چین می‌گوید در سال میلادی پیش رو، روابط خود با روسیه را گسترش می‌دهد. این کشور تا کنون از محکوم کردن تهاجم نظامی روسیه به اوکراین خودداری کرده است.
چین در سال میلادی جدید روابط خود با روسیه را گسترش می‌دهدعکس: picture-alliance/ Imaginechina/H. qingming
تبلیغات
وزیر امور خارجه چین، روز یکشنبه ۲۵ دسامبر (۴ دی) از موضع کشورش در مورد جنگ در اوکراین دفاع کرد و افزود چین در سال میلادی آینده روابط خود با روسیه را گسترش می‌دهد.
وانگ یی در یک سخنرانی ویدئویی در کنفرانسی در پکن، پایتخت چین، همچنین ایالات متحده آمریکا را مسئول وخامت روابط دو کشور دانست و افزود چین "قاطعانه سیاست اشتباه ایالات متحده در برابر چین را رد کرده است.''
خودداری چین از محکوم کردن تهاجم نظامی روسیه به اوکراین و همچنین عدم همراهی این کشور با تحریم‌های گسترده جهانی علیه روسیه، بر بحران روابط میان چین و آمریکا دامن زده است. این رویکرد چین همچنین به شکاف میان روابط این کشور با شماری از کشورهای اروپایی نیز انجامیده است.
از زمان آغاز تهاجم نظامی روسیه به اوکراین، مقام‌های آمریکا بارها از چین خواسته‌اند تا از روسیه فاصله بگیرد؛ چین اما همچنان بر روابط خود با روسیه و حتی تعمیق این روابط تاکید می‌کند.
وزیر امور خارجه چین در این سخنرانی تاکید کرده که کشورش، "اعتماد متقابل استراتژیک و همکاری متقابل سودمند" با روسیه را گسترش خواهد داد.
پکن و مسکو هفته گذشته رزمایش دریایی مشترکی را در دریای چین شرقی برگزار کردند. مقام‌های دو کشور، هدف از این رزمایش را ''حفظ امنیت دریایی و برقراری آرامش و ثبات در منطقه'' و ''افزایش قدرت عملیاتی مشترک دو کشور در منطقه اقیانوس آرام'' اعلام کردند.
وانگ درباره رویکرد کشورش در خصوص جنگ در اوکراین تصریح کرد: «ما به طور مداوم از اصول اساسی بی‌طرفی، بدون طرفداری از یک طرف یا افزودن هیزم به آتش، حمایت کرده‌ایم و کمتر به دنبال منافع خودخواهانه از این وضعیت هستیم.»
نیاز روسیه و چین به بازارهای آمریکا و اروپا
با وجود نزدیکی روابط چین و روسیه اما چشم‌انداز و آینده هر دو کشور همچنان به بازارها و فن‌آوری‌های آمریکا و اروپا وابسته است.
شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین خواستار آن شده تا صنعت این کشور به سمت خودکفایی بیشتر حرکت کند. با این حال، وزیر امور خارجه چین تایید کرده که تجربه نشان داده است که پکن و واشنگتن ''نمی‌توانند زنجیره‌های تامین را جدا یا قطع کنند. "
وانگ یی با بیان اینکه چین تلاش خواهد کرد تا روابط با آمریکا را به مسیر خود بازگرداند، در عین حال از رویکرد آمریکا نسبت به چین انتقاد کرد: «آمریکا سرسختانه چین را رقیب اصلی خود می‌بیند و مشغول محاصره، سرکوب و تحریک آشکار علیه چین است.»
وانگ اواخر هفته گذشته با همتای آمریکایی خود، آنتونی بلینکن به صورت تلفنی گفت‌وگو کرد. بلینکن در این گفت‌وگو با تاکید بر ضرورت مدیریت مسئولانه روابط میان دو کشور، نگرانی آمریکا درباره ادامه جنگ روسیه علیه اوکراین و تهدیدهای مسکو برای امنیت و ثبات اقتصادی جهانی را نیز مطرح کرد.
