زمان اندکی به پایان روند رأی اعتماد مجلس به کابینه پیشنهادی روحانی باقی مانده است. لابیها در جریاناند. مقاومتی جدی دربرابر کلیت کابینه جدید دیده نمیشود. اما ۲ تا ۴ وزیر پیشنهادی به نسبت بقیه موقعیت دشوارتری دارند.
تبلیغات
حسن روحانی، رئیس جمهوری ایران، روز سهشنبه (۱۷ مرداد/ ۸ اوت) فهرست ۱۷ نفره وزیران کابینه دوم خود را به مجلس ارائه داد. جای وزیر علوم در میان وزیران پیشنهادی خالی بود که هنوز هم پر نشده است. زنان هم هیچ جایی را در رأس وزارتخانههای کابینه دوازدهم اشغال نخواهند کرد. بلافاصله پس از ارائه لیست گزینههای کابینه جدید، جلسههای فراکسیونها و کمیسیونهای تخصصی مجلس برای بررسی صلاحیت وزیران پیشنهادی آغاز شد.
دقیقا یک هفته بعد در روز سهشنبه (۲۴ مرداد/ ۱۵ اوت) روند رأی اعتماد به وزیران پیشنهادی دولت دوازدهم در جلسههای علنی مجلس پایان مییابد. به گفته بهروز نعمتی، سخنگوی هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی، در روند رسیدگی به صلاحیت وزیران پیشنهادی، ابتدا رئیس جمهوری یا نماینده دولت دو ساعت و نیم وقت خواهد داشت تا درباره کلیات کابینه خود صحبت کند. سپس ۵ نماینده موافق و ۵ نماینده مخالف اظهار نظر میکنند و در نهایت کلیات کابینه به رأی نمایندگان گذاشته میشود.
محمود واعظی، رئیس دفتر رئیس جمهوری در دولت دوازدهم، روز دوشنبه "تحمیل" برخی وزیران پیشنهادی به روحانی را تکذیب کرده و گفته بود که همه آنها انتخاب رئیس جمهور هستند و او روی تمام ۱۷ گزینهاش "جدی" است. واعظی همزمان از گزینهی "سرپرستی" وزارت علوم تا تصمیمگیری درباره وزیر پیشنهادی این وزارتخانه "پس از مشورتهای لازم" خبر داد.
این "مشورتهای لازم" میتواند نظرخواهی از علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی، باشد که به نظر میرسد دخالتاش در انتخاب اعضای کابینه جدید بیش از گذشته است. پایگاه اطلاعرسانی دفتر خامنهای روز ۶ مرداد در یادداشتی زیر عنوان "دغدغه اصلی رهبر انقلاب اسلامی در خصوص کابینه" به صراحت از دخالت او در انتخاب وزیران سه وزارتخانه دفاع، اطلاعات و خارجه و حساسیتهایش درباره وزارتخانههایی مانند علوم، آموزش و پرورش و ارشاد پرده برداشته بود.
موافقت عمومی با کلیت کابینه
به نظر میرسد که هر سه فراکسیون اصلی مجلس، یعنی "مستقلین"، "ولایی" و "امید"، با کلیت کابینه پیشنهادی روحانی موافق باشند.
در این میان شاید بتوان جدیترین مدافعان کابینه پیشنهادی دوازدهم را اعضای فراکسیون مستقلین دانست که از اصولگرایان میانهرو و یاران علی لاریجانی رئیس مجلس ایران، تشکیل شدهاند.
به گفته بهروز نعمتی، عضو شورای مرکزی فراکسیون مستقلین ولایی، گرچه "ممکن است اختلافات جزئی وجود داشته باشد"، اما نظر اعضای این فراکسیون در مورد کلیت کابینه پیشنهادی "مثبت" است.
همچنین به نظر میرسد که کابینه پیشنهادی روحانی توانسته است نظر مساعد فراکسیون ولایی، متشکل از اصولگرایان تندرو و مخالف دولت یازدهم را نیز جلب کند. اکبر رنجبرزاده، از اعضای این فراکسیون، با اشاره به ترکیب "کاری، عملیاتی و تخصصی" کابینه دوازدهم، گفته است: «توان و کارایی افراد معرفیشده خوب است و ما این ترکیب را خوب میدانیم».
