چین سیاستمدار "مغضوب" خود را به ایران اعتراض‌زده فرستاد
۱۴۰۱ آذر ۲۳, چهارشنبه
خبرگزاری بلومبرگ می‌گوید، رئیس‌جمهور چین برای توضیح دو بیانیه مشترک خود با کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، مقامی را به تهران فرستاد که چندی پیش از رده‌های بالای قدرت برکنار شده بود. رئیسی می‌گوید "ناخرسند و گلایه‌مند" است.
ملاقات هو چون‌هوا، معاون نخست‌وزیر چین با ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی، ۲۲ آذر ۱۴۰۱عکس: Iranian Presidency/ZUMA/IMAGO
تبلیغات
به گزارش بلومبرگ، دولت چین یک مقام را که اخیراً از رده‌های بالای قدرت برکنار شده بود، برای دیدار با رئیس جمهوری اسلامی، ابراهیم رئیسی به تهران فرستاد.
بلومبرگ می‌افزاید، این نشانگر آن است که پکن می‌خواهد فاصله خود را با این حکومت خاورمیانه‌ای که درگیر ناآرامی‌های گسترده است، حفظ کند.
به گزارش خبرگزاری رسمی شینهوا، هو چون‌هوا، معاون نخست‌وزیر چین روز سه‌شنبه ۱۳ دسامبر (۲۲ آذر) با ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی در تهران ملاقات کرد. این ملاقات یک روز پس از اعدام دومین نفر از معترضان توسط قوه قضائیه جمهوری اسلامی صورت گرفت.
سفر هو پس از آن صورت می‌گیرد که شی جین‌پینگ، رئیس‌جمهوری چین هفته گذشته به منظور گسترش روابط با یکی دیگر از شرکای مهم منطقه‌ای از عربستان سعودی بازدید کرد.
شی جین‌پینگ، برخلاف سفر قبلی منطقه‌ای‌اش در سال ۲۰۱۶، در ایران توقف نکرد و این سفر مورد انتقاد شدید قانون‌گذاران و مقامات جمهوری اسلامی قرار گرفت.
مقامات ایران بیانیه مشترک چین و کشورهای حاشیه خلیج فارس در جریان سفر شی جین‌پینگ را محکوم کردند که در آن به "فعالیت‌های بی‌ثبات‌کننده منطقه‌ای" تهران، برنامه هسته‌ای آن و "حمایت از گروه‌های تروریستی و فرقه‌ای" اشاره می‌کرد که همگی بیانگر دیدگاه‌های دیرینه کشورهای عربی حوزه خلیج فارس است.
علاوه بر اینها سران کشورهای حاشیه خلیج فارس و چین در بیانیه پایانی مشترک خود خواستار حل مسالمت‌آمیز موضوع جزایر سه‌گانه بین ایران و امارات شدند.
به گزارش خبرگزاری دولتی ایرنا، رئیسی روز سه‌شنبه به هو گفت جنبه‌هایی از سفر شی به عربستان سعودی باعث "ناخرسندی و گلایه‌مندی" در دولت ایران شده است. رئیسی بدون اشاره به جزئیات بیشتر گفت: «مطالبه جدی ایران جبران مواضع بیان شده است.»
در پی این دیدار، میهمان چینی با محمد مخبر، معاون اول رییس‌جمهوری دیدار و گفت‌وگو کرد.
به گزارش خبرگزاری دولتی ایرنا، محمد مخبر در این دیدار به ذخایر نفت و گاز ایران و ظرفیت‌های گسترده این کشور در بخش‌های مختلف نظیر ترانزیت اشاره کرد. او خاطرنشان ساخت که تهران آمادگی دارد همکاری‌های مشترک خود را با پکن در بخش‌های مختلف نظیر انرژی، ترانزیت و تولید مشترک گسترش دهد.
معاول اول رئیسی تصریح کرد که با توجه به افتتاح سرکنسولگری چین در بندرعباس، مناطق ویژه اقتصادی قشم، چابهار و اروند می‌توانند به مناطقی برای همکاری‌های مشترک شرکت‌های ایرانی و چینی تبدیل شوند.
چین یک شریک تجاری حیاتی برای ایران است زیرا در شرایطی که مورد تحریم شدید آمریکا قرار دارد، چین تنها مشتری صادرات نفت است.
