تنها چهار روز پس از غرق شدن بیش از ۹۰۰ پناهجو در آب‌های مدیترانه٬ روز پنج‌شنبه (۲۳ آوریل/ ۳ اردیبهشت)٬ سران اتحادیه اروپا در نشستی در بروکسل متعهد شدند که کشتی‌ها٬ هواپیماها و هلی‌کوپترهای بیش‌تری برای نجات پناهجویان در آب‌های مدیترانه اعزام کنند.

این تصمیم پاسخی است به مرگ هزاران نفری که از شروع سال ۲۰۱۵ تا کنون در آب‌های مدیترانه جان خود را از دست داده‌اند. در آخرین مورد از این دست در سحرگاه یکشنبه (۱۹ آوریل) در فاصله ۷۰ مایلی (۱۳۰ کیلومتری) سواحل شمالی لیبی در دریای مدیترانه صدها نفر جان خود را از دست دادند. امدادگران موفق شدند تنها ۲۸ نفر را نجات دهند و ۲۴ جسد را از آب بیرون بکشند.

در نشست روز پنج‌شنبه آلمان و فرانسه هر کدام متعهد شدند دو کشتی به آب‌های مدیترانه اعزام کنند. بریتانیا نیز متعهد شد سه کشتی به مدیترانه اعزام کند. دیگر کشورها نیز از ارسال هلی‌کوپتر به محدوده مدیترانه خبر دادند.
اعضای اتحادیه اروپا همچنین توافق کردند که بودجه فعلی برای گشت‌زنی دریایی مرزهای اروپا در مدیترانه را تا سه برابر و معادل رقم ۷/ ۹ میلیون دلار در ماه افزایش دهند.

در این نشست فدریکا موگرینی٬ مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا٬ موظف شد اقدامات دیپلماتیک را با کشورهای عضو دنبال کند.

ماتئو رنتسی٬ نخست‌وزیر ایتالیا٬ که کشورش تقریبا روزانه شاهد یک تراژدی در رابطه با تلاش پناهجویان برای عبور از مدیترانه و ورود به مرزهای این کشور است٬ جلسه روز گذشته را "قدمی بزرگ رو به جلو" خواند. به گفته مقامات، تفاوت حاصل از چنین تصمیمی در ظرف چند روز محسوس خواهد بود.

ایتالیا گزارش داده است که از آغاز سال ۲۰۱۵ تا کنون در مقابل دو هزار نفری که در راه عبور از مدیترانه و ورود به ایتالیا جان باخته‌اند٬ ۴۰ هزار نفر توانسته‌اند راه خود را از طریق دریا به این کشور باز کنند. بر همین اساس این کشور هشدار داده است که در تابستان امسال رقم نهایی ورود پناهجویان به ایتالیا از طریق مدیترانه می‌تواند به ۲۰۰ هزار نفر برسد که این رقم نسبت به سال گذشته رشدی ۳۰ هزار نفری نشان می‌دهد.

بحث درباره حمله نظامی به کشتی‌ها

دیوید کامرون٬ نخست‌وزیر بریتانیا٬ که در آستانه برگزاری انتخابات در کشورش با پوپولیست‌های ضد مهاجرپذیری روبروست در جلسه پنج‌شنبه تأکید کرد که افرادی که در آب‌های مدیترانه نجات داده می‌شوند در بریتانیا بصورت خودکار به آنها پناهندگی داده نخواهد شد و عمدتا تحویل مقامات ایتالیایی خواهند شد.

در مقابل آنگلا مرکل٬ صدراعظم آلمان٬ که کشورش به همراه سوئد سهم بزرگی در پذیرش پناهجو در اروپا را برعهده دارد٬ خواستار تغییر نحوه مدیریت درخواست‌های پناهندگی در اروپا به منظور تقسیم بهتر فشار ناشی از این موضوع در کل اتحادیه شد.

در نشست بروکسل سران ۲۸ کشور اروپایی درباره فراهم‌سازی زمینه لازم برای اقدام نظامی علیه قاچاقچیان انسان نیز تبادل‌نظر کردند. از میان ۱۷ پیشنهاد ارائه‌شده به نشست اتحادیه اروپا٬ سران این کشورها توافق کردند که "تلاش‌های سیستماتیکی را برای شناسایی٬ تصرف و نابودی کشتی‌های قاچاقچیان انسان پیش از آن‌که از آن‌ها برای قاچاق مسافر استفاده شود٬" ترتیب دهند.

هنوز مشخص نیست که این موضوع از چه طریقی قابل پی‌گیری است. چندین تن از سران حاضر گفتند که انجام چنین کاری در غیاب وجود یک دولت کارآمد در لیبی٬ نیازمند حکم سازمان ملل متحد خواهد بود که در حال حاضر در دست نیست.

انتقادات و پاسخ‌ها

جلسه روز گذشته سران اتحادیه اروپا اگرچه در نوع خود اولین تحرک اروپا در رابطه با فجایع انسانی مرتبط با ورود پناهجویان محسوب می‌شود اما انتقاداتی را نیز برانگیخته است. برخی نهادهای حقوق بشری با اشاره به این‌که نقطه اتکای این طرح بیش از نجات پناهجویان بر حفظ مرزهای اروپا است٬ از این طرح انتقاد کرده‌اند.

برخی دیگر نیز گفته‌اند که سخت‌تر کردن و بستن راه ورود پناهجویان از طریق دریا تنها به جستجوی راه‌های دیگر و چه بسا خطرناک‌تر منجر خواهد شد.

سازمان ملل متحد نیز خواستار آن شد که اروپا از موضع جلوگیری از ورود پناهجویان و دفاع از سواحل خود فراتر رود.
این انتقادات اگرچه به موضع برخی کشورهای اتحادیه اروپا نزدیک است اما در برابر دیدگاه برخی از مقامات دیگر کشورهای این اتحادیه قرار دارد. مارک روت٬ نخست‌وزیر هلند٬ در جلسه روز گذشته گفت: «ما همچنین از آفریقا٬ منبع مشکل٬ می‌خواهیم که قبول مسئولیت کند.» او به طعنه گفت که آخرین باری که نقشه را دیده است لیبی در آفریقا بوده است و نه در اروپا.

روز گذشته همچنین ۲۴ جسدی که از میان صدها مفقود فاجعه انسانی ۱۹ آوریل پیدا شد در مالت در جنوب اروپا به خاک سپرده شد.