وزیران پیشنهادی روحانی در یک نگاه
حسن روحانی سه روز بعد از ادای سوگند ریاستجمهوری فهرست وزیران پیشنهادی خود را به مجلس ارائه داد؛ فهرستی یکدست مردانه که هیچ زنی در آن جای ندارد. رئیسجمهور گزینه پیشنهادی خود برای وزارت علوم را هنوز اعلام نکرده است.
عکس: fars
وزارت اطلاعات
محمود علوی گزینه پیشنهادی برای وزارت اطلاعات است. او در کابینه پیشین نیز این سمت را بر عهده داشت. او یکی از وزرایی بود که پیش از ارائه فهرست روحانی بسیار احتمال میرفت که همچنان در کابینه باقی بماند. علوی دکترای فقه و مبانی حقوق اسلامی دارد و چند دوره به عنوان نماینده در مجلس شورای اسلامی حضور داشته است. او همچنین یکی از نمایندگان مجلس خبرگان رهبری است.
عکس: Isna
وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی
عباس صالحی چنانچه رأی اعتماد مجلس را کسب کند، جانشین رضا صالحی امیری خواهد شد که در دولت یازدهم سمت وزارت فرهنگ را بر عهده داشت. صالحی در دولت پیشین روحانی معاون فرهنگی وزارت ارشاد بود. پس از استعفای علی جنتی از وزارت ارشاد، او به طور موقت به سرپرستی این وزارتخانه منصوب شد و تا زمانی که مجلس به صالحی امیری رأی اعتماد داد، در این سمت بود.
عکس: Mehr
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات
محمدجواد آذری جهرمی با ۳۶ سال سن جوانترین وزیر پیشنهادی روحانی است. او فارغالتحصیل رشته مهندسی برق قدرت است و به عنوان معاون وزیر ارتباطات در دولت پیشین فعالیت داشت. آذری جهرمی همچنین رئیس هیئت مدیره و مدیرعامل شرکت ارتباطات زیرساخت است که یکی از زیرمجموعههای این وزارتخانه به شمار میرود.
عکس: Mehr
وزارت آموزش و پرورش
محمد بطحایی به جای فخرالدین احمدی دانش آشتیانی پیشنهاد شده که در دولت قبل وزیر آموزش و پرورش بود. او سابقه فعالیت در این وزارتخانه و همچنین سازمان برنامه و بودجه را دارد. بطحایی دارای کارشناسی ارشد مدیریت دولتی است و ۵۴ سال دارد.
عکس: Isna
وزارت امور خارجه
محمدجواد ظریف چهرهای شناختهشده در عرصه بینالمللی که در دولت پیشین نیز عهدهدار این وزارتخانه بود. ظریف نیز یکی از وزرایی بود که احتمال میرفت در دولت جدید نیز همچنان در سمت خود باقی بماند.
عکس: Reuters/L.Jackson
وزارت امور اقتصادی و دارایی
مسعود کرباسیان، ۶۱ ساله و گزینه پیشنهادی به جای علی طیبنیا. او دارای دکترای مدیریت بازرگانی است. در دولت پیشین کرباسیان معاونت وزیر اقتصاد و ریاست کل گمرک را بر عهده داشت.
عکس: Tasnim
وزارت ورزش و جوانان
مسعود سلطانیفر مجددا برای وزارتخانه ورزش و جوانان پیشنهاد شده است. او ۵۸ ساله و دارای مدرک کارشناسی ارشد علوم سیاسی است. سلطانیفر در ابتدای تشکیل دولت یازدهم به عنوان وزیر پیشنهادی همین وزارتخانه به مجلس نهم معرفی شد که مجلس به او رأی اعتماد نداد. در پی آن محمود گودرزی اداره این وزارتخانه را تا زمان استعفایش بر عهده داشت. پس از استعفای او، سلطانیفر مجددا به مجلس پیشنهاد شد که این بار رأی آورد.
