روزنامه‌ی "زود دویچه تسایتونگ" به نقل از "اداره‌ی مرکزی پناهجویی و مهاجرت" آلمان می‌نویسد که تعداد عودت‌کنندگان پناهجو به زادگاه خود در سال ۲۰۱۶ افزایش یافته و به حدود ۵۵ هزار نفر رسیده است. این رقم در سال ۲۰۱۵، کمتر از ۳۵ هزار داوطلب بود. شمار مهاجرانی که در سال ۲۰۱۶ اخراج شدند، ۲۵ هزار نفر بوده است. 

اغلب این پناهجویان به صربستان، عراق و کوزوو بازگشتند. تنها در ماه نوامبر، نزدیک به ۱۵ هزار نفر به آلبانی عودت کردند. در سال گذشته شمار داوطلبانی که به افغانستان، ایران و عراق باز ‌گشتند نیز افزایش یافت. در ماه نوامبر سال جاری میلادی بیش از ۳ هزار و ۲۰۰ افغانی به زادگاه خود برگشتند. این رقم ۱۰ برابر تعدادی است که در سال ۲۰۱۵ راهی زادگاه خود شدند. 

انگیزه‌های بازگشت

به گفته‌ی ماریون لیش، مدیر "دفتر بازگشت به خانه"، انگیزه‌ی اغلب داوطلبان "عدم وجود چشم‌اندازی روشن برای زندگی" در آلمان بوده است. او هم‌چنین می‌گوید که ارائه‌ی "حمایت‌های مالی دولتی" در تصمیم پناهجویان برای بازگشت نقش تعیین‌کننده‌ای بازی کرده است. به گفته‌ی لیش کسانی که درخواست پناهندگی خود را پیش از آغاز بررسی پس بگیرند، از این گونه حمایت‌ها برخوردار می‌شوند. این مبلغ، پول بلیت، خرج سفر و کمک به سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلف داوطلب را در کشور خود شامل می‌شود.

بیشتر بخوانید: آلمان اولین گروه پناهجویان افغان را به افغانستان بازگرداند

بنا به نوشته‌ی "زود دویچه تسایتونگ" دریافت پشتیبانی‌های مالی، تنها پس از ارائه‌ی "طرحی عملی درباره‌ی نحوه‌ی سرمایه‌گذاری" در کشور داوطلب ممکن است. ماریون لیش به عنوان نمونه از "طرح عملی" یک داوطلب عراقی یاد می‌کند که پس از ۴ سال اقامت در آلمان با همسر و فرزند ۲ ساله‌اش راهی شمال عراق شد تا از راه فروش لوازم تحریر و نوشت‌افزار در اربیل زندگی کند. ماریون لیش در این باره می‌گوید: «این پناهجوی عراقی برای شروع زندگی جدید در اربیل نیاز به یک ماشین چاپ و کاغذ داشت. دولت آلمان برای این منظور، ۵ هزار یورو به او کمک کرد.»  

برنامه‌های کمک آلمان به عودت‌کنندگان 

اولین "دفتر بازگشت به خانه" برای کمک به پناهجویانی که از "جنگ یوگسلاوی" گریخته بودند، ۲۰ سال پیش در یکی از شهرهای آلمان دایر شد. در حال حاضر تعداد این دفاتر که بخش عمده‌ی بودجه‌ی آن‌ها از سوی اتحادیه‌ی اروپا تامین می‌شود، رو به افزایش است. دو نهاد "Reag/Garp" به عنوان شبکه‌های اصلی این دفاتر عمل می‌کنند: "برنامه‌ی کمک‌های اقتصادی به پناهجویان آلمان برای بازگشت و هم‌پیوندی با جامعه‌‌ی خود" و "برنامه‌ی دولتی کمک به عودت‌کنندگان" عنوان‌های این نهادها هستند.

بیشتر بخوانید: افزایش نگرانی‌ها در باره بازگرداندن پناهجویان افغان به کشورشان

در این چارچوب طرح‌های بسیار دیگری در دست انجام است. بنا به نوشته‌ی "زود دویچه تسایتونگ"، طرح "کمک اولیه برای سرمایه‌گذاری" یکی از این برنامه‌ها است. هدف این برنامه تشویق پناهجویان به بازگشت هر چه سریع‌تر به زادگاه خود است. متقاضیانی که پیش از رای منفی دادگاه، در خواست پناهندگی خود را پس بگیرند و داوطلبانه آلمان را ترک کنند، علاوه بر پول بلیت، خرج سفر و کمک به سرمایه‌گذاری اولیه، مبلغ ۱۲۰۰ یورو نیز دریافت می‌کنند. نیمی از این مبلغ در آلمان و نیم دیگر ۶ ماه بعد در زادگاه داوطلبان بازگشت به آنان پرداخت می‌شود.

بیشتر بخوانید: عفو بین‌الملل: هدف اتحادیه ‌اروپا حمایت از پناهجویان نیست

دولت آلمان هم‌چنین در نظر دارد، طرح‌های کمک به این گروه از داوطلبان را با برنامه‌های وزارت همکاری و توسعه‌ی اقتصادی این کشور هماهنگ سازد. در این چارچوب مشاوران "سازمان مرکزی همکاری‌های بین‌المللی" آلمان قرار است داوطلبان بازگشت را در برنامه‌های عمران و بازسازی کشورهای مربوطه یاری دهند. این سازمان هر سال، بیش از ۱۰ هزار متقاضی را در کوزوو برای کاریابی و اشتغال کمک می‌کند.

منتقدان "برنامه‌های پشتیبانی آلمان" معتقدند که دولت باید در ارائه‌ی کمک‌های مالی خود به پناهجویان عودت‌کننده جانب احتیاط را رعایت کند تا این امر به‌طور کلی به انگیزه‌ی مهاجرت دیگر شهروندان این کشورها بدل نشود.