روز ۶ اکتبر ۱۹۸۱، خالد اسلامبولی که یک افسر مصری عضو گروه «جهاد اسلامی مصر» بود به همراه چند نفر دیگر از هم‌فکرانش انور سادات، رئیس‌جمهور وقت مصر را ترور کردند.

خالد اسلامبولی و سه تن دیگر از هم‌فکرانش که در نقشه‌ی ترور کمک کرده بودند، دستگیر و روانه زندان شدند. وقتی جلسات محاکمه‌ شروع شد، اسلامبولی و سه هم‌دست دیگرش را در قفس‌های فولادی به سالن دادگاه آوردند و در طی تمام جلسات محاکمه آن‌ها درون این قفس‌های بلند محصور بودند.

سی سال بعد از محاکمه‌ی خالد اسلامبولی و هم‌دستانش، این‌بار نوبت به محاکمه‌ی دیکتاتور پیشین مصر، حسنی مبارک رسیده است که بعد از ترور انور سادات جانشین او شد و تا ژانویه‌ی گذشته قدرت بلامنازع کشور بود.



انقلابی‌های مصر روز چهارشنبه، ۳ آگوست ۲۰۱۱، حسنی مبارک و دو پسرش را در قفس‌های فولادی مشابه همان قفس‌هایی که خالد اسلامبولی و یارانش را محصور کرده بود، به دادگاه آوردند. حسنی مبارک که در هفته‌های اخیر در بیمارستان بستری بوده و وضع جسمانی نامناسبی دارد، بر روی برانکارد در داخل قفس قرار گرفته بود و در تمام طول اولین جلسه محاکمه، از درون قفس فولادی باید از خود دفاع می‌کرد. دیکتاتور پیشین مصر و هر دو پسرش، اتهام‌های وارده علیه خود را رد کردند.

آغاز محاکمه‌ی یکی از قدیمی‌ترین دیکتاتورهای خاورمیانه که در پی موج بهار عربی سرنگون شده است و شیوه‌ی دادرسی در دادگاه، توجه کاربران فضای مجازی فارسی را هم جلب کرده و در چند روز گذشته اظهارنظرهای متفاوتی درباره‌ی محاکمه حسنی مبارک در وبلاگ‌ها و شبکه‌های اجتماعی به چشم می‌خورد.

حسنی مبارک، نماینده‌ی بازنده‌ی واقعی در خاورمیانه

نویسنده‌ی وبلاگ «خورشید» در نوشته‌ای با عنوان «آن چشم‌های بی‌رمق درون قفس» درباره‌ی اولین جلسه ی محاکمه‌ی دیکتاتور می‌نویسد:«درست چندماه قبل از فرجام نامبارک مبارک، او مرد اول مصر بود. مردی که به پشتوانه‌ی دستگاه امنیتی قدرت‌مندش حتا به همان انتخابات نیم‌بند مصر هم رضا نداد و با تقلب و دخالت آشکار در جریان انتخابات، باعث پیروزی مطلق حزب وطنی یعنی همان حزبی شد که در همه‌ی امور، مطیع بی‌چون و چرای مبارک و نزدیکان فاسد وی بود.»

این وباگ‌نویس با تاکید بر این‌که حسنی مبارک هم مثل همه‌ی دیکتاتورهای دیگر مخالفین را بارها متهم به وابستگی به بیگانه کرده و به جای قبول اشتباه، مشکل را جای دیگری جست‌وجو می‌کرد و به چنین سرنوشتی دچار شد، می‌نویسد:«مبارک امروز که با حال نزار بر تخت بیماری افتاده است و قدرت ندارد حتا چشم خود را به آن سوی قفس خود بیاندازد و با شرم از دوربین خبرنگاران می‌گریزد، بیش از آن‌که مقهور حکم قاضی باشد مغلوب آن استدلالی است که در سایه قدرت مطلق او را وا می‌داشت که حتا زمانی که مردم در میدان تحریر به او معترض بودند، زبان به تهمت بگشاید و ادعا کند غذای اهل تحریر را رستوران آمریکایی مرغ کنتاکی کنار میدان فراهم می‌کند!»

نویسنده‌ی وبلاگ «ریکا» هم با مقایسه‌ی حسنی مبارک با محمدرضا پهلوی، شاه سابق ایران، در وبلاگش نوشته است:«این محاکمه پایان شکوه همه‌ی دیکتاتورهاست.این پایان خیانت‌های یک رهبر به ملت خودش است.کاش محمدرضا پهلوی هم در ایران می‌ماند تا در پیشگاه عدالت مردم محاکمه می‌شد. کاش او هم به جای فرار، قرار را ترجیح می‌داد اما چه کند که بار خون جوانان آن روز وطن هم زیادی سنگینی می‌کرد.»