عکس: Tasnim
وزارت بهداشت، درمان، آموزش پزشکی
حسن قاضیزاده هاشمی، پزشک متخصص چشم و وزیر بهداشت در دولت قبلی. او که صاحب یک بیمارستان خصوصی است در سال ۹۳ عمل چشم میرحسین موسوی و یک سال بعد عمل چشم مهدی کروبی، رهبران در بند جنبش سبز را انجام داد.
عکس: Fars
وزارت دادگستری
علیرضا آوایی ۶۱ ساله گزینه پیشنهادی برای وزارت دادگستری است. او رئیس دفتر بازرسی ویژه حسن روحانی بوده و پیشتر سمت ریاست کل دادگستری استان تهران را بر عهده داشته است. برادر او، احمد آوایی در دورههای هفتم و هشتم مجلس شورای اسلامی، به عنوان نماینده دزفول در مجلس فعالیت داشت. ۶ سال پیش اتحادیه اروپا علیرضا آوایی را به اتهام "نقض گسترده حقوق شهروندان ایرانی" در فهرست تحریمهای خود جای داد.
عکس: Tasnim
وزارت نیرو
هدایت وزارت نیرو در دولت پیشین بر عهده حمید چیتچیان بود. در دولت دوازدهم حبیبالله بیطرف گزینه پیشنهادی روحانی برای این وزارتخانه است. او که مدرک کارشناسی ارشد مهندسی عمران دارد در دولتهای هفتم و هشتم به عنوان وزیر نیرو فعالیت داشت. بیطرف از سال ۹۵ تا کنون معاونت مهندسی، پژوهش و فناوری وزارت نفت را برعهده دارد.
عکس: Mehr
وزارت نفت
بیژن نامدار زنگنه وزیر نفت دولت پیشین بار دیگر برای ادامه فعالیت در همین سمت به مجلس پیشنهاد شده است. او در سه دوره به عنوان وزیر نفت، در دو دوره به عنوان وزیر نیرو و در دو دوره دیگر به عنوان وزیر جهاد سازندگی سابقه کار داشته است. زنگنه ۶۵ سال دارد و مسنترین نامِزد پیشنهادی در فهرست روحانی است.
عکس: picture-alliance/AP Photo/V. Salemi
وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی
علی ربیعی در دولت قبلی نیز وزیر کار کابینه روحانی بود. آذرماه سال ۹۳ نمایندگان برای پرسش و پاسخ ربیعی را به مجلس دعوت کردند که او در نهایت توانست با پاسخهایش نمایندگان را قانع کند. ربیعی سابقه عضویت در سپاه پاسداران را دارد.
عکس: Mehr
وزارت راه و شهرسازی
گزینه پیشنهادی برای این وزارتخانه عباس آخوندی است که در دولت قبل هم همین سمت را عهدهدار بود. در دوره پیشین او دو بار استیضاح شد که هر دو مرتبه استیضاح آخوندی رأی لازم در مجلس شورای اسلامی را نیاورد و او در سمتش باقی ماند. فروردین امسال در جریان خریداری هواپیماهای جدید توسط ایران، آخوندی در پاسخ به سئوال یک خبرنگار میکروفون او را با عصبانیت از دستش گرفت که این موضوع در رسانهها بازتاب یافت.
عکس: Tasnim
وزارت دفاع و پشتیبانی نیروهای مسلح
امیر سرتیپ امیر حاتمی به عنوان جانشین سردار حسین دهقان برای وزارت دفاع پیشنهاد شده است. او آبانماه سال ۹۳ به عنوان جانشین وزیر دفاع منصوب شد. حاتمی پیش از آن جانشینی معاونت ارکان و امور مشترک ستاد کل نیروهای مسلح را بر عهده داشت.
عکس: Tasnim
وزارت صنعت، معدن و تجارت
محمد شریعتمداری گزینه پیشنهادی برای این وزارتخانه است که اگر رأی اعتماد بیاورد جانشین محمدرضا نعمتزاده خواهد شد. او که مدرک دکترای مدیریت دارد، معاون اجرایی روحانی در دولت یازدهم بود. شریعتمداری در دولت محمد خاتمی وزیر بازرگانی بود. علی خامنهای طی حکمی در سال ۸۵ شریعتمداری را عضو شورای راهبردی روابط خارجی کرد. او همچنین جانشین رئیسجمهور در شورای عالی امور ایرانیان خارج از کشور است.
