کارشناسان درباره مرگ رئیسی: تهران سیاستش را تغییر نخواهد داد
۱۴۰۳ اردیبهشت ۳۱, دوشنبه
کارشناسان تا حد زیادی بر این ارزیابی اتفاق نظر دارند که مرگ ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی تغییر چشمگیری در مسیر سیاست خارجی حاکمیت ایران و نقش این کشور در منطقه بحران‌زده خاورمیانه ایجاد نخواهد کرد.
به گزارش خبرگزاری فرانسه، این امر به دلیل ساختار سخت قدرت در تهران است: جهت‌گیری استراتژیک کشور در دست رهبر روحانی علی خامنه‌ای و شورای امنیت ملی است که پشت پرده سکان قدرت را در دست دارند. رئیسی یکی از افراد محتمل برای جانشینی خامنه‌ای ۸۵ ساله محسوب می‌شد. مرگ او اکنون فوریت جدیدی برای مسئله جانشینی در راس جمهوری اسلامی را مطرح می‌کند.
اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه وله
علی واعظ از "گروه بین‌الملل بحران" در پلتفرم ایکس (توییتر سابق) می‌نویسد: «در سیاست خارجی، رهبر روحانی و سپاه پاسداران تصمیمات راهبردی را در دست خود خواهند داشت.» به نوشته این کارشناس، آنها با توجه به چالش‌های جدید در منطقه و در رابطه با آمریکا، بیشتر روی "تداوم سیاست کنونی تکیه خواهند کرد تا یک تغییر".
فرید وحید، کارشناس مسائل ایران، از اندیشکده فرانسوی بنیاد ژان ژورس، اشاره می‌کند که رئیسی با سیاست‌های خود دست سپاه پاسداران را کاملا باز گذاشت. با رئیس‌جمهوری رئیسی، تصمیم‌گیری‌ها بسیار روان بود، زیرا او کاملاً با خامنه‌ای همسو بوده است. وحید می‌گوید: «اکنون برای محافظه‌کاران ایرانی مهم است که فردی را بیابند و انتخاب شود که مشکلات زیادی برای آنها ایجاد نکند.»
مرگ رئیس جمهور ایران در زمانی اتفاق می‌افتد که تنش‌ها میان دو دشمن سرسخت؛ اسرائیل و ایران به تازگی به اوج خود رسیده است: در ۱۳ آوریل، ایران برای اولین بار از خاک خود به اسرائیل حمله کرد. اسرائیل توانست ۳۵۰ فروند پهپاد و موشک شلیک شده را تا حد زیادی با کمک ایالات متحده و دیگر متحدانش خنثی کند.
بیشتر بخوانید: ابراهیم رئیسی؛ تصویر تمام‌نمای نظام در قاب "آیت‌الله اعدام"
از زمان آغاز جنگ غزه در ۷ اکتبر، ایران همچنین به عنوان حامی اصلی "محور مقاومت" خودخوانده علیه اسرائیل که شامل حزب‌الله شیعه در لبنان، حماس فلسطینی در نوار غزه و شورشیان حوثی در یمن می‌شود، ظاهر شده است.
از نظر جیسون برادسکی از انستیتوی خاورمیانه در واشنگتن "وضعیت موجود" حفظ خواهد شد. او در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی این وضعیت را چنین توصیف می‌کند: «سپاه پاسداران همچنان گزارش‌های خود را به رهبر روحانی خواهد داد و ارتباط خود را با حزب‌الله، حوثی‌ها، حماس و دیگر شبه‌نظامیان حفظ خواهد کرد. شیوه کار و استراتژی جمهوری اسلامی ثابت خواهد ماند.»
بیشتر بخوانید: کمپین حقوق بشر: مرگ رئیسی خطر سرکوب‌ها را تشدید می‌کند
جمهوری اسلامی در مناقشه هسته‌ای با غرب، همواره تلاش برای دست‌یابی به بمب اتمی را رد کرده است. با این حال تهران مکرراً مفاد توافق ۲۰۱۵ هسته‌ای وین موسوم به برجام را نقض کرده است. این توافق قرار بوده فعالیت‌های هسته‌ای ایران را در ازای تسهیل در تحریم‌های غرب محدود سازد. با این حال، زمانی که ایالات متحده به طور یکجانبه این توافق را در سال ۲۰۱۸ در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ، رئیس جمهور وقت آمریکا، فسخ کرد، ایران نیز به مفاد برجام پایبند نماند.
امروز دوشنبه ۲۰ مه (۳۱ اردیبهشت)، یک روز پس از درگذشت ابراهیم رئیسی و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه، علی باقری، مذاکره‌کننده ارشد تاکنونی هسته‌ای به عنوان وزیر خارجه منصوب شد. اما حتی این نیز خطوط گسترده‌ای را که تهران دنبال می‌کند تغییر نخواهد داد.
برادسکی می‌گوید: «برنامه هسته‌ای ایران و فرآیند تصمیم‌گیری‌های مرتبط با آن، دستخوش تغییر نخواهند شد، زیرا در نهایت این رهبر روحانی و شورای امنیت ملی هستند که برنامه و سیاست هسته‌ای را هدایت می‌کنند.»
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
حسنی عبیدی، مدیر "مرکز مطالعات و تحقیقات عربی و مدیترانه‌ای" مستقر در ژنو معتقد است: «رئیسی رهبر آینده بود. او از حمایت همه بخش‌های نظام برخوردار بود.» او می‌گوید: «این مرگ رئیس جمهور ایران نیست که در ایران آرایش نیرو را تغییر خواهد داد، بلکه مسئله جانشینی برای تعیین رهبر روحانی آینده مطرح خواهد شد.»
اما برای کارشناس فرید وحید کاملا روشن است که ایران "تنها در صورت تغییر رژیم است که سیاست خارجی خود را در قبال اسرائیل، آمریکا یا برنامه هسته‌ای خود تغییر خواهد داد". تا زمانی که خامنه‌ای زنده است و سپاه پاسداران سکان قدرت را در دست دارد، نباید در انتظار تغییر عمده‌ای باشیم.