کاهش چشمگیر سفر گردشگران خارجی به ایران
۱۳۸۹ تیر ۱۵, سه‌شنبه
خبرگزاری فارس صبح سه شنبه ۱۵ تیرماه ۸۹ از قول محمدرضا پوینده، مدیركل دفتر توسعه گردشگری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری نوشت «تعداد گردشگران خارجی ورودی به كشور از طریق ۲۰ مرز زمینی در سال ۸۸ به رقم یك میلیون و ۶۱۹ هزار و ۳۵ نفر رسید كه نسبت به مدت مشابه سال ۸۷ از ۳۸ درصد رشد برخوردار بوده است.» همزمان با انتشار این آمار، خبرگزاری مهر در گزارش مشروحی از قول تورگردانان و متخصصان امور گردشگری، به نتیجه‌ای کاملا متضاد با ادعاهای محمد رضا پوینده رسیده است.
سیر نزولی ورود گردشگران به ایران
اختلاف و تضاد میان آمار رسمی در مورد تعداد گردشگران ورودی به کشور با واقعیت، موضوع تازه و کم سابقه‌ای نیست. اسفند ماه ۸۸ معاون گردشگری سازمان میراث فرهنگی مدعی شد تعداد گردشگران ورودی به کشور در یازده ماه نخست سال، حدود پنج درصد بیش از سال قبل بوده و از مرز دو میلیون نفر گذشته است. این خبر چنان با واقعیت ناهمخوان بود که چند روز بعد خبرگزاری رسمی همین سازمان در گزارشی آمار ارائه شده را غیرواقعی خواند.
خبرگزاری میراث فرهنگی ۱۷ اسفند ۸۸ از قول محمود ضیایی، مدیر گروه جهانگردی دانشگاه علامه طباطبایی نوشت «همه‌ی تحقیقات و اطلاعاتی که از سازمان جهانی جهانگردی، میزان درصد اشغالی هتل‌ها، فعالیت تورهای خارجی و خلاصه پایان‌نامه دانشجویان رشته گردشگری ارائه شده، حکایت از رشد منفی گردشگری در ایران دارند.» ضیایی آمار رسمی را غیرواقعی و حاصل تفکیک نکردن گردشگران واقعی از مسافرانی شده که به دلایل متفاوت وارد ایران شده‌اند. آمار غیردولتی تعداد گردشگران خارجی را بسیار ناچیز و به شدت رو به کاهش نشان می‌دهد.
آماری که کسی جدی نمی‌گیرد
در آمار سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ورود هر خارجی به ایران معادل ورود یک گردشگر محاسبه می‌شود. معاون گردشگری این سازمان اسفند ۸۸ گفته بود اطلاعات ارائه شده در مورد شمار گردشگران خارجی «بر اساس آخرین آمار دریافتی از سوی پلیس مهاجرت و اتباع خارجی ناجا» استخراج شده. خبرگزاری فارس نیز امروز از قول مدیركل دفتر توسعه گردشگری نوشت آماری که در مورد گردشگران خارجی منتشر شده شامل اشخاصی است که «با هدف خرید محصولات ایرانی، درمان، زیارت، تفریح، تجارت، حمل و نقل، صنعت، آموزش، حضور در نمایشگاه‌ها و سمینارها وارد كشور شده‌اند.»
مسیح‌الله صفا، عضو هیات مدیره و خزانه‌دار انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی ایران در واکنش به آمار ارائه شده‌ی دولتی به خبرگزاری میراث گفته است «بخش خصوصی گردشگر را فردی می‌داند كه از طریق دفاتر خدمات مسافرتی به ایران آمده باشد، یا یكی از تشكل‌هایی كه در صنعت گردشگری ارتباط دارد، مانند جامعه هتلداران ایران، دفاتر خدمات مسافرتی كشور و غیره این گردشگر را حمایت كرده باشد.»
بخش خصوصی درگیر رقابت و سنگ اندازی دولت
اهمیت گردشگران برای کشور میزبان به نقش آنها در چرخه‌ی اقتصاد بازمی‌گردد. بر این مبنا کسانی که برای تجارت و کسب درآمد به ایران می‌ایند، یا شرکت‌کنندگان در سمینارها و جشنواره‌ها و هیات‌های همراه مقام‌های رسمی کشورهای دیگر گردشگر محسوب نمی‌شوند. در بسیاری از این موارد حضور مسافران نه تنها ارزی وارد کشور نمی‌کند که پذیرایی از آنها نیز با امکانات عمومی انجام می‌شود.
