کشمکش در اتاق بازرگانى
۱۳۸۶ فروردین ۲۳, پنجشنبه
اسفنده ماه سال گذشته، هنگامیكه انتخابات اتاق بازرگانى انجام شد، گروهى كه خود را تحول‌خواه می‌داند به پیروزى چشمگیرى دست یافت و به نظر می‌آمد كه ریاست این مهمترین نهاد غیردولتى اقتصادى از چنگ نیروهاى سنتى خارج شود. اما از آن زمان تاكنون هنوز اعتبارنامه كسانى كه در این انتخابات بالاترین راى را آورده‌اند، از جمله محمد رضا بهزادیان، رئیس سابق اتاق بازرگانى تایید نشده.
دویچه وله با محمد رضا بهزادیان تماس گرفته و پیرامون اهداف نیروهای "تحول‌خواه" و علت مقاومت در برابر آنها پرسیده.
محمد رضا بهزادیان معتقد است كه سازمانهای غیردولتی ( NGO) در دنیاى جدید می‌توانند میدان عملكرد وسیعى داشته باشند، بویژه سازمانهایى كه دست اندركار فعالیت‌هاى اقتصادى و مدیریت هستند.
بهزادیان می‌گوید:
«این NGOهاى اقتصادى مى‌توانند تبدیل به تراستهاى اقتصادى و باندهاى اقتصادى بشوند كه ما شاهد آن بعد از فروپاشى شوروى و روسیه جدید بودیم. گروه حاكم بر اتاق بازرگانى و صنایع و معادن ایران هم كه ۲۹ سال است كه حاكمیت مطلق را بر این NGOى اقتصادى بخش خصوصى ایران داشته، همیشه در ذهنش بوده كه از این NGOى اقتصادى بعنوان یك تراست بهره‌جویى كند و قدرت سیاسى آن در همه‌ى سالها از اینجا بوده.»
به عقیده محمد رضا بهزادیان، رییس سابق اطاق بازرگانى و منتخب فعلى آن به همین سمت، گروهى كه تاكنون اطاق بازرگانى را در اختیار خود داشته‌اند با سوء استفاده از قدرت اقتصادى و رانت هاى اقتصادى و اطلاعاتى که بدست می‌آورده، تلاش كرده با تمام قوا رقبایش را حذف كند و دراین راه حتى از توسل به بى‌قانونى، تقلب و پرونده‌سازى هم فروگذار نكرده.
به گفته وی:
«در دوره گذشته هم تحول‌طلبان در اتاق بازرگانى موقعیت خوبى را بدست آوردند و اتاق تهران را براى سه‌سالى داشتند. ولى به‌محض تغییر دولت و جو حكومت اینها باندهاى سیاسى‌شان تحول‌خواهان را بیرون كنند و این دور هم كه تحول‌خواهان با برنامه‌ى جدید به میدان آمدند و انتخابات را بطور مطلق بردند و شخص من بالاترین راى تاریخ انتخابات اتاقهاى بازرگانى را از آن خودم كردم، باز شاهد این هستیم كه سعى مى‌كنند آراء را باطل كنند.»
آقاى بهزادیان بر این نظر است، از آنجا كه سازمانهای غیردولتی در دنیاى امروز یك كنفدراسیون جهانى ندارند، كنفدراسیون‌هایشان نظارت درستى بر عملكرد سازمانهاى غیردولتى در كشورهاى مختلف روا نمى‌دارند. نتیجه اینكه این سازمانها خودسرانه مورد اشغال قدرتهاى حاكم در كشورهاى مختلف قرار مى‌گیرند. همچنانكه اتاق بازرگانى ایران هم به اشغال باندى در آمده كه ۲۹ سال تمام بر آن حاكم بوده است.
از او می‌پرسیم، این باند كدام باند است و خواهان چه مشى اقتصادى‌ست؟
پاسخ محمد رضا بهزادیان:
«این باند سنتى‌هاى حاكم بر بازار و روابط بازارى ایران هستند. اینها پایگاه سیاسى‌شان پایگاه سیاسى محافظه‌كاران و گروه حزب مؤتلفه است كه ما قدرت پنهان طولانى‌مدتى را در جمهورى اسلامى از آنها بخاطر داریم.»
محمد رضا بهزادیان مشى اقتصادى این گروه را انحصارطلبى اقتصادى، عملكرد منطقه‌اى و تیمچه‌اى بجاى عملكرد جهانى، بازارى عمل‌كردن بجاى فراصنعتى عمل‌كردن، تجربه گرایى بجاى اتكاى به علم و داشتن تفكرى سنتى بجاى مدیریت نوین می‌داند.