بعضی از وبلاگ‌نویس‌ها هم سرنوشت مبارک را آیینه‌ی عبرت برای دیکتاتورهای دیگر می‌دانند و آینده‌ی مبهم دیگر دیکتاتورهای منطقه را گوشزد کرده‌اند. نویسنده‌ی وبلاگ «بلوندی» نوشته است:«پارسال این موقع کی فکر می‌کرد حسنی مبارک، ابرقدرت مصر، با آن همه پشتوانه‌ی سیاسی که از جانب غرب و کشورهای عربی داشت، این‌طور به ذلت و خواری در کنج قفس بیفتد؟هنوز هم باورش سخت است که این همان حسنی مبارک است که آن همه قدرت و عظمت داشت! کجا هستند یاران و مریدان‌اش؟ محافظان بی‌شمارش؟ سرنوشت دیکتاتورها حیرت‌انگیز است. باید پرسید سال دیگر این موقع دیکتاتور ایران کجاست؟ وای به حال خودش و مجیزگویانش، پایانی دردناک در انتظار دیکتاتورها است که مستحق آن هستند.»

نگرانی از آینده‌ی انقلاب مصر

وقتی دوربین‌های خبری روی قفس فولادی که بنا به گزارش‌ها ۵۰ متر ارتفاع داشت زوم کرده و حسنی مبارک را بیمار و رنجور روی برانکارد در قفس نشان داند، عده‌ی زیادی ادامه‌ی روند محاکمه کردن زندانیان سیاسی درون قفس را به عنوان نشانه‌ای از عدم تحولات جدی در وضعیت حقوق بشر مصر ارزیابی کردند. از بعد از انقلاب مصر، چندین بار تظاهرات‌های فمینیست‌ها و منتقدان در میدان تحریر به دست پلیس سرکوب شده است و رشد اسلام‌گراها در مصر و شروع بازداشت‌های سیاسی، بسیاری از ناظران و مردم جهان را نگران کرده است که آینده‌ی انقلاب مصر به کدام سو خواهد رفت و آیا این انقلاب، دموکراسی به همراه خواهد آورد یا نه.

آنا، یکی از کاربران «گوگل ریدر» نوشت: «چرا مصری‌ها با مبارک این‌طور می‌کنند؟ شان دشمن را باید نگاه داشت، وقتی دیکتاتور بزرگی را این‌طور تحقیر می‌کنی، کوچکی خودت را نمایش داده‌ای و قابل فهم می‌شود که چرا این‌طور می‌شد بر تو حکم راند.»



یکی دیگر از کاربران «گوگل ریدر» هم با مقایسه‌ی حسنی مبارک و بشار اسد، دیکتاتور سوریه که تا امروز هزاران نفر را کشته است نوشت:«حسنی مبارک مثل بشار اسد نبود، حسنی مبارک لااقل فرار نکرد. با حسنی مبارک نباید این‌طور برخورد می‌شد. این قفس به نظرم نشان می‌دهد که انقلاب مصر دارد سعی می‌کند به کدام سو رود.»

با این‌حال همه‌ی کاربران فضای مجازی چنین نظری ندارند و از ادامه‌ی سنت محاکمه‌ی زندانی سیاسی در قفس در مورد شخص حسنی مبارک دفاع می‌کنند. نویسنده‌ی وبلاگ «کمانگیر» در وبلاگش نوشت:« رمانتیک نباشیم. قضیه‌ی مصر فیلم سینمایی نیست که آخر یک ساعت و نیم صدای موسیقی بالا رود و دیکتاتور به سزای اعمالش برسد. در دنیایی که در آن زندگی می‌کنیم عدالت لزوما دست‌یافتنی نیست.حتا اینکه عدالت یعنی چه هم نکته‌ی روشنی نیست.آنچه روشن است این است که خودکامگی، خودکامه را به زیر می‌کشد. این‌طور که نگاه کنی، دشمن اصلی دیکتاتور خودش است. مبارک را مبارک به زیر کشید. دیکتاتورهای دیگر هم خود، خودشان را به زیر می‌کشند.»

یکی دیگر از کاربران «گوگل‌ریدر» هم در نتی کوتاه و صریح نوشت: «اگر از جانب کشیش‌های مجازی متهم به بربریت نشوم باید بگویم که در این چندهفته هیچ‌چیز لذت‌بخش‌تر از دیدن مبارک در قفس در دادگاه، در حالیکه وکلا او را خون‌آشام و قاتل می‌خواندند، نبود. اگر چیزی برای آموختن وجود داشته باشد، حاکمان جمهوری اسلامی باید از حسنی مبارک عقوبت جنایت را بیاموزند.»

FS/ YK