کاهش بهای نفت عامل رونق اقتصادی جهان
۱۳۹۳ آبان ۶, سه‌شنبه
بزرگترین عامل رونق اقتصاد جهانی در حال حاضر نه برنامه‌ای ساخته و پرداخته سیاستمداران دنیا بلکه مایعی است که در پشت صحنه سیاست عمل می‌کند.
نفت خام سوخت جوامع صنعتی است. از این رو سقوط بهای نفت در ماه‌های اخیر بسیار کمک کرده به اینکه رشد اقتصاد جهانی متوقف نشود. اما چه اتفاقی می‌افتد اگر بهای نفت به طور مداوم کاهش پیدا کند؟
بهای نفت همچنان کاهش خواهد یافت
بانک سرمایه‌گذار "گولدمن زاکس" (Goldman Sachs) بانکی است که با پیش‌بینی‌های خود بر نرخ کالاها و بازارهای بورس تاثیر می‌گذارد. نفوذ و تاثیر این بانک دیروز دوشنبه (۲۷ اکتبر / ۵ آبان)، پس از اینکه نتیجه پژوهشی را با عنوان "نظم جدید نفت" منتشر کرد، یک بار دیگر آشکار شد.
پس از انتشار پژوهش یاد شده، بهای نفت خام آمریکایی از نوع WTI (West Texas Intermediate) برای نخستین بار در دو سال اخیر به پایین‌تر از مرز ۸۰ دلار برای هر بشکه (۱۵۹ لیتری) رسید.
در پژوهش ۲۱ صفحه‌ای بانک مزبور آمده است: بهای نفت همچنان کاهش خواهد یافت، بهای WTI تا سال آینده به کم‌تر از ۷۵ دلار برای هر بشکه خواهد رسید. دلیل این کاهش قیمت هم این است که اقتصاد جهان در نفت غوطه‌ور است. به دلیل رونق کند اقتصادی، تقاضا کم و عرضه زیاد است.
ایالات متحده آمریکا با روش "فراکینگ" (حفاری زمین تا عمق چند هزار متری و حفاری لایه سنگهای رستی حاوی نفت و گاز تا چند کیلومتر به صورت افقی) به طور فزاینده نفت استخراج می‌کند و در نتیجه نیاز کمتری به واردات این کالا از کشورهای دیگر دارد.
بیش از ۳۰ سال است که آمریکا تا این اندازه نفت استخراج نکرده است. در نتیجه بهای نفت خام در اروپا نیز کاهش می‌یابد.
دیگر کشورهای تولیدکننده نفت، مانند کشورهای عضو "اوپک"، به طور فزاینده قدرت خود را در بازار جهانی از دست می‌دهند.
تنها کارشناسان بانک "گولدمن زاکس" نیستند که چنین چشم‌اندازی را ترسیم می‌کنند. خانم آمریتا سن، کارشناس موسسه پژوهشی Energy Aspects می‌گوید: «در مجموع می‌توان گفت که هیچ‌گاه بهای نفت به این اندازه سقوط نکرده بود.»
اویگن واین‌برگ، کارشناس "کومرتس‌بانک" آلمان، نیز وضعیت بازار نفت را منفی ارزیابی می‌کند. اما آنچه برای دلالان بازار بورس منفی است، لزوما برای اقتصاد بد نیست.
نفت ارزان و رشد اقتصادی
نفت ارزان به سود بیشتر کشورهاست: طبق برآورد اقتصاددانان "صندوق بین‌المللی پول"، کاهش ده درصدی بهای نفت موجب رشد دو دهم درصدی کارایی اقتصادی در سراسر جهان می‌شود.
از نظر این کارشناسان، هر چه نفت ارزان‌تر باشد، هزینه تولید در بسیاری از شرکت‌های صنعتی کم‌تر می‌شود. مصرف‌کنندگان پول بیشتری می‌توانند خرج کنند چون هزینه کمتری برای گرما و سوخت اتومبیل متحمل شده‌اند.
در چهار ماه اخیر نفت حدود ۲۵ درصد ارزان‌تر شده است. این باعث رونقی اقتصادی می‌شود که در حال حاضر بیشتر دولت‌ها و بانک‌های جهان توانایی ایجاد آن را به خودی خود ندارند.
بازندگان سقوط بهای نفت
طبیعی است که در این میان بازندگانی نیز وجود دارند. بهای پایین نفت در درازمدت موجب تضعیف اقتصاد کشورهایی چون روسیه، ونزوئلا، عربستان سعودی و ایران می‌شود که وابسته به تولید نفت هستند.
برای برخی کشورهای دیگر نیز سقوط بهای نفت مشکلاتی ایجاد می‌کند. در اروپا که وابسته به واردات انرژی است، خرید نفت ارزان موجب تقویت ترس از "تورم منفی" می‌شود که به معنای کاهش شاخص قیمت کالاها و خدمات است.
اقتصاددانان نسبت به "تورم منفی" هشدار می‌دهند که ممکن است منجر به مارپیچی همراه با سقوط قیمت‌ها و رکود اقتصادی شود.
در آمریکا نیز، که در نگاه اول به نظر می‌رسد در حال سود بردن از وضعیت حاضر است، تنها برنده وجود ندارد. آن "انقلاب" که روش "فراکینگ" بر پا کرده و از جمله منجر به کاهش بهای نفت شده، ممکن است "فرزندان خود را بخورد"، زیرا استفاده از روش "فراکینگ" با هزینه‌ای نسبتا بالا همراه است.
اگر بهای نفت بسیار پایین‌تر از بشکه‌ای ۸۰ دلار بشود دیگر تولید آن با این روش نمی‌ارزد. در این صورت به احتمال زیاد استفاده از این روش و در نتیجه کاهش بهای نفت متوقف خواهد شد.