کوچ جهانگیری و مسئولان از تلگرام؛ مقدمه‌ای برای فیلترینگ؟
۱۳۹۷ فروردین ۳۰, پنجشنبه
همشهری گزارش خود پیرامون کوچ مسئولان جمهوری اسلامی از تلگرام را با حادثه روز ۲۹ فروردین (۱۸ آوریل) شروع می‌کند و از نگرانی‌ها و اضطراب میلیون‌ها کاربر تلگرام در ایران می‌نویسد.
ماجرا از این قرار بود که سحرگاه روز ۲۹ فروردین بسیاری از کاربرانی که مایل به استفاده از تلگرام بودند، قادر به وصل شدن به این شبکه نبودند. همشهری در گزارش روز ۳۰ فروردین در این باره چنین نوشته است:
«کاربران میلیونی شبکه اجتماعی تلگرام در کشورمان روز گذشته را با استرس و اضطراب شروع کردند. اختلال جهانی که در ارتباط با این شبکه اجتماعی رخ داده بود بسیاری از کاربران را صبح دیروز به این اشتباه انداخت که تلگرام سرانجام بعد از یک‌ماه گمانه زنی و انتشار اخبار ضد‌و نقیض در ارتباط با احتمال فیلترینگ در پایان فروردین، فیلتر شده است.»
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
نگرانی کاربران تلگرام در ایران برطرف شد، بی آنکه زمینه‌های نگرانی از بین رفته باشد. گرچه تلگرام هنوز فیلتر نشده، ولی هیچ کدام از مسئولان جمهوری اسلامی نیز رسما احتمال فیلترینگ آن را منتفی ندانسته‌اند.
"افکارنیوز" روز پنجشنبه ۳۰ فروردین به نقل از محمد جواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات دولت روحانی درباره فیلترینگ تلگرام گفته است: «من مرجع تصمیم‌گیری در این رابطه نیستم.»
وزیر ارتباطات البته اعلام نکرده است که تصمیم برعهده چه فرد و نهادی است و صرفا به گفتن این موضوع بسنده کرده است که «چیزی از قطعی بودن فیلترینگ تلگرام به من ابلاغ نشده و تاریخ و قطعیت آن مشخص نیست.»
بیشتر بخوانید: زیرمجموعه‌های دولت به استفاده از پیامرسانهای داخلی ملزم شدند
محمود واعظی، رئيس دفتر رئیس جمهوری نیز گفته است که «هنوز تصمیمی برای فیلتر شدن شبکه‌های مجازی گرفته نشده است.»
موضوع چیست؟
موضوع بر سر بخشنامه دولت به قوای سه گانه است. در این بخشنامه دولت روحانی قوای سه گانه و نهادهای عمومی غیر دولتی را موظف کرده «ظرف یک هفته از تاریخ ابلاغ این بخشنامه، هرگونه فعالیت و ارایه خدمات خود را از طریق پیامرسانهای اجتماعی داخلی انجام دهند.»
افزون بر آن، مرکز مدیریت راهبردی افتای ریاست جمهوری بخشنامه‌ای به کلیه دستگاه‌های اجرایی ارسال کرده و استفاده از پیامرسانهای خارجی و از جمله تلگرام را ممنوع اعلام کرده است.
خروج مسئولان حکومتی از تلگرام
در پی بخشنامه دولت موج خروج مسئولان جمهوری اسلامی از شبکه تلگرام شروع شد. پدیده‌ای که به نام "کوچ مسئولان رده بالای حکومتی از تلگرام" در رسانه‌های داخل و خارج از کشور بازتاب یافت و جنجال‌آفرین شد. به‌ویژه خروج اسحاق جهانگیری، معاون اول حسن روحانی در شبکه‌های اجتماعی بازتابی وسیع داشت.
جهانگیری خبر خروج خود را از تلگرام در تلگرام منتشر کرد و نوشت: «در چارچوب قوانین و مقررات کشور، از این پس در کانال تلگرامی معاون اول رئیس جمهوری مطلبی منتشر نخواهد شد و از این پس انتشار اخبار برنامه‌های ایشان از طریق پیامرسانهای داخلی صورت می‌گیرد که آدرس این صفحات به‌زودی اعلام خواهد شد.»
کانال رسمی ریاست جمهوری نیز درباره خروج از تلگرام با انتشار اطلاعیه‌ای در خود تلگرام اطلاع‌رسانی کرد. اعلام شد که فعالیت‌های این کانال رسمی دولت روحانی نیز به پیامرسانهای داخلی، مثل "سروش" و "گپ" منتقل شده است.
بیشتر بخوانید: نبرد دیجیتالی برای کوچاندن میلیون‌ها ایرانی از تلگرام
کوچ مسئولان از تلگرام به "سروش"، "گپ" و "آی‌گپ" پس از خروج جهانگیری شدت گرفت. شماری از وزارتخانه‌ها و از جمله وزارت ارتباطات و فن‌آوری اطلاعات و وزارت آموزش و پرورش اعلام کردند که یا کاملا از تلگرام خارج می‌شوند یا فعالیت‌ها و حضور خود را به طور جدی بر روی پیامرسانهای داخلی دنبال می‌کنند.
دفتر حفظ و نشر آثار خامنه‌ای هم اعلام کرد که از این پس فعالیتی بر روی تلگرام نخواهد داشت و به "سروش" و "آی.گپ" کوچ کرده است.
واکنش‌ها
کوچ "مسئولان رده بالای" جمهوری اسلامی از تلگرام و به‌ویژه بخشنامه اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور واکنش‌های بسیاری در پی داشته است. واکنش‌های که عمدتا منفی بودند.
محمود واعظی، رئیس دفتر حسن روحانی خروج جهانگیری از تلگرام را در شمار حقوق شهروندی او دانسته و نوشته است: «آقای جهانگیری تصمیم گرفته است که از تلگرام خارج شود و این تصمیم خودشان است. براساس حقوق شهروندی الان خودمان تصمیم گرفته‌ایم که از فضای تلگرام خارج شویم.»
باران کوثری، هنرمند نام‌آشنای ایران، پستی را در شبکه اینستاگرام درباره خروج جهانگیری از تلگرام منتشر کرد و نوشت: «وعده‌های دیگری داده بودید، جناب جهانگیری، قرار بود از خواسته‌ها و حقوق مردم حمایت کنید. قرار این دولت با مردم چیز دیگری بود.»
هنگامه شهیدی، روزنامه‌نگار و عضو حزب اعتماد ملی به موضوع حضور جهانگیری در اینستاگرام و توییتر اشاره کرد و نوشت: «آقای جهانگیری عزیز لطفا در چارچوب قوانین و مقررات کشور از فیلترشکن غیر قانونی استفاده نکنید و از توییتر و اینستاگرام هم تشریف ببرید بیرون!»
عباس عبدی، روزنامه‌نگار اصلاح‌‌طلب نیز در توییتر خود نوشت: «همه از رفتن دولتی‌ها و سایر مسئولین از تلگرام انتقاد می‌کنند، ولی تعجب بنده از این بود که چرا از اول آمدند؟ دلیل حضور مردم در تلگرام معلومه و این علت هنوز باقی است ولی دلیل حضور اصولگرایان و جریان حاکم ابهام داشت، که رفع ابهام شد.»