او می‌گوید كه این گروه «نگاه درونگرا دارد در اقتصاد بجاى نگاه برونگرا، تمركزگرایى را در NGOها مدنظر خودشان قرار مى‌دهند و بقول خودشان اداره‌كردن هرمى و دستور از بالا مثل نهادهاى انتصابى و نه یك نهاد انتخابى، خدمات محدودى را از این NGOها براى خودشان و براى خودى‌هایشان مىبینند بجاى اینكه خدمات نوین اتاق بازرگانى براى همه، سرمایه‌گذارى‌هاى محدودى را مىبینند كه سود خودشان در آن باشد.»
آقاى بهزادیان وجه مشخصه گروه سنت‌گراى حاكم بر اتاق بازرگانى را بجاى پیوند و سرمایه‌گذارى جهانى در رشته‌هاى نوین، استفاده از امكانات اقتصادى براى لابى‌گرى به نفع خود می‌نامد و «بجاى ایجاد فرصت براى سرمایه‌گذارى همه و تولید سرمایه در كشور و بطور قانونمند وبیشتر باندسالاراند تا اینكه در NGOها عضوسالار باشند. با این ابزار و با این شاخص‌ها شاید بشود آنها را بهتر شناخت.»
آیا با شاخص‌هایى كه محمد رضا بهزادیان براى گروه رقیب برمی‌شمرد می‌توان نتیجه گرفت كه گروهى كه خود را تحول‌خواه می‌داند دقیقا خواهان عكس این موارد است؟
وى پاسخ می‌دهد:
"قطعا. ما شركاى داخلى و شركاى خارجى همه را به همكارى دعوت كرده‌ایم و دعوت مى‌كنیم. ما از موضع اتاق بازرگانى خدمات نوینى را براى همه‌ى سرمایه‌گذاران ایرانى و غیرایرانى مى‌بینیم و مى‌طلبیم. ما دنبال عدم تمركز در اتاقهاى بازرگانى سراسر كشور هستیم، نگاه برونگرا داریم و مدیریت نوین را مدنظر خودمان قرار مى‌دهیم. ما علاقمندیم كه جهانى عمل كنیم با ملاكهاى جهانى. ما انتخاب‌گرا هستیم و به راى اكثریت گردن مى‌نهیم و تلاش مى‌كنیم سرمایه‌گذارى ایران را وارد سرمایه‌گذارى فراصنعتى و یا حداقل نیمه‌صنعتى بكنیم و با این شاخص‌ها گروه تحول‌خواه را مى‌شود ممیزى كرد و آنها را شناخت."
اما گروه تحول‌خواه، با توجه به ساختار فعلى اقتصاد و سیاست در ایران، تا چه اندازه شانس دارد؟
محمد رضا بهزادیان:
«بهرحال همه‌ى اركان نظام به این نتیجه رسیده‌اند كه در طول ۲۸ سال گذشته روند اقتصاد دولتى سوسیالیستى كه بر اقتصاد ایران حاكم بوده غلط بوده و دنبال بازكردن عرصه‌ى اقتصادى كشور به روى فعالان بخش خصوصى هستند. اما گروه محافظه‌كار و سنتى‌هاى اتاق بازرگانى مى‌دانند با تفكرات نوین تحصیلكردگان روشنفكر اگر عرصه‌ى اقتصادى ایران به روى دیگران باز بشود، علیرغم انباشت سرمایه و انباشت روابط لابى‌گرى و سیاسى‌اى كه آنها دارند، آنها از گرده‌ى اقتصادى از گردونهى اقتصادى كشور حذف مى‌شوند. به این خاطر یك تضادى میان حاكمیت و سنت‌گرایان در حضورشان در اتاق بازرگانى رخ داده است. حاكمیت ممكن است كه به نظرات نوین‌گرایانه‌ى تحولگرایان خیلى اعتماد نكند، ولى براى پویایى اقتصاد كشور به فكر تحولگرایان نیاز دارد. در این تضادى كه بوجود آمده ما امیدواریم كه بتوانیم موقعیتى را به‌دست بیاوریم كه به دوران سنت‌گرایان در اتاق بازرگانى پایان بدهیم."
شاید خیلى ها در ایران امیدوار باشند كه محمد رضا بهزادیان در این خوشبینى محق باشد.