کنه‌ها به کمک نیروی جاذبه مانند آهن‌ربا خود را به آدم‌ها می‌چسبانند. یک پژوهش می‌گوید این انگل‌ها می‌توانند توسط نیروی الکتریسته ساکن جذب قربانی شوند؛ شناختی که می‌تواند شیوه دفع موثر این بندپایان خونخوار را بهبود بخشد.
عکس: Imago/blickwinkel/F. Hecker
تبلیغات
نیش کنه می‌تواند خطرآفرین باشد، زیرا این انگل‌ها می‌توانند عوامل بیماری‌زا که باعث بیماری لایم و TBE (منینگوآنسفالیت اوایل تابستان) می‌شوند را منتقل کنند. بدین‌گونه خطر ابتلا به عفونت به دلیل تغییرات آب و هوایی افزایش می‌یابد. از این رو مناطق هر چه بیشتری در آلمان در معرض ریسک منینگوآنسفالیت قرار دارند.
منینگوآنسفالیت یک بیماری التهاب مغز و پرده‌های مغزی به معنی التهاب حاد بافت مغزی و مننژ است.
علاوه بر این، گونه‌هایی از کنه که در اصل بومی آلمان نیستند به طور فزاینده‌ای به این کشور راه یافته‌اند و می‌توانند بیماری‌هایی مانند تیفوس و تب کیو را منتقل کنند.
بنابراین محافظت در برابر نیش کنه اهمیت فزاینده‌ای پیدا کرده است. با این حال، در مورد نحوه حرکت این انگل‌ها افسانه‌ها و تصورات دیرپایی وجود دارد. بسیاری از مردم بر این باورند که کنه‌ها می‌توانند روی بدن افراد و حیوانات بپرند یا به سمت قربانیان خود پرواز کنند. اما هر دوی این تصورات اشتباه است. گونه‌های بومی آلمان نه می‌پرند و نه با دقت پرواز حرکت می‌کنند.
پژوهشگران دانشگاه بریتانیایی بریستول اکنون کشف کرده‌اند که کنه‌ها تحت شرایط خاصی قادر به نوعی پرواز یا پرش هستند؛ و همین شناخت می‌تواند در آینده به دفع موثر این خونخواران کمک کند.
جذب همانند یک آهن‌ربا
دانشمندان می‌خواستند دقیق‌تر بدانند کنه‌ها چگونه قربانیان خود را پیدا می‌کنند. پرسش اصلی این بود که آیا این بندپایان واقعاً به قربانی خود می‌چسبند؟ مثلا هنگامی که گیرنده از کنار علف‌های بلند یا بیشه‌زارها گذر می‌کند و یا این‌که برای مدت طولانی در یک مکان می‌ماند.
تیم پژوهشگران مکانیسم دیگری را نیز کشف کردند که ظاهراً دسترسی این انگل‌ها را به قربانیان‌شان آسان‌تر می‌کند: جاذبه الکترواستاتیک. همه ما این نیروی جاذبه را از زندگی روزمره می‌شناسیم، برای مثال وقتی بادکنکی را روی موهای‌مان می‌مالیم و یادکنک شروع به "پرواز" می‌کند.
کنه‌ها از این اثر سود می‌برند: تأثیر جاذبه میدان‌های الکتریکی آنها را بلند کرده و به بدن انسان یا حیوانات منتقل می‌کند، گویی توسط یک آهن‌ربا جذب می‌شوند. بنابراین، آنها به نوعی پرواز می‌کنند.
"پروازی" چند سانتی‌متری
دانشمندان برای انجام این روند، در آزمایشگاه دست به یک بررسی زدند که کُرک خرگوش با بار الکتریکی چه جاذبه‌ای می‌تواند روی کنه‌های مجاور اعمال کند. آنها مشاهده کردند که کُرک موی خرگوش این خونخواران را به خود جذب کرد. کنه‌ها توانستند تا چند سانتی‌متر به اهتزاز درآیند.
سام انگلند، یکی از پژوهشگران تحقیق می‌گوید: «این بار الکترواستاتیک (یا الکتریسیته ساکن) برای حیوانات نیز در طبیعت زمانی اتفاق می‌افتد که به اجسام اطراف خود مانند علف، ماسه یا حیوانات دیگر ساییده می‌شوند و اصطکاک پیدا می‌کنند. این بارهای الکتریسیته به طرز شگفت‌انگیزی قدرتمند هستند و می‌توانند صدها، اگر نه هزاران ولت انرژی تولید کنند که بیشتر از قدرتی است که شما از پریز برق خانه دریافت می‌کنید.»
محققان بریتانیایی اکنون امیدوارند که کشف آنها بتواند به رهیافت‌های جدیدی برای دفاع در برابر انگل‌ها کمک کند. در این رابطه می‌توان لباس‌هایی با یک لایه آنتی‌استاتیک یا اسپری‌های ضدالکتریسیته ساکن را تصور کرد.
بدون حشرات، هرگز!
غذایشان شته است و پشه، روی درختان میوه و سبزیجات جاخوش می‌کنند، آفتها و باقیمانده حشره‌ها و گیاهان پوسیده را می‌خورند و اگر بدانیم چه سودی برای ما دارند، دیگر شاید چندش‌آور یا ترسناک نباشند. با حشرات سودمند آشنا شویم.
