری چین چقدر و در کدام کشورها بوده است؟
چین بر اساس داده‌های "موسسه امریکن اینترپرایز"، فقط ظرف ۱۵ سال گذشته، ۲ تریلیون و ۱۰۰ میلیارد دلار در همه کشورها سرمایه گذاری کرده است؛ از کشورهای ثروتمند مثل سوئیس و آمریکا گرفته تا کشورهای آفریقایی مانند کنگو.
عکس: picture-alliance/dpa/K.-J. Hildenbrand
سهم ایران از این حجم سرمایه‌گذاری چین فقط ۵۶/ ۲۶ میلیارد دلار بوده که میزان آن در هر دوره پنج ساله تغییر نکرده است؛ یعنی تحریم بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۰ تاثیر چندانی بر کاهش یا افزایش سرمایه‌گذاری چین در ایران نداشته است. (عکس: کارگران چینی در پروژه آزادراه تهران-شمال)
عکس: farsnews.com
بحران اقتصادی جهانی که سال ۲۰۰۸ شروع شد، فرصت مناسبی برای چین بود تا با عرضه وام‌های کلان، جای پایی در کشورهای جهان، حتی در کشورهای اروپایی باز کند.
عکس: picture-alliance/dpa
چین در سال ۲۰۱۳ طرح بلندپروازانه خود یعنی "راه ابریشم جدید" را کلید زد. این پروژه دو هدف اساسی دارد: ۱) افزایش تولید با مواد خام ارزان و انرژی ارزان ۲) انتقال مواد خام و فروش کالای چینی از طریق گسترش راه‌ها، بندرها، فرودگاه‌ها و خطوط راه آهن.
بنا بر داده‌های "مرکز مطالعات استراتژیک بین‌المللی" (CSIS) چین تنها طی شش سال (۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹) حدود ۶۲ میلیارد دلار در بخش راه آهن ۳۴ کشور سرمایه‌گذاری کرده است. حضور فعال اقتصادی چین در واقع به معنای گسترش نفوذ سیاسی این کشور هم هست. (عکس: شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در سال ۲۰۱۴ در کنار همتای ونزوئلایی خود، نیکلاس مادورو در کاراکاس)
عکس: AFP/Getty Images/L. Ramirez
تصویری از خط آهن باری-مسافری بنگوئلا در آنگولا. این خط از شهر لبیتو در آنگولا شروع و در شهر تنکه در جمهوری دموکراتیک کنگو به پایان می‌رسد. این خط آهن در آنگولا با سرمایه‌گذاری چین احیا شد.
عکس: DW/N. Sul D'Angola
آفریقا با گسترش سریع شهرنشینی روبرو است. حتی کارشناسان می‌گویند که انقلاب چهارم صنعتی در آفریقا رخ می‌دهد. این در حالی است که زیرساخت‌های کافی برای تحقق این تحول هنوز وجود ندارد. چین و هند از این خلا استفاده می‌کنند. (عکس: سرمایه‌گذاری چین در بخش شیلات موزامبیک)
عکس: DW/S. Lutxeque
به نوشته مجله فوربس، چین بزرگترین شریک تجاری آفریقا است و حجم سالانه تبادلات دو طرف به ۲۰۰ میلیارد دلار می‌رسد. بر این اساس، بیش از ۱۰۰ هزار شرکت چینی در آفریقا فعالند. بنا بر داده‌های بخش تحقیقات تجارت چین – آفریقا در دانشگاه جان هاپکینز، بیشترین صادارات از آفریقا به چین در سال ۲۰۱۹ به ترتیب از کشورهای آنگولا، آفریقای جنوبی و جمهوری کنگو صورت گرفته است.
عکس: picture-alliance/Photoshot/Zhang Gaiping
مجله فوربس نوشته است که آفریقا ۲۰ درصد کتان مورد نیاز چین را تامین می‌کند. آفریقا نصف ذخایر منیزیم جهان را هم دارد که در صنعت فولاد به کار می‌رود و جمهوری دموکراتیک کنگو به تنهایی نصف ذخایر تلق جهان را در اختیار دارد. آفریقا همچنان ذخایر قابل توجه کولتان دارد که مورد نیاز صنعت الکترونیک است. چین به همه این منابع نیاز دارد. (عکس: معدن کبالت در جمهوری دموکراتیک کنگو)
عکس: Getty Images/AFP/F. Scoppa
دَن روخِفِن، پژوهشگر هلندی و بنیانگذار مؤسسه معماری "MORE" است. او تألیفات متعددی از جمله در زمینه گسترش شهرنشینی در آفریقا دارد. به گفته او، «در آفریقا هیچ پروژه ساختمانی بلندتر از ۳ طبقه و هیچ راهی طولانی تر از ۳ کیلومتر وجود ندارد که در دست چینی‌ها نباشد.» (عکس: کارگر چینی و محلی در کارگاه ساخت یک اتوبان در اوگاندا)
عکس: Imago
اما در ایران چه اتفاقی خواهد افتاد؟
جزئیات توافق راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین منتشر نشده است. روزنامه "نیویورک تایمز" پیش از این نوشته بود که طرح این توافقنامه را رئیس‌جمهور چین پنج سال پیش (۲۰۱۶) پیشنهاد کرده بوده است. پیش‌نویس این توافقنامه ۴ تیرماه ۱۳۹۹ در پکن به امضا رسید. دو هفته بعد، روزنامه نیویورک تایمز به جزئیات این پیش‌نویس ۱۸ صفحه‌ای دست یافت و آن را منتشر کرد.
عکس: ana.press
"نفت در برابر سرمایه‌گذاری"
به نوشته وبسایت اقتصادی "بلومبرگ"، چین در چارچوب این توافق «۴۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری می‌کند و در مقابل از ایران با تخفیف زیاد و به‌طور مداوم نفت می‌خرد». چین دقیقا مشابه همین استراتژی را در قاره آفریقا در پیش گرفته است. چین در مقابل بازسازی زیرساخت‌ها، حدود یک‌سوم نفت مورد نیاز خود را از کشورهای آفریقایی وارد می‌کند.
عکس: Mana Neystani
اگر موضوع "سرمایه‌گذاری در برابر نفت ارزان‌قیمت" درست باشد، پکن بخشی از سرمایه‌گذاری خود را از طریق اختلاف قیمت نفت ارزان جبران می‌کند. سود حاصل از سرمایه‌گذاری نیز بخش دیگری از هزینه‌ها را تأمین می‌کند. گسترش حوزه نفوذ چین در منطقه را هم می‌توان به سود اقتصادی افزود. توافقنامه ۲۵ ساله با چین کدام منافع ایران را تأمین می‌کند و چقدر برای ایران از نظر اقتصادی به صرفه است؟