وزارت خارجه چین با انتشار بیانیه‌ای اعلام کرد که وانگ در این گفت‌وگوی تلفنی، آمریکا را به "قلدری یکجانبه" متهم کرد و گفت که چین به ایفای نقش سازنده در حل بحران اوکراین به روش خود ادامه خواهد داد.
نقض حقوق بشر بویژه آزار اقلیت‌های قومی و مذهبی، سرکوب دموکراسی‌خواهان در هنگ کنگ و همچنین تهدید نظامی علیه تایوان از دیگر موضوع‌های مورد مناقشه میان چین با آمریکا و کشورهای اروپایی است.
رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر
امضای توافقنامه راهبردی ایران و چین واکنش‌های بسیاری برانگیخت. ایران در عین حال بخش بسیار کوچکی از سرمایه‌گذاری هنگفت چین در دو دهه اخیر را جذب کرده است. حجم سرمایه‌گذاری چین چقدر و در کدام کشورها بوده است؟
چین بر اساس داده‌های "موسسه امریکن اینترپرایز"، فقط ظرف ۱۵ سال گذشته، ۲ تریلیون و ۱۰۰ میلیارد دلار در همه کشورها سرمایه گذاری کرده است؛ از کشورهای ثروتمند مثل سوئیس و آمریکا گرفته تا کشورهای آفریقایی مانند کنگو.
عکس: picture-alliance/dpa/K.-J. Hildenbrand
سهم ایران از این حجم سرمایه‌گذاری چین فقط ۵۶/ ۲۶ میلیارد دلار بوده که میزان آن در هر دوره پنج ساله تغییر نکرده است؛ یعنی تحریم بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۰ تاثیر چندانی بر کاهش یا افزایش سرمایه‌گذاری چین در ایران نداشته است. (عکس: کارگران چینی در پروژه آزادراه تهران-شمال)
عکس: farsnews.com
بحران اقتصادی جهانی که سال ۲۰۰۸ شروع شد، فرصت مناسبی برای چین بود تا با عرضه وام‌های کلان، جای پایی در کشورهای جهان، حتی در کشورهای اروپایی باز کند.
عکس: picture-alliance/dpa
چین در سال ۲۰۱۳ طرح بلندپروازانه خود یعنی "راه ابریشم جدید" را کلید زد. این پروژه دو هدف اساسی دارد: ۱) افزایش تولید با مواد خام ارزان و انرژی ارزان ۲) انتقال مواد خام و فروش کالای چینی از طریق گسترش راه‌ها، بندرها، فرودگاه‌ها و خطوط راه آهن.
بنا بر داده‌های "مرکز مطالعات استراتژیک بین‌المللی" (CSIS) چین تنها طی شش سال (۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹) حدود ۶۲ میلیارد دلار در بخش راه آهن ۳۴ کشور سرمایه‌گذاری کرده است. حضور فعال اقتصادی چین در واقع به معنای گسترش نفوذ سیاسی این کشور هم هست. (عکس: شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در سال ۲۰۱۴ در کنار همتای ونزوئلایی خود، نیکلاس مادورو در کاراکاس)
عکس: AFP/Getty Images/L. Ramirez
تصویری از خط آهن باری-مسافری بنگوئلا در آنگولا. این خط از شهر لبیتو در آنگولا شروع و در شهر تنکه در جمهوری دموکراتیک کنگو به پایان می‌رسد. این خط آهن در آنگولا با سرمایه‌گذاری چین احیا شد.
