وزیر امور خارجه‌ی ژاپن در ادامه سفر هشت‌روزه خود به خاورمیانه٬ روز یکشنبه (۱۸ دی/ ۸ ژانویه) وارد ریاض شد و با مقامات بلندپایه سعودی دیدار کرد تا درباره جزئیات و پی‌آمدهای احتمالی طرح تحریم صادرات نفت ایران با آنها گفت‌وگو کند. عربستان اخیرا اعلام کرده بود که در صورت تحریم واردات نفت از ایران٬ آمادگی افزایش تولید برای تامین نیازهای بازار جهانی را دارد.

ژاپن که در کنار چین و کره‌جنوب٬ از خریداران اصلی نفت ایران است، قصد دارد تا در صورت اطمینان از تامین نیازهای بازار جهانی٬ به جمع تحریم‌کنندگان نفت ایران بپیوندد. این کشور ۹ درصد از نفت مورد نیاز خود را از طریق واردات از ایران تامین می‌کند. ۳۰ درصد از نفت مورد نیاز ژاپن از طریق عربستان٬ ۲۰ درصد آن از امارات و ۱۰ درصد آن توسط قطر تامین می‌شود.

به گزارش خبرگزاری فرانسه٬ کویشیرو گمبا٬ وزیر امور خارجه‌ی ژاپن، در دیدار با وزیران نفت و دفاع عربستان سعودی درباره آخرین تحولات خاورمیانه و جهان و همچنین همکاری‌های دوجانبه در حوزه‌ی نفت و انرژی گفت‌وگو کرد. بر اساس بیانیه‌ای که وزارت خارجه ژاپن صادر کرده٬ طرح‌های ایران برای توسعه برنامه هسته‌ای و وضعیت کنونی ذخایر نفتی عربستان از محورهای گفت‌وگوهای این مقامات در ریاض بود. وزیر امور خارجه‌ی ژاپن در این تور هشت روزه٬ به قطر٬ امارات و ترکیه هم سفر خواهد کرد.

ایالات متحده و اتحادیه اروپا در حالی تحریم خرید نفت ایران را در دستور کار قرار داده‌اند که ژاپن به‌خاطر زلزله و سونامی سال ۲۰۱۱ و فاجعه‌ی اتمی فوکوشیما٬ مجبور است از نیروگاه‌های حرارتی خود که نیازمند سوخت فسیلی هستند بهره‌گیری بیشتری داشته باشد. بی‌اعتمادی عمومی به‌وجود آمده به انرژی هسته‌ای در ژاپن و نگرانی‌ها در زمینه‌ی ایمنی این فن‌آوری، موجب خروج تعداد زیادی از ۵۴ رآکتور هسته‌ای ژاپن از شده است. به‌همین خاطر مقامات سومین اقتصاد بزرگ دنیا قصد دارند تا پیش از هر اقدامی بر ضد ایران٬ نسبت به تامین نیازهای خود اطمینان حاصل کنند.

عربستان بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت در جهان و تنها کشوری است که می‌تواند با افزایش تولید٬ از بروز شوک‌های آنی در بازارهای جهانی جلوگیری کند.

اقتصاد نفت‌محور ایران در آستانه‌ی چالشی جدی

یاسوشی کیمورا٬ رئیس بزرگ‌ترین کمپانی نفت و انرژی در ژاپن (JX Nippon) چندی پیش اعلام کرده بود که این کشور می‌تواند با ذخیره‌سازی نفت وارد شده از عربستان در چند ماه آینده٬ واردات نفت از ایران را متوقف کند.

اتحادیه اروپا هم در هفته گذشته موافقت اصولی طرح تحریم نفت ایران را تصویب کرد. به این ترتیب٬ در صورت عملی‌شدن این تحریم، صادرات روزانه ۴۵۰ هزار بشکه نفت ایران به این اتحادیه متوقف خواهد شد. ۱۸ درصد از درآمدهای سالانه نفتی در ایران از طریق صادرات به اروپا تامین می‌شود.

ایران در واکنش به تهدیدهای غرب درباره تحریم صادرات نفتی کشور که ۶۰ درصد از اقتصاد آن وابسته به درآمدهای نفتی است٬ اعلام کرده بود که در صورت اجرایی شدن این طرح٬ تنگه هرمز را مسدود خواهد کرد. محمدرضا رحیمی، معاون اول رئیس‌جمهوری اسلامی، تهدید کرده بود که در صورت عملی‌شدن تحریم‌های نفتی علیه جمهوری اسلامی، ایران اجازه نخواهد داد «حتی یک قطره نفت» از این مسیر عبور کند. تنگه هرمز٬ محوری استراتژیک برای تامین نفت جهان است و روزانه ۱۶ میلیون بشکه نفت٬ یعنی ۲۰ درصد از نفت مورد نیاز دنیا٬ از طریق این آب‌راه به کشورهای مختلف ارسال می‌شود.

مقامات غربی در واکنش به این اقدام اعلام کردند که از همه توان خود برای باز نگه داشتن این مسیر استراتژیک بهره می‌گیرند. واکنش جدی و قاطع غرب٬ پاسخی متفاوت از سوی مقامات ایرانی در پی داشت. در آخرین اظهار نظر در این‌باره٬ احمد وحیدی٬ وزیر دفاع ایران، روز یکشنبه (۱۸ دی) گفت: «ما نگفتیم که تنگه هرمز را می‌بندیم ... مساله این است که اگر کسی بخواهد امنیت خلیج فارس را به خطر بیاندازد٬ در آن صورت امنیت آن برای همه به خطر می‌افتد.»

تشدید بی‌سابقه تحریم‌های نفتی علیه جمهوری اسلامی در کنار تحریم بانک مرکزی جمهوری اسلامی٬ از مجموعه اقداماتی است که غرب برای وادار کردن ایران به متوقف ساختن برنامه بحث‌برانگیز هسته‌ای این کشور انجام می‌دهد. ایران برنامه هسته‌ای خود را «صلح‌آمیز» می‌داند و انعطافی برای متوقف کردن آن از خود نشان نمی‌دهد.

EN/PB