عکس: H. Scott Hoffman/AP Images/picture alliance
بدون حشرات، هرگز!
غذایشان شته است و پشه، روی درختان میوه و سبزیجات جا خوش می‌کنند، آفتها و باقیمانده‌ی حشره‌ها و گیاهان پوسیده را می‌خورند و اگر بدانیم چه سودی برای ما دارند، دیگر شاید چندش‌آور یا ترسناک نباشند؛ با حشرات سودمند آشنا شویم.
عکس: Iryna Novytsky
پرکار و زحمت‌کش
یک نمونه‌ی مشهور این‌گونه حشره‌ها زنبور است. عسل، محصول معروف زنبورهاست. اما بدون گرده‌افشانی که شغل دیگر آنهاست، درختان میوه بار نمی‌دادند. زنبورها در سراسر جهان در خطرند. در برخی کشورها، مثلا در بخش‌هایی از چین حتی نسل آنها منقرض شده است. گناه این انقراض نسل هم بر گردن مواد شیمیایی دفع آفات گیاهی و یک نوع کنه است.
عکس: picture-alliance/dpa
کفشدوزک، زیبا و مفید
کفشدوزک‌ها در حقیقت شته می‌خورند و شپشک. شاید به همین خاطر است که انسان‌ها کفشدوزک‌ها را دوست دارند! یک کفشدوزک تا ۵۰ شپش و شته را در روز از بین می‌برد. این رقم در طول زندگی پربار یک کفشدوزک به چندین هزار می‌رسد!
عکس: Fotolia/ K.-U. Häßler
حتی لارو کفشدوزک هم مفید است
کفشدوزک‌ها با این قابلیت‌هایشان بهترین موجودات در مبارزه‌ی بیولوژیک با آفتها به شمار می‌روند. بدون ذره‌ای مواد شیمیایی کشاورزان می‌توانند با یاری کفشدوزک‌ها آفت‌هایی چون شته‌ها و شپشک‌های مضر را از محصولاتشان دور کنند. حتی لارو کفشدوزک‌ها هم قادر به مبارزه با این آفت‌هاست.
عکس: cc/by/sa/Martin Eberle
پارازیت‌هایی بی‌خطر برای انسان
برای انسان زنبورهای متعلق به خانواده‌ی Ichneumonidae بی خطرند. اما برای حشرات زیان‌بار مشخصی دیدار با آنها یعنی پایان زندگی. Ichneumonidae ها شاخک‌های خود را مثل مته وارد بدن بید، کنه و شپش می‌کنند. حشره‌ی ماده در بدن میزبان تخم می‌گذارد و از این تخم یک لارو گرسنه بیرون می‌جهد و میزبان را از درون "نوش جان" می‌کند.
عکس: cc/by/sa/Panox
راهزنان کوچک و سودمند
سوسک‌های زمینی با دزدی روزگار می‌گذرانند! اما خبر خوش؛ این راهزنان کوچک بیش از همه جانورانی را شکار می‌کنند که ما با کمال میل می‌خواهیم از دستشان راحت شویم. برای مثال حشره‌های راسته‌ی ایزوپودا یا کرم پیله یا حلزون‌ها. آنها را در بسیاری از نقاط زمین می‌توان پیدا کرد.
عکس: cc/by/sa/Soebe
خزنده‌های سیاه
این یک سوسک است، هر چند که در نگاه اول به یک کرم می‌ماند. قاب‌بالان یا سوسک‌ها متنوع‌ترین راسته از حشرات هستند.سوسک‌ها دارای یک لایه یا قاب محکم روی بال‌های کوتاه خود هستند. تا کنون ۵۰ هزار گونه از آنها در سراسر جهان کشف شده است. این حشرات عاشق Bark beetle و لارو (کرم) حشرات (ماگوت) ها هستند و بقایای حیوانات و گیاهان و حیوانات مرده و پوسیده را هم می‌خورند.
عکس: cc/by/sa/Hedwig Storch
کم‌خطرتر از آنچه گمان می‌رود
شاید دیدن یک زنبور سرخ (Hornet) بدن آدم را به لرزه بیندازد. اما نترسید! زهر این زنبور از زهر زنبورهای مهاجم (Waspe) کم خطرتر است. زنبورهای سرخ شیفته‌ی شهد گیاهان‌اند. اما به بچه‌هایشان شهد با حشره مزه می‌دهد؛ یک دسته زنبور سرخ روزانه تا نیم کیلو حشره را قورت می‌دهد!
عکس: cc/by/sa/Flugwapsch62
و در پایان ...
... عنکبوت‌ها. جانورانی که وجود ۸ پا در بدنشان باعث شده در دسته‌ی حشره‌ها قرار نگیرند. جانورانی مفید. چرا که عنکبوت‌ها هرچه را که از نظر ما مزاحم و مضر است شکار می‌کنند و می‌خورند؛ پشه، بید، مگس و شته برای ما مزاحم و برای آنها غذای خوشمزه به شمار می‌روند.
عکس: C.M./Fotolia
عنکبوت‌ها را نکشید!
برای همین، نترسید، حالتان را به هم نزنند، پا رویشان نگذارید بلکه خوشحال باشید که آنها وجود دارند!