خبرگزاری شینهوا گفت، هو به مقامات ایرانی گفته است که چین "در عزم خود برای توسعه مشارکت استراتژیک جامع خود تزلزل نخواهد داشت". هو می‌گوید: «چین قاطعانه از ایران در مخالفت با مداخله خارجی و حفظ حاکمیت، تمامیت ارضی و کرامت ملی ایران حمایت می‌کند.»
وانگ ونبین، سخنگوی وزارت امور خارجه چین روز چهارشنبه ۱۴ دسامبر در یک نشست مطبوعاتی در پکن در رابطه با موج اعتراضات ضدحکومتی در ایران گفت: «وضعیت سیاسی داخلی یک امر داخلی ایران است.»
وانگ از پاسخ به سئوالی مبنی بر اینکه آیا چین در حال بررسی هرگونه تغییر در دیپلماسی خود با ایران است، اجتناب کرد.
هو چون‌هوا که روز گذشته به ایران اعزام شد، زمانی به عنوان رهبر بالقوه چین تلقی می‌شد، اما نتوانست کرسی دفتر سیاسی را حفظ کند یا در آخرین کنگره حزب کمونیست در اکتبر گذشته به مقامی بالاتر ارتقا یابد. این کنگره هر پنج سال یک بار برگزار می‌شود و در آن شی جین‌پینگ اعضای عالی‌ترین هیأت تصمیم‌گیری را از میان متحدان خود انتخاب می‌کند.
رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر
امضای توافقنامه راهبردی ایران و چین واکنش‌های بسیاری برانگیخت. ایران در عین حال بخش بسیار کوچکی از سرمایه‌گذاری هنگفت چین در دو دهه اخیر را جذب کرده است. حجم سرمایه‌گذاری چین چقدر و در کدام کشورها بوده است؟
چین بر اساس داده‌های "موسسه امریکن اینترپرایز"، فقط ظرف ۱۵ سال گذشته، ۲ تریلیون و ۱۰۰ میلیارد دلار در همه کشورها سرمایه گذاری کرده است؛ از کشورهای ثروتمند مثل سوئیس و آمریکا گرفته تا کشورهای آفریقایی مانند کنگو.
عکس: picture-alliance/dpa/K.-J. Hildenbrand
سهم ایران از این حجم سرمایه‌گذاری چین فقط ۵۶/ ۲۶ میلیارد دلار بوده که میزان آن در هر دوره پنج ساله تغییر نکرده است؛ یعنی تحریم بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۰ تاثیر چندانی بر کاهش یا افزایش سرمایه‌گذاری چین در ایران نداشته است. (عکس: کارگران چینی در پروژه آزادراه تهران-شمال)
عکس: farsnews.com
بحران اقتصادی جهانی که سال ۲۰۰۸ شروع شد، فرصت مناسبی برای چین بود تا با عرضه وام‌های کلان، جای پایی در کشورهای جهان، حتی در کشورهای اروپایی باز کند.
عکس: picture-alliance/dpa
چین در سال ۲۰۱۳ طرح بلندپروازانه خود یعنی "راه ابریشم جدید" را کلید زد. این پروژه دو هدف اساسی دارد: ۱) افزایش تولید با مواد خام ارزان و انرژی ارزان ۲) انتقال مواد خام و فروش کالای چینی از طریق گسترش راه‌ها، بندرها، فرودگاه‌ها و خطوط راه آهن.
بنا بر داده‌های "مرکز مطالعات استراتژیک بین‌المللی" (CSIS) چین تنها طی شش سال (۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹) حدود ۶۲ میلیارد دلار در بخش راه آهن ۳۴ کشور سرمایه‌گذاری کرده است. حضور فعال اقتصادی چین در واقع به معنای گسترش نفوذ سیاسی این کشور هم هست. (عکس: شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در سال ۲۰۱۴ در کنار همتای ونزوئلایی خود، نیکلاس مادورو در کاراکاس)
عکس: AFP/Getty Images/L. Ramirez
تصویری از خط آهن باری-مسافری بنگوئلا در آنگولا. این خط از شهر لبیتو در آنگولا شروع و در شهر تنکه در جمهوری دموکراتیک کنگو به پایان می‌رسد. این خط آهن در آنگولا با سرمایه‌گذاری چین احیا شد.