عکس: Irna
وزارت کشور
عبدالرضا رحمانی فضلی، جنجالیترین چهره فهرست وزرای پیشنهادی روحانی است. او در دولت پیشین نیز وزیر کشور بود که عملکردش انتقادهای زیادی را برانگیخت. شماری از نمایندگان مجلس پیشتر هشدار دادهاند که مجلس به او رأی اعتماد نخواهد داد. انتخاب مجدد رحمانی فضلی و همچنین نبود هیچ وزیر پیشنهادی زن در فهرست، دو انتقاد عمدهای است که اصلاحطلبان متوجه روحانی کردهاند.
عکس: ISNA
وزارت جهاد کشاورزی
محمود حجتی، ۶۲ ساله در دولت قبلی نیز در همین سمت فعالیت داشت. او دارای مدرک مهندسی عمران است. در دوره اول ریاستجمهوری خاتمی، محمود حجتی به عنوان وزیر راه و ترابری و در دوره دوم به عنوان وزیر جهاد کشاورزی در کابینه حضور داشت.
عکس: tinn
عکس 171 | 17
"امکان افتادن" دو وزیر
شاید بتوان مواضع فراکسیون امید مجلس، متشکل از اصلاحطلبان را انتقادیترین موضع در میان فراکسیونهای مجلس دانست. بخش اعظم اعضای این فراکسیون از مخالفت با چند وزیر پیشنهادی روحانی سخن گفتهاند. بر اساس سخنان برخی اعضای این فراکسیون، گزینههایی مانند عبدالرضا رحمانی فضلی (وزیر پیشنهادی کشور)، علی ربیعی (گزینه وزارت کار)، محمد بطحایی (وزیر پیشنهادی آموزش و پرورش) و محمد جواد آذری جهرمی ( گزینه روحانی برای وزارت ارتباطات) با سد فراکسیون امید برخورد خواهند کرد.
محمدرضا عارف، رئیس فراکسیون امید، تاکید کرده که اعضای این فراکسیون در رابطه با رأی اعتماد به وزیران به شکل فراکسیونی عمل خواهند کرد. به گفته عارف: «درخصوص دو وزیری که بر اساس ارزیابیها نمره قبولی نگرفته بودند، ارزیابی که ما داشتیم، مربوط به عملکرد چهار سال گذشته این افراد بود و طبیعتا در برنامهها و منش و روشها تغییراتی انجام میگیرد و صرفا بر اساس ارزیابی گذشته نمیتوان نظر داد». عارف همچنین از قصد تشکیل جلسههایی با "این دو وزیر" خبر داده و گفته است، پس از این جلسهها فراکسیون امید به ارزیابی مجدد آنان خواهد پرداخت.
بهرام پارسایی، سخنگوی فراکسیون امید نیز گفته است: «از نظر ما اکثریت کابینه رای خواهند آورد، ولی دو یا سه نفر از وزرای پیشنهادی رای نخواهند آورد».
علی مطهری، نایب رئیس دوم مجلس نیز از "امکان افتادن" دو وزیر خبر داده، اما در عین حال "چینش سیاسی" کابینه را "به لحاظ خاستگاه سیاسی آنان" خوب ارزیابی کرده است.
غلامرضا تاجگردون، از دیگر اصلاحطلبان مجلس هم ضمن انتقاد از کمتوجهی روحانی به "جوانگرایی" گفته است: «به نظرم به غیر از یک یا دو وزیر، مابقی وزرا میتوانند از مجلس رای اعتماد بگیرند». تاجگردون در رابطه با میزان تأثیر نظر مجلس در انتخاب وزیران افزوده است: «آقای روحانی نظرات را گرفتهاند، ولی زياد تاثيرگذار نبوده است».
