نخستین سفر نخستین رئیس‌جمهور رنگین‌پوست آمریکا به اروپا در بهار سال ۲۰۰۹ میلادی، با هیجان یک "آغاز نو" در سایه شخصیت کاریسماتیک باراک اوباما همراه بود. از این سفر، بیش از دوسال می‌گذرد و رئیس‌جمهور آمریکا، در سفر پنج روزه خود، باری سنگین بردوش دارد. در این سفر، او باید بتواند بسیاری چیزها را در سیاست اروپا و آمریکا به هم نزدیک کند: سرنوشت ماموریت نظامی غرب در افغانستان، آینده عراق، صلح فلسطین و از همه مهم‌تر چگونگی پشتیبانی از روند دموکراتیزه شدن جهان عرب و شمال افریقا.

اوباما و بحران‌های گروه ۸

اوباما، در سفر پنج روزه خود از ایرلند، بریتانیا و لهستان دیدار خواهد کرد. اما شرکت‌در نشست گروه هشت در شهرک ساحلی دوویل فرانسه، شاید مهمترین فراز این سفر باشد. اعضای گروه هشت، یعنی مهمترین کشورهای صنعتی جهان و روسیه، ظرف دو سالی که اوباما اداره ایالات متحده آمریکا را به عهده داشته است، بحران‌های بزرگی را تجربه کرده‌اند: بحران مالی جهانی، ناتوانی مالی یونان، ایرلند، پرتقال و اسپانیا و در آخرین مورد هم زلزله و فاجعه اتمی فوکوشیما در ژاپن، که بر اقتصاد این کشور و سراسر جهان اثری منفی گذاشته است.

در جهان گلوبال، هماهنگی سیاست‌های کشورهای صنعتی و در حال صنعتی شدن از یک سو و همسوئی آمریکا و اروپا از سوی دیگر، اهمیتی کم سابقه یافته است. پروفسور "ورنر وایدنفلد" کارشناس پرسابقه مناسبات آمریکا و اروپا، می‌گوید:«ایجاد اتحاد استراتژیکی که بتواند به همه مسائل سیاسی جهان امروز پاسخ بدهد، نیازمند نیروئی بسیار بیش از آن است که آمریکا و اروپا تا امروز به کار بسته‌اند.»

فاصله‌های استراتژیک اروپا و آمریکا

یک نمونه از فاصله‌های استراتژیک میان شرکای دوسوی آتلانتیک، هنگامی آشکار شد که آلمان در نشست شورای امنیت سازمان ملل متحد به قطعنامه ایجاد حریم امن هوائی در لیبی رای ممتنع داد.

اما در مورد ماموریت مشترک در افغانستان نیز، تا همین امروز سیاست‌های کاملا متفاوتی وجود داشته‌اند. به عقیده ورنر وایدنفلد، این تفاوت‌ها، در واقع تفاوت فرهنگ سیاسی را در آمریکا و اروپا آشکار می‌کنند.

تفاوت اساسی سیاست آمریکا و اروپا در افغانستان این است که آمریکائی‌ها دیگر بهای چندانی به تقویت جامعه مدنی نمی‌دهند. به‌نظر بسیاری از تحلیل‌گران غربی، مسئله اوباما در افغانستان امروز بیش از آن که به مدرسه رفتن همه دختران باشد، این است که القاعده نتواند از آنجا عملیات تروریستی را هدایت کند. اکنون تلاش بر سر آشتی با طالبانی است که به نوشته یک روزنامه‌نگار سرشناس آلمانی، احتمال دارد دسامبر امسال در کنفرانس افغانستان که در بن تشکیل می‌شود، حضور داشته باشند.

غلتک جهان عرب در راه اسرائيل

باراک اوباما و همتایان اروپائی‌او می‌دانند که غلتک‌هائی که در جهان عرب به راه افتاده‌اند، همواره به قلب بحران منطقه یعنی مرزهای اسرائيل، نزدیک‌تر می‌شوند. اوباما در سخنرانی روز ۱۹ مه خود کوشید چشم‌اندازی برای مردم جهان عرب بگشاید. اما واقعیت این است که بحران اسرائيل و فلسطین، در دوران او نیز شدیدتر شده است. به تازگی، حتی جورج میچل نماینده ویژه اوباما در خاورمیانه، ناامید از تلاش‌های خود، از این مقام کناره گیری کرد.

به گفته میشائیل ورتز، استاد علوم سیاسی دانشگاه جورج‌تاون آمریکا، هیچکدام از وعده‌هائی که اوباما در آغاز ریاست ‌جمهوری خود برای ایجاد تحرک در مذاکرات میان اسرائيل و فلسطین داد، تاکنون تحقق نیافته است. ورتز گفته است:«موفقیت اوباما در جای دیگری حاصل شد: ایجاد یک ائتلاف بین‌المللی علیه سیاست اتمی جمهوری اسلامی ایران».

ناظران اروپائی، میان باراک اوباما و سلف وی جورج بوش یک تفاوت اساسی می‌بینند: اوباما، برخلاف بوش گوش دادن به حرف دیگران را بلد است. به این دلیل ممکن است با احتیاط استدلال‌های همتای فرانسوی خود را در مورد به رسمیت شناختن یک کشور مستقل فلسطینی در ماه‌های آینده بشنود.

تصمیم نهائی در مورد لیبی و سرپرست آینده صندوق بین‌المللی پول، دو مورد دیگری است که باید آمریکا و اروپا بر سر آن توافق کنند. همه این مسائل احتمالا در نشست گروه هشت با حضور اوباما مورد بررسی قرار خواهد گرفت.

JT/FW