اقتصاد عراق به نفت وابسته است، کشور اما هنوز قدرت تأمین انرژی لازم برای گذران زندگی مردم خود را ندارد. در بغداد برق فقط روزی سه ساعت وصل است. وضع کردها بهتر است. آنان، در شمال عراق، روزانه به طور متوسط ۲۲ ساعت برق دارند.

کردها با امیدواری بیشتری به آینده می‌نگرند. بویژه امید بسته‌اند که با صدور نفتی که در سرزمین خودشان موجود است، منطقه‌ی خودمختار را ثروتمند و آباد کنند. آنان از اول ژوئن (۱۱ خرداد) نفت "خودشان" را صادر می‌کنند. نفت "خودشان" را؟ بر سر این موضوع که منابع موجود در کردستان عراق، تا چه حدی و به چه معنایی به کردها تعلق دارد، ستیزی در عراق برپاست که تا حد بسیاری تعیین‌کننده‌ی سیر حوادث در این کشور است.

سرنوشت نامعلوم قانون نفت

اینکه حکومت خودمختار کردستان عراق تصمیم به صدور نفت گرفته است، با قانون اساسی عراق سازگار است. حکومت خودمختار طبق این قانون مجاز است برای استخراج و صدور نفت کردستان، ابتکار عمل داشته باشد.

درآمد حاصل از فروش نفت به بغداد می‌رود و در آنجا توسط دولت مرکزی توزیع می‌شود. سهم منطقه‌ی خودمختار کردستان ۱۷ درصد است. بسیاری از کردها این میزان را کم می‌دانند، از طرف دیگر در دولت مرکزی این گرایش قوی است که تصمیم در مورد صدور نفت حق انحصاری دولت دانسته شود.

قرار بوده است ابهام‌های موجود از طریق "قانون نفت" حل شود. سرنوشت این قانون خود مبهم است، چون مستقیما به تقسیم قدرت و ثروت میان کردها، سنتی‌های عرب و شیعیان عرب مربوط می‌شود.

تا بر سر قانون نفت توافق نشود، تکلیف نحوه‌ی حضور شرکت‌های خارجی در استخراج و پالایش نفت نیز ناروشن می‌ماند و این چیزی است که اقتصاد عراق تداوم آن را بیش از این نمی‌تواند تحمل کند.

مسئله‌ی گاز

دولت عراق به اینکه از اول ژوئن نفت "کردی" برای صدور وارد شاه‌لوله‌ی نفت عراق-ترکیه شود، رضایت داده است. میزان صدور نفت، روزانه صد هزار بشکه تعیین شده است که حجم بالایی نیست. استخراج و صدور با کمک شرکتهای ترکی، نروژی و کانادایی انجام می‌شود.

تسلیم دولت مرکزی به تصمیم حکومت منطقه‌ی کردی برای صدور خودمختارانه‌ی نفت، با مخالفت بغداد با مشارکت کردها در پروژه‌ی نابوکو (Nabucco)، که یک پروژه‌ی بین‌المللی صدور گاز است، همراه بوده است. ترکیه نیز برای اینکه کردها در این پروژه‌ی بزرگ صدور گاز حوزه‌ی دریای خزر به اروپا شرکت داشته باشند، سنگ‌اندازی کرده است.

دولت عراق خود با علاقه به پروژه نابوکو می‌نگرد، اما مایل است از میدان گازی اکاس، که در صحرای غربی کشور واقع است، به لوله‌ی آن گاز تزریق کند. آنکارا در این مورد مشوق بغداد است. ترک‌ها مایل نیستند که کردها طرف یک قرارداد ۸ میلیارد دلاری باشند.

RN/FW