لابیها و رایزنیها
حال گروههای مختلف برای تأثیرگذاری بر روند بررسی صلاحیت وزیران پیشنهادی فقط یک روز وقت دارند. انتقادها، فشارها، لابیها و رایزنیها در همین راستا در جریان است. مجلس و بهخصوص فراکسیون امید زیر فشار مطالبات عمومی، بدنه دولت و اصلاحطلبان برای تحقق وعدههای انتخاباتی روحانی هستند.
نخستین امری که از ابتدا در چینش کابینه جدید جلب نظر میکرد، غیاب زنان، اهل سنت و جوانان (بهجز یک مورد) در ترکیب وزیران کابینه بود. جناح اصلاحطلب با تأکید بر اینکه روحانی بخش بزرگ و تعیینکنندهای از آرای خود را مدیون زنان و اهل سنت است، همواره بر مطالبه ورود آنان به دولت تأکید داشته است. به نظر میرسد که فشار مراجع سنتی شیعه نقشی تعیینکننده در غیاب وزیران زن و اهل سنت در کابینه پیشنهادی روحانی داشتهاند. علی خامنهای، رهبر جمهوری اسلامی نیز گرچه حضور زنان در "مناصب اجرایی" را مجاز شمرده، اما "افتخار" به آن را "انفعال در برابر گفتمان غربی" دانسته است.
الهه کولایی، عضو شورای عالی سیاستگذاری اصلاحطلبان، در رابطه با همین وعده تحققنیافتهی روحانی گفته است: «غیبت غیر قابل قبول زنان در کابینه دولت دوازدهم مسئلهای است که مردم انتظار دارند توسط مجلس شورای اسلامی پیگیری شود».
سایت "فرارو" نیز از اوجگیری لابی وزیران پیشنهادی در بهارستان برای گرفتن رأی اعتماد از مجلس خبر داده است. صادق زیباکلام، تحلیلگر و استاد علوم سیاسی، با انتقاد از رسم رایج لابیگری در ایران میگوید: «یک نماینده با توجه به نفوذی که دارد، در بزنگاههای مختلف از اختیارات خود استفاده میکند و از وزیری درخواست میکند که در ازای مثلا رای اعتماد، رئیس آموزش و پرورش یا رئیس فلان بانک یا استاندار و فرماندار حوزه انتخابیه خود را با نظر وی انتخاب کنند».
علی تاجرنیا، نماینده اصلاحطلب مجلس ششم نیز بدون این نوع از لابیگری، شانس زیادی برای چند وزیر نمیبیند: «با توجه به شرایطی که مشاهده میشود به نظر من وضعیت وزرای کار، آموزش و پرورش، کشور و ارتباطات برای کسب رای اعتماد بسیار سخت است و قاعدتا این افراد نیازمند لابیبیشتر و گستردهتری هستند و احتمالا مجبور میشوند به نیازهای منطقهای نمایندگان پاسخ دهند تا بتوانند رای اعتماد دریافت کنند».
علی شکوریراد، فعال اصلاحطلب و دبیرکل حزب اتحاد ملت، در گفتوگوی روز یکشنبهاش با روزنامه "اعتماد"، گرچه "در نهايت عملكرد مطلوبی" برای ترکیب کابینه پیشنهادی روحانی پیشبینی میکند، اما معتقد است: «در نگاه اول به نظر میرسد كه تركيب كابينه، مجلس را مشعوف نكرده است».
به گفته بهروز نعمتی، سخنگوی هیأت رئیسه مجلس شورای اسلامی، روز سهشنبه در صورت موافقت نمایندگان مجلس با کلیات کابینه، رسیدگی به جزئیات آن آغاز میشود. طبق آییننامه مجلس، ۵ نماینده در موافقت و ۵ نماینده نیز در مخالفت با هر وزیر پیشنهادی کابینه اظهار نظر خواهند کرد. گفته میشود که حسن روحانی برای دفاع از کابینه پیشنهادی خود در مجلس حضور خواهد یافت.
حواشی مراسم "تحلیف" حسن روحانی با حضور فدریکا موگرینی به روایت تصویر
مراسم تحلیف دوازدهمین دور رئیس جمهوری ایران در مجلس شورای اسلامی با حضور مهمانان خارجی برگزار شد. فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از مهمترین مهمانان خارجی حاضر در این مراسم بود. حواشی مراسم را ببینید.
