اسماعیل کوثری، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی می‌گوید، اعضای این کمیسیون قصد داشتند از تاسیسات اراک بازدید کنند اما با توجه به اینکه مسئولان سازمان انرژی اتمی، خارج کردن "قلب رآکتور اراک" را تائید کردند از این کار منصرف شدند.

عضو جبهه پایداری و یکی از فرماندهان ارشد سابق سپاه پاسداران روز چهارشنبه، ۲۳ دی‌ماه به خبرگزاری فارس گفت: «ما در بازدیدهایمان از تأسیسات هسته‌ای، به دنبال ارزیابی میزان تحقق منویات مقام معظم رهبری هستیم.»

بیشتر بخوانید: قلب رآکتور اراک خارج شد؛ گامی دیگر در جهت اجرای برجام

تائید و تکذیب مقام‌های رسمی

"قلب راکتور اراک" به یکی از سازه‌های مرکزی این تاسیسات موسوم به "کالندریا" گفته می‌شود که بدون آن امکان تولید پلوتونیومی که در ساخت نوعی بمب اتمی کاربرد دارد منتفی می‌شود.

خبرگزاری فارس چند روز پیش به نقل از یک "منبع مطلع" که نامش فاش نشده گزارش داده بود که قلب راکتور اراک خارج شده و "جای آن بتن ریخته‌اند".

سازمان انرژی اتمی ایران دوشنبه ۲۱ دی ماه با انتشار بیانیه‌ای این خبر را تکذیب کرد و نوشت: «سازمان مطابق برنامه و مفاد نامه مقام معظم رهبری، اقدامات توافق شده را باید تا روز اجرای برجام به اتمام برساند. در این رابطه برخی کارهای مقدماتی آغاز شده ولی هیچ اقدامی در این خصوص (خارج کردن قلب راکتور اراک) تکمیل نشده است.»

یک روز پس از انتشار این بیانیه برخی رسانه‌ها گزارش دادند، بهروز کمالوندی، سخنگو و معاون سازمان انرژی اتمی خارج شدن کالندریای تاسیسات اراک را تائید کرد و آن را بخشی از تعهدات ایران در توافق هسته‌ای با کشورهای ۱+۵ خواند.

بیشتر بخوانید: ایران خروج قلب راکتور اراک را تکذیب کرد

شرط خامنه‌ای در مورد راکتور اراک

قرار است برخی از کشورهای ۱+۵ برای تغییر تاسیسات اراک مطابق توافق هسته‌ای وین با ایران همکاری کنند. چین و ایران مشغول رایزنی برای امضای قرارداد بازطراحی راکتور اراک هستند که هنوز به نتیجه نرسیده است.

رهبر جمهوری اسلامی، علی خامنه‌ای ۲۹ مهر ماه در نامه‌ای به رئیس جمهور حسن روحانی ضمن تائید برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) خواستار رعایت برخی مسائل شد.

در بخشی از این نامه تاکید شده: «اقدام در مورد نوسازی کارخانه‌ی اراک با حفظ هویّت [آب] سنگین آن، تنها در صورتی آغاز خواهد شد که قرارداد قطعی و مطمئن درباره‌ی طرح جایگزین و تضمین کافی برای اجرای آن منعقد شده باشد.»

کوثری با اشاره به این نامه و این که قرارداد میان ایران و چین هنوز به امضا نرسیده تاکید کرد: «دولت در این موضوع تخلف کرده است.»

در همین حال برخی دیگر از مسئولان سازمان انرژی اتمی از جمله اصغر زارعان، معاون این سازمان خارج شدن کالندریای راکتور اراک را تکذیب کرده‌اند.

بیشتر بخوانید. پرونده ابهامات فعالیت‌های هسته‌ای ایران بسته شد

حضور ۱+۵ در بازسازی اراک

زارعان روز گذشته به روزنامه خراسان گفت: «در مورد اقدامات ایران بر روی کالندریای اراک باید ابتدا قرارداد بازطراحی راکتور میان ایران و چین نهایی و امضا شود و بعد از آن کالندریا خارج شده و بتن‌ریزی صورت می‌گیرد.»

کوثری در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس ادعا کرد که با توجه به اینکه تاکنون قراردادی میان ایران و چین برای جایگزین کردن تاسیسات اراک با یک راکتور ۲۰ مگاواتی بسته نشده "دولت می‌خواهد با شرکت‌های داخلی برای نصب این رآکتور قرارداد ببندد".

مطابق توافق هسته‌ای وین ایران نمی‌تواند خود به تنهایی اقدام به بازطراحی راکتور آب سنگین اراک کند و این کار باید با همکاری کشورهای طرف مذاکرات انجام شود.

توافق‌نامه هسته‌ای وین شامل یک متن اصلی و پنج ضمیمه است و ضمیمه نخست آن به تاسیسات اراک و بازطراحی آن اختصاص دارد.

در این توافق‌نامه تصریح شده که برای تغییر در تاسیسات اراک "یک کار گروه متشکل از اعضای ۱+۵ تشکیل خواهد شد تا زمینه بازطراحی وبازسازی این راکتور را فراهم سازد".

بیشتر بخوانید: توافق وین؛ آنچه ایران به آن تن می‌دهد، آنچه به دست می‌آورد

در انتظار اجرای برجام

مقام‌های ارشد دولت ابراز امیدواری کرده‌اند تا پایان دی‌ماه برجام اجرایی شود. شرط این کار تائید انجام تعهدات ایران از سوی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است.

ایران تا کنون بخشی از این تعهدات، نظیر انتقال اورانیوم غنی‌شده به خارج را انجام داده و بخشی دیگر مانند کاهش سانتریفیوژها در نطنز و فردو تقریبا رو به پایان است.

برخی از ناظران احتمال می‌دهند از آنجا که دولت مایل به اجرای هر چه سریع‌تر برجام و رفع تحریم‌هاست بدون قرارداد با چین کالندریای راکتور اراک را به عنوان آخرین مانع اجرای برجام خارج کرده است.

ظاهرا بستن قرارداد با یک شرکت ایرانی که کوثری به آن اشاره کرده تدبیری برای کنار گذاشتن موانع موجود بر سر راه خارج کردن کالندریای راکتور اراک بدون امضای قرارداد با چین است.

عباس عراقچی، معاون وزیر خارجه روز چهارشنبه به خبرنگاران گفت: «برای آنکه مطمئن شویم موضوع اراک به خوبی پیش می‌رود قرارداد اصلی را با یک شرکت ایرانی بستیم تا با فرصت‌هایی که برجام در اختیار این شرکت قرار می‌دهد بتواند با شرکت‌های خارجی کشورهایی که متعهد به همکاری با ما در زمینه نوسازی راکتور اراک شده‌اند، همکاری کند.»

زارعان می‌گوید اقدامات ایران طبق متن برجام در حال نهایی شدن است و طی چند روز آینده به پایان می‌رسد. او ابراز امیدواری کرد، در روز پایان اقدامات ایران و با تأیید بازرسان آژانس اجرای برجام آغاز شود.

عراقچی نیز تاکید کرده که کارها به سرعت در حال انجام است و روز اجرای برجام "از شنبه یا یکشنبه دیرتر نخواهد بود".