عکس: DW/N. Sul D'Angola
آفریقا با گسترش سریع شهرنشینی روبرو است. حتی کارشناسان می‌گویند که انقلاب چهارم صنعتی در آفریقا رخ می‌دهد. این در حالی است که زیرساخت‌های کافی برای تحقق این تحول هنوز وجود ندارد. چین و هند از این خلا استفاده می‌کنند. (عکس: سرمایه‌گذاری چین در بخش شیلات موزامبیک)
عکس: DW/S. Lutxeque
به نوشته مجله فوربس، چین بزرگترین شریک تجاری آفریقا است و حجم سالانه تبادلات دو طرف به ۲۰۰ میلیارد دلار می‌رسد. بر این اساس، بیش از ۱۰۰ هزار شرکت چینی در آفریقا فعالند. بنا بر داده‌های بخش تحقیقات تجارت چین – آفریقا در دانشگاه جان هاپکینز، بیشترین صادارات از آفریقا به چین در سال ۲۰۱۹ به ترتیب از کشورهای آنگولا، آفریقای جنوبی و جمهوری کنگو صورت گرفته است.
عکس: picture-alliance/Photoshot/Zhang Gaiping
مجله فوربس نوشته است که آفریقا ۲۰ درصد کتان مورد نیاز چین را تامین می‌کند. آفریقا نصف ذخایر منیزیم جهان را هم دارد که در صنعت فولاد به کار می‌رود و جمهوری دموکراتیک کنگو به تنهایی نصف ذخایر تلق جهان را در اختیار دارد. آفریقا همچنان ذخایر قابل توجه کولتان دارد که مورد نیاز صنعت الکترونیک است. چین به همه این منابع نیاز دارد. (عکس: معدن کبالت در جمهوری دموکراتیک کنگو)
عکس: Getty Images/AFP/F. Scoppa
دَن روخِفِن، پژوهشگر هلندی و بنیانگذار مؤسسه معماری "MORE" است. او تألیفات متعددی از جمله در زمینه گسترش شهرنشینی در آفریقا دارد. به گفته او، «در آفریقا هیچ پروژه ساختمانی بلندتر از ۳ طبقه و هیچ راهی طولانی تر از ۳ کیلومتر وجود ندارد که در دست چینی‌ها نباشد.» (عکس: کارگر چینی و محلی در کارگاه ساخت یک اتوبان در اوگاندا)
عکس: Imago
اما در ایران چه اتفاقی خواهد افتاد؟
جزئیات توافق راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین منتشر نشده است. روزنامه "نیویورک تایمز" پیش از این نوشته بود که طرح این توافقنامه را رئیس‌جمهور چین پنج سال پیش (۲۰۱۶) پیشنهاد کرده بوده است. پیش‌نویس این توافقنامه ۴ تیرماه ۱۳۹۹ در پکن به امضا رسید. دو هفته بعد، روزنامه نیویورک تایمز به جزئیات این پیش‌نویس ۱۸ صفحه‌ای دست یافت و آن را منتشر کرد.
عکس: ana.press
"نفت در برابر سرمایه‌گذاری"
به نوشته وبسایت اقتصادی "بلومبرگ"، چین در چارچوب این توافق «۴۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری می‌کند و در مقابل از ایران با تخفیف زیاد و به‌طور مداوم نفت می‌خرد». چین دقیقا مشابه همین استراتژی را در قاره آفریقا در پیش گرفته است. چین در مقابل بازسازی زیرساخت‌ها، حدود یک‌سوم نفت مورد نیاز خود را از کشورهای آفریقایی وارد می‌کند.
عکس: Mana Neystani
اگر موضوع "سرمایه‌گذاری در برابر نفت ارزان‌قیمت" درست باشد، پکن بخشی از سرمایه‌گذاری خود را از طریق اختلاف قیمت نفت ارزان جبران می‌کند. سود حاصل از سرمایه‌گذاری نیز بخش دیگری از هزینه‌ها را تأمین می‌کند. گسترش حوزه نفوذ چین در منطقه را هم می‌توان به سود اقتصادی افزود. توافقنامه ۲۵ ساله با چین کدام منافع ایران را تأمین می‌کند و چقدر برای ایران از نظر اقتصادی به صرفه است؟
