در پی نزدیک به دو سال جنگ ویرانگر در غزه، موج جدیدی از به رسمیت شناختن دولت فلسطینی توسط کشورهای غربی به راه افتاده و اکنون اکثریت کشورهای اروپایی این دولت را که در سال ۱۹۸۸ به طور یکجانبه اعلام استقلال کرد، به رسمیت می‌شناسند.

این اقدام دیپلماتیک که با اعلام رسمی فرانسه، بلژیک، لوکزامبورگ، مالت و چند کشور دیگر در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک همراه بود، نشان‌دهنده تغییر چشمگیر در موضع‌گیری‌های بین‌المللی است و بر اساس آمار، ۱۵۱ کشور از ۱۹۳ عضو سازمان ملل اکنون دولت فلسطین را به رسمیت شناخته‌اند.

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

این تحولات در حالی رخ می‌دهد که اسرائیل همچنان کرانه باختری را اشغال کرده و غزه در ویرانه‌ای عمیق فرو رفته، اما ایالات متحده و برخی متحدانش همچنان مخالف این روند هستند و آن را مانعی برای مذاکرات صلح می‌دانند.

کدام کشورها دولت فلسطینی را به رسمیت می‌شناسند؟

نزدیک به ۸۰ درصد اعضای سازمان مل متحد کشور فلسطینی را به رسمیت می‌شناسند. آخرین کشورها، شش کشور اروپایی شامل فرانسه، بلژیک، لوکزامبورگ، مالت، آندورا و موناکو بودند که روز دوشنبه ۲۲ سپتامبر (۳۱ شهریور) در سازمان ملل این اقدام را اعلام کردند. یک روز پیش از آن نیز بریتانیا و کانادا به عنوان نخستین کشورهای گروه هفت (جی۷) به این فهرست پیوستند و استرالیا و پرتغال نیز از آنها پیروی کردند.

روسیه، همراه با تمام کشورهای عربی، تقریباً تمام کشورهای آفریقایی و آمریکای لاتین و بیشتر کشورهای آسیایی از جمله هند و چین پیشتر کشور فلسطینی را به رسمیت شناخته بودند.

بیشتر بخوانید: فرانسه رسماً کشور فلسطینی را به رسمیت شناخت

الجزایر نخستین کشوری بود که در ۱۵ نوامبر ۱۹۸۸، دقایقی پس از اعلام استقلال یکجانبه توسط یاسر عرفات رهبر فقید سازمان آزادی‌بخش فلسطین، این دولت را به رسمیت شناخت.

 

در هفته‌ها و ماه‌های پس از آن ده‌ها کشور دیگر به این روند پیوستند و موج دیگری از به رسمیت شناختن‌ها در اواخر سال ۲۰۱۰ و اوایل ۲۰۱۱ رخ داد. حمله اسرائیل به غزه که در پی حمله بی‌سابقه گروه تروریستی حماس به اسرائیل در ۷ اکتبر ۲۰۲۳ آغاز شد، اکنون ۱۹ کشور دیگر را به سمت این اقدام سوق داده است.

دولت دونالد ترامپ در ایالات متحده این اقدام را به عنوان پاداشی به حماس پس از حمله هفتم اکتبر توصیف کرده است. مکرون اما در هنگام اعلام این تصمیم تأکید کرد: «هیچ چیز جنگ جاری در غزه را توجیه نمی‌کند.» او افزود اعطای حقوق کامل به فلسطینی‌ها هیچ چیزی از حقوق اسرائیلی‌ها کم نخواهد کرد و این گام می‌تواند به برقراری صلح پایدار کمک کند.

کدام کشورها دولت فلسطینی را به رسمیت نمی‌شناسند؟

دستکم ۳۹ کشور از جمله اسرائیل، ایالات متحده و متحدان آنها کشور فلسطینی را بە رسمیت نمی‌شناسند. دولت بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر اسرائیل، ایده تشکیل دولت فلسطینی را کاملاً رد می‌کند. در آسیا ژاپن، کره جنوبی و سنگاپور از جمله کشورهایی هستند که کشور فلسطینی را به رسمیت نمی‌شناسند. کامرون در آفریقا، پاناما در آمریکای لاتین و بیشتر کشورهای اقیانوسیه نیز در این دسته قرار دارند.

بیشتر بخوانید: بریتانیا، کانادا و استرالیا کشور فلسطینی را به رسمیت شناختند

تا پیش از این اروپا قاره‌ای بود که بیشترین تقسیم‌بندی را در این مسئله داشت و تنها ترکیه و کشورهای سابق بلوک شوروی تا اواسط دهه ۲۰۱۰ دولت فلسطینی را به رسمیت شناخته بودند. برخی از اعضای سابق بلوک شرق مانند مجارستان و جمهوری چک همچنان کشور فلسطینی را بە رسمیت نمی‌شناسند.

اروپای غربی و شمالی تا پیش از این در به رسمیت نشناختن کشور فلسطینی متحد بودند، به جز سوئد که در سال ۲۰۱۴ این کار را کرد. اما جنگ غزه همه چیز را تغییر داد و نروژ، اسپانیا، ایرلند و اسلوونی در سال ۲۰۲۴ به سوئد پیوستند. ایتالیا و آلمان برنامه‌ای برای به رسمیت شناختن دولت فلسطینی ندارند.