عکس: Mehr
مراسم تحلیف دوازدهمین دور رئیس جمهوری ایران در مجلس شورای اسلامی، با حضور ۱۲۰۰ مهمان داخلی و خارجی و شمار بزرگی از خبرنگاران برگزار شد.
عکس: Mehr
فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا با عبور از مقابل رابرت موگابه رئیسجمهور زیمبابوه، کیم یونگ نام مرد شماره دو کره شمالی، اصغر حجازی از اعضای بلندپایه دفتر علی خامنهای، محمداشرف غنی رئیسجمهور افغانستان، علیاکبر ناطق نوری و دیگر سیاستمداران ایرانی و غیرایرانی به سمت جایگاه خود رفت.
عکس: Mehr
در مراسم تحلیف نخست علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی و صادق لاریجانی، رئیس قوه قضاییه، سخنانی ایراد کردند. سپس حسن روحانی به پشت تریبون مجلس رفت و براساس اصل ۱۲۱ قانون اساسی سوگند یاد کرد و سوگندنامهای را به امضا رساند.
عکس: Fars
فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا از مهمترین مهمانان خارجی حاضر در این مراسم بود. اخیرا سازمان عفو بینالملل از فدریکا موگرینی خواسته بود که از مقامات ایران بخواهد تمام فعالان حقوق بشر زندانی در این کشور را آزاد کنند. به نقل از سازمان عفو بینالملل مستقر در لندن گزارش داد که این نهاد از اتحادیه اروپا خواسته است موضع سختگیرانهتری نسبت به ایران اتخاذ کند.
عکس: Fars
"جامعه مدافع اقوام در معرض خطر" از فدریکا موگرینی خواست هنگام شرکت در مراسم تحلیف روحانی خواهان آزادی ۷ مدیر زندانی جامعه بهایی در ایران شود. در بیانیه این سازمان مدافع حقوق بشر از محمدعلی طاهری، بنیانگذار "عرفان حلقه" نیز نام برده شده است.
عکس: Mehr
وحید حقانیان از معاونان اجرایی دفتر علی خامنهای رهبر جمهوری اسلامی در کنار سپاهیان و نظامیان در "مراسم تحلیف" حسن روحانی. محمدعلی جعفری فرمانده سپاه پاسداران اما در مراسم دیده نشده است.
عکس: Fars
در مراسم تحلیف روحانی با حضور حدود ۵۰۰ مهمان خارجی، در سطح رئیس جمهور، رئیس مجلس، معاون رئیس جمهور، نخست وزیر یا معاون نخست وزیر، نایب رئیس مجلس، گروه دوستی و پارلمانی، روسای سازمانهای بینالمللی و برخی از نمایندگان مجلس کشورهای خارجی برگزار شد.
عکس: Mizan
علیرضا افتخاری خواننده و داریوش ارجمند بازیگر در کنار عباس عراقچی معاون وزیر خارجه ایران در مراسم "تحلیف حسن روحانی".
عکس: Mizan
حسن روحانی دو هفته فرصت دارد تا فهرست وزرای پیشنهادی را برای رای اعتماد به مجلس شورای اسلامی معرفی کند.
عکس: Tasnim
عفت مرعشی و محسن هاشمی در "مراسم تحلیف" حسن روحانی.
عکس: Mizan
سازمان بینالمللی "گزارشگران بدون مرز" در آستانه دور دوم ریاست جمهوری حسن روحانی، از او خواسته است که در جهت رعایت آزادی بیان در ایران و رهایی روزنامهنگاران و خبرنگاران دربند تلاش کند.
عکس: Mehr
این نهاد بینالمللی یادآور میشود که در دولت نخست روحانی این خواستهها محقق نشدند، و "تا زمانی که این خواستها برآورده نشوند، مردم ایران نمیتوانند از آزادی و دولت قانونمدار بهرهمند شوند".
عکس: Mizan
مراسم تحلیف دوازدهمین دور رئیس جمهوری ایران در مجلس شورای اسلامی.
عکس: Fars
تلاش نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای گرفتن عکس سلفی با خانم فدریکا موگرینی