علی اسدی مدیر عامل یکی از دفترهای خدمات مسافری، با اشاره به عدم وجود زیر ساخت‌های لازم برای ورود گردشگر خارجی به خبرگزاری مهر می‌گوید: «زمانی که یک سازمان دولتی سمیناری برگزار می‌کند باید رزرو تور آژانس‌ها در آن هتل لغو شود.» او می‌افزاید «اگر زیرساخت‌های اقامتی فراهم بود، ضرورتی نداشت رزرو یک‌ماه پیش آژانس‌ها به راحتی لغو شود.»
برخی از تورگردانان نیز با اشاره به تورهای ارزان‌قیمتی که با مشارکت سازمان میراث فرهنگی ارائه می‌شوند معتقدند، وقتی که این سازمان «با تعدادی آژانس مسافرتی مشخص تورهایی را با خدمات و نرخ پایین باب کرد، دیگر جای فعالیت برای برنامه‌های سایر دفاتر باقی نگذاشت.»
نقش جنبش اعتراضی در کاهش گردشگران
خبرگزاری مهر در گزارش امروز خود، ۱۵ تیر ۸۹، از قول برخی از تورگردانان و فعالان بخش خصوصی گردشگری نوشت تعداد واقعی گردشگران خارجی در سال گذشته ۵۰ هزار نفر بیشتر نبوده است. قائم مقام انجمن تورگردانان ناارامی‌های پس از انتخابات جنجالی ۲۲ خرداد ۸۸، و آنچه را به زعم او "انعکاس نامطلوب آن درکشورهای خارجی" عنوان شده، دلیل کاهش تورهای ورودی به کشور ذکر کرده است. او می‌افزاید «بسیاری از مجموعه‌های اقامتی مانند مجموعه بزرگ تفریحی اقامتی ارگ جدید بم، مجبور شده‌اند بسیاری از تورهای ورودی خود را در بهار امسال لغو کنند.»
بنابر این گزارش، رئیس انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی روابط متشنج سیاسی تهران با دیگر کشورها را از عوامل دیگر کاهش سفر به ایران می‌داند. او معتقد است «به دلیل اینکه تعداد زیادی از گردشگرانی که با تور به ایران می‌آیند از اروپا و بخشی هم از کانادا و آمریکا هستند طبیعی است که وقتی روابط سیاسی ایران با این کشورها دچار تنش می‌شود از تعداد گردشگرانی که به ایران سفر می‌کنند کاسته شود.»
افزایش خروج و کاهش ورود گردشگران
به گزارش خبرگزاری مهر تورگردانان ایران معتقدند شمار گردشگران خارجی در سه ماه نخست امسال به نسبت مدت مشابه در سال گذشته پنجاه درصد کاهش داشته است. رئیس جامعه هتلداران استان اصفهان گفته است از ۹۰ گروهی که برای دو ماهه‌ی اول امسال در یکی از هتل‌های این شهر جا رزرو کرده بودند ۳۰ گرو سفر خود را لغو کرده‌اند. همزمان با کاهش سفر گردشگران خارجی به ایران موج سفر ایرانیان به کشورهای دیگر به طرز چشمگیری رو به افزایش است.
یکی از کارشناسان امور گردشگری به مهر گفته است، تنها در نوروز امسال بیش از ۵۰ هزار نفر به ارمنستان سفر کرده‌اند. او همچنین از قول مسئولان گردشگری ترکیه از سفر یک میلیون ایرانی به این کشور در بهار ۸۹ خبر می‌دهد. همسایگان ایران به ویژه کشورهای ترکیه و امارات متحده عربی از محبوب‌ترین مقصدهای گردشگران ایرانی به شمار می‌روند.
گذشته از رفاه و آزادی نسبی بیشتری که گردشگران ایرانی در خارج از کشور دارند، در اغلب موارد هزینه‌ی این سفرها نیز از هزینه‌ی یک سفر داخلی به کیش یا مشهد بیشتر نیست. این زنگ خطر دیگری برای صنعت گردشگری ایران محسوب می‌شود و بسیاری از تورگردانان را واداشته به جای تورهای ورودی فعالیت خود را بر تورهای خروجی متمرکز کنند. به اعتقاد کارشناسان این روندی است که دوری بیشتر گردشگران خارجی از ایران و افزایش سفر ایرانیان به خارج را به دنبال خواهد داشت.
BK/FW