عکس: DW/N. Sul D'Angola
آفریقا با گسترش سریع شهرنشینی روبرو است. حتی کارشناسان می‌گویند که انقلاب چهارم صنعتی در آفریقا رخ می‌دهد. این در حالی است که زیرساخت‌های کافی برای تحقق این تحول هنوز وجود ندارد. چین و هند از این خلا استفاده می‌کنند. (عکس: سرمایه‌گذاری چین در بخش شیلات موزامبیک)
عکس: DW/S. Lutxeque
به نوشته مجله فوربس، چین بزرگترین شریک تجاری آفریقا است و حجم سالانه تبادلات دو طرف به ۲۰۰ میلیارد دلار می‌رسد. بر این اساس، بیش از ۱۰۰ هزار شرکت چینی در آفریقا فعالند. بنا بر داده‌های بخش تحقیقات تجارت چین – آفریقا در دانشگاه جان هاپکینز، بیشترین صادارات از آفریقا به چین در سال ۲۰۱۹ به ترتیب از کشورهای آنگولا، آفریقای جنوبی و جمهوری کنگو صورت گرفته است.
عکس: picture-alliance/Photoshot/Zhang Gaiping
مجله فوربس نوشته است که آفریقا ۲۰ درصد کتان مورد نیاز چین را تامین می‌کند. آفریقا نصف ذخایر منیزیم جهان را هم دارد که در صنعت فولاد به کار می‌رود و جمهوری دموکراتیک کنگو به تنهایی نصف ذخایر تلق جهان را در اختیار دارد. آفریقا همچنان ذخایر قابل توجه کولتان دارد که مورد نیاز صنعت الکترونیک است. چین به همه این منابع نیاز دارد. (عکس: معدن کبالت در جمهوری دموکراتیک کنگو)
عکس: Getty Images/AFP/F. Scoppa
دَن روخِفِن، پژوهشگر هلندی و بنیانگذار مؤسسه معماری "MORE" است. او تألیفات متعددی از جمله در زمینه گسترش شهرنشینی در آفریقا دارد. به گفته او، «در آفریقا هیچ پروژه ساختمانی بلندتر از ۳ طبقه و هیچ راهی طولانی تر از ۳ کیلومتر وجود ندارد که در دست چینی‌ها نباشد.» (عکس: کارگر چینی و محلی در کارگاه ساخت یک اتوبان در اوگاندا)
عکس: Imago
اما در ایران چه اتفاقی خواهد افتاد؟
جزئیات توافق راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین منتشر نشده است. روزنامه "نیویورک تایمز" پیش از این نوشته بود که طرح این توافقنامه را رئیس‌جمهور چین پنج سال پیش (۲۰۱۶) پیشنهاد کرده بوده است. پیش‌نویس این توافقنامه ۴ تیرماه ۱۳۹۹ در پکن به امضا رسید. دو هفته بعد، روزنامه نیویورک تایمز به جزئیات این پیش‌نویس ۱۸ صفحه‌ای دست یافت و آن را منتشر کرد.
عکس: ana.press
"نفت در برابر سرمایه‌گذاری"
به نوشته وبسایت اقتصادی "بلومبرگ"، چین در چارچوب این توافق «۴۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری می‌کند و در مقابل از ایران با تخفیف زیاد و به‌طور مداوم نفت می‌خرد». چین دقیقا مشابه همین استراتژی را در قاره آفریقا در پیش گرفته است. چین در مقابل بازسازی زیرساخت‌ها، حدود یک‌سوم نفت مورد نیاز خود را از کشورهای آفریقایی وارد می‌کند.
عکس: Mana Neystani
اگر موضوع "سرمایه‌گذاری در برابر نفت ارزان‌قیمت" درست باشد، پکن بخشی از سرمایه‌گذاری خود را از طریق اختلاف قیمت نفت ارزان جبران می‌کند. سود حاصل از سرمایه‌گذاری نیز بخش دیگری از هزینه‌ها را تأمین می‌کند. گسترش حوزه نفوذ چین در منطقه را هم می‌توان به سود اقتصادی افزود. توافقنامه ۲۵ ساله با چین کدام منافع ایران را تأمین می‌کند و چقدر برای ایران از نظر اقتصادی به صرفه است؟