وضعیت آلمان و ایران 

آلمان همچنان از به رسمیت شناختن رسمی دولت فلسطینی خودداری می‌کند و تأکید دارد که این اقدام باید پس از مذاکرات مستقیم بین اسرائیل و فلسطینی‌ها صورت گیرد.

یوهان واده‌فول، وزیر خارجه آلمان که برای شرکت در مجمع عمومی سازمان ملل متحد در نیویورک حضور دارد، موضع رسمی دولت آلمان را در قبال به رسمیت شناختن دولت فلسطینی تکرار کرد. او تأکید کرد که آلمان قویاً از فرآیند مذاکراتی که به راه‌حل دو دولتی منجر شود حمایت می‌کند، اما در شرایط فعلی به رسمیت شناختن یک‌جانبه دولت فلسطینی را مخالف این روند می‌داند.

واده‌فول گفت آلمان بر مذاکرات مستقیم بین اسرائیلی‌ها و فلسطینی‌ها و یک فرآیند صلح جامع تمرکز دارد تا به یک راه‌حل پایدار و دوجانبه برسد. او توضیح داد که چنین اقدامی بدون پیشرفت در مذاکرات می‌تواند به فرآیند صلح آسیب بزند و باید در پایان یک توافق مذاکره‌شده صورت گیرد.

بیشتر بخوانید: حمایت آلمان از قطعنامه سازمان ملل برای راه‌حل دو کشوری

فریدریش مرتس، صدراعظم آلمان نیز تأکید کرده که آلمان به ابتکار متحدان غربی برای به رسمیت شناختن کشور فلسطینی نخواهد پیوست. با این حال، احزاب مخالف مانند حزب چپ آلمان، دولت را تحت فشار قرار داده‌اند تا این اقدام را انجام دهد.

در مقابل ایران از نخستین کشورهایی بود که دولت فلسطینی را در نوامبر ۱۹۸۸، بلافاصله پس از اعلام استقلال یکجانبه توسط "شورای ملی فلسطین" به رسمیت شناخت.

جمهوری اسلامی به عنوان یکی از حامیان اصلی جنبش‌های فلسطینی و البته گروه‌های تروریستی در سرزمین‌های فلسطینی از جملە حماس و جهاد اسلامی، به رسمیت شناختن کشور فلسطینی را بخشی از سیاست خارجی خود می‌داند. به همین دلیل برخی از کارشناسان به رسمیت شناختن کشور فلسطینی توسط کشورهای غربی را به عنوان پیروزی برای ایران در برابر اسرائیل توصیف کرده‌اند.

به رسمیت شناختن چه معنایی دارد؟

رومن لو بوئف، استاد حقوق بین‌الملل در دانشگاه اکس-مارسی در فرانسه، به رسمیت شناختن دولت فلسطینی را "یکی از پیچیده‌ترین مسائل" در حقوق بین‌الملل توصیف کرد که "کمی مانند نقطه میانی" بین جنبه‌های سیاسی و حقوقی است.

او به خبرگزاری فرانسه گفتە که "کشورها در زمان‌بندی و شکل به رسمیت شناختن آزاد هستند و تنوع زیادی در این زمینه وجود دارد. هیچ دفتر ثبت رسمی برای این به رسمیت شناختن‌ها وجود ندارد".

با این حال به گفتە لو بوئف از منظر حقوق بین‌الملل یک نکته واضح است: «به رسمیت شناختن به معنای ایجاد یک دولت نیست، همان‌طور که عدم به رسمیت شناختن مانع وجود دولت نمی‌شود.»

به گفتە این کارشناس حقوق‌بین‌الملل این اقدام عمدتاً "نمادین" و "سیاسی" است، اگرچه حدود سه‌چهارم کشورها می‌گویند که "فلسطین تمام شرایط لازم برای دولت بودن را دارد."

در همین ارتباط فیلیپ سندز، وکیل و استاد حقوق فرانسوی-بریتانیایی، در پادکستی به نیویورک تایمز گفتە است: «برای بسیاری این نمادین به نظر می‌رسد، اما در واقع از نظر نمادین یک تغییر بازی است زیرا وقتی دولت فلسطین را به رسمیت می‌شناسید، فلسطین و اسرائیل را در سطح برابر در برابر حقوق بین‌الملل قرار می‌دهید».

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

تشکیل دولت فلسطینی در سال ۱۹۸۸ توسط رهبری فلسطینیان در تبعید به طور یکجانبه اعلام شد. از آن زمان موج‌های مختلفی از به رسمیت شناختن رخ داده است، از جمله پس از اعلام استقلال اولیه و سپس در سال‌های ۲۰۱۰-۲۰۱۱.

جنگ اخیر در غزه که بیش از ۶۰ هزار کشته برجای گذاشته، فشارهای دیپلماتیک را افزایش داده و منجر به موج جدیدی از به رسمیت شناختن‌ها شده است. سازمان ملل متحد کشور فلسطینی را به عنوان عضو ناظر به رسمیت می‌شناسد، اما عضویت کامل آن همچنان در حال بررسی است.