بیستمین دوره کنفرانس سران کشورهای عربی امروز در حالی در دمشق افتتاح شد که بسیاری از کشورهای مهم و تاثیرگذار عربی آن را تحریم کرده‌اند. بطوریکه از نوزده کشور عربی، تنها یازده کشور در کنفرانس شرکت کرده‌ و باقی آن را تحریم نموده یا در سطحی بسیار پایین شرکت کرده‌اند.

اختلاف میان کشورهای عربی این روزها به اوج خود رسیده است. کشورهای عربی عملا و مطابق گفته‌های مسئولان آمریکایی به دو دسته میانه‌رو و تندرو تقسیم شده‌اند که هر کدام سیاست‌های خاص خود را دارند.

در این میان اما، برگزاری کنفرانس در سوریه به عنوان منشا اصلی اختلافات، در عمیق‌تر شدن شکاف میان کشورهای عرب بی‌تاثیر نبوده است.

سوریه و ایران آماج انتقادها

بسیاری از کشورهای عربی، سوریه را متهم می‌کنند که مجری سیاست‌های ایران بوده و راه نفوذ ایران در برخی امور مهم و داخلی اعراب را هموار می‌سازد. سوریه متهم است که راه عبوری برای ایران به دو پرونده مهم لبنان و فلسطین باز کرده و منافع اعراب را در خطر قرار می‌دهد.

برخی کشورهای عرب به دعوت سوریه از ایران برای شرکت در کنفرانس دمشق اعتراض کردند و این اقدام را رسمی جلوه دادن دخالت‌های ایران در منطقه قلمداد کرده‌اند.

در این زمینه طارق الحمید تحلیلگر روزنامه فرامنطقه‌ای الحیات می‌نویسد: «نظام سوریه و هواداران آن می‌گویند دعوت از ایران برای اثبات حسن‌نیت است، ولی تا زمانی که نزدیکی به ایران از روی اجبار است چرا اصلا کنفرانس سران عرب را در تهران تشکیل ندهیم؟».

وی می‌افزاید: «سوریه با دعوت از ایران برای شرکت در کنفرانس، چراغ سبزی برای دخالت در امور داخلی فلسطین، لبنان و عراق و دیگر کشورهای عربی به تهران نشان داده و به جامعه بین‌المللی می‌گوید که ایران بر مسایل جاری در منطقه سیطره دارد».

در ادامه اینگونه انتقادات روزنامه الجمهوریة مصر نیز در سرمقاله خود نوشت: «همه انتظار دارند تا کنفرانس دمشق با شکست مواجه شود. کشورهای عربی تکیه سوریه بر ایران در رهبری مسائل اعراب را نمی‌پذیرند. حافظ اسد پیش از فرزند خود روابطی بر اساس منافع متقابل با ایران ایجاد کرده بود ولی بشار اسد رابطه با ایران را تبدیل به پیروی بی چون و چرا از دستورات تهران کرده است».

روزنامه روزالیوسف مصر نیز نوشت: «سوریه در همراهی با ایران قصد دارد به هر قیمتی به همگان ثابت کند که با آمریکا مخالف است. این سیاست منجر به اختلاف میان کشورهای عربی می‌شود که در نهایت به سود ایران تمام می‌شود».

در هر حال ایران به دعوت سوریه پاسخ مثبت داد و منوچهر متکی وزیر خارجه این کشور امروز به عنوان عضو ناظر در کنفرانس سران عرب شرکت کرد.

تحریم کنفرانس از سوی لبنان

دو موضوع فلسطین و لبنان در صدر موضوعات مورد بحث در کنفرانس دمشق قرار دارد. در حالی که کابینه لبنان پس از بحث و مشورت‌های صورت گرفته تصمیم به تحریم کنفرانس دمشق گرفت.

فواد سنیوره نخست‌وزیر لبنان در پیامی تلویزیونی برای سران کشورهای عرب گفت: «تحریم کنفرانس از سوی لبنان به مفهوم دشمنی با سوریه نیست؛ بلکه ما از دخالت‌های سوریه در امور داخلی خود شکایت داریم. سوریه مانع از انتخاب رییس‌جمهور و ایجاد توافق در لبنان می‌شود».

سنیوره در بخش دیگری از پیام خود گفت: «سوریه و ایران باید بدانند که لبنان عرصه‌ای برای تاخت و تاز آنها و تصفیه‌حساب این دو کشور با دیگران نیست».

حمایت غرب از تحریم‌ کنندگان

فرانسه، انگلستان و آمریکا، سه کشور تاثیرگذار در منطقه از تحریم کنفرانس دمشق از سوی برخی کشورهای عربی حمایت کرده‌اند.

نیکلا سارکوزی رییس‌جمهور فرانسه پس از دیدار دو روز گذشته خود با گوردن براون نخست‌وزیر انگلستان گفت: «پیام‌های ما به سوریه برای عدم دخالت در امور لبنان بی‌فایده بود ولی اکنون شاهد آن هستیم که کشورهای عرب با تحریم کنفرانس دمشق، اعتراض خود به سیاست‌های سوریه را اعلام کرده‌اند».

بشار اسد رییس‌جمهور سوریه اما در واکنش به این اظهارات در سخنرانی افتتاحیه امروز کنفرانس گفت: «برخلاف آنچه عنوان می‌شود، فشارهایی بر سوریه اعمال شده تا در امور لبنان دخالت کند که ما با این امر تاکنون مخالفت کرده‌ایم. کشورهای عربی باید دست به اصلاحات داخلی بزنند تا بتوانند با چالش‌های پیش رو مقابله کنند».

جهان عرب این روزها دچار دو دستگی بی‌سابقه‌ای است و بسیاری از تحلیلگران پیش‌بینی می‌کنند که پس از خاتمه کنفرانس در دمشق، شاهد شرایط تازه و دگرگونی در منطقه خاورمیانه باشیم.

برخی تحلیلگران گفته‌اند که احتمال بروز جنگ و درگیری میان اسراییل با سوریه و لبنان پس از کنفرانس وجود دارد و به همین دلیل است که ارتش سوریه چند روزیست که در مرزهای خود با لبنان و اسراییل به حالت آماده‌باش کامل درآمده است.

علی مهتدی، گزارشگر دویچه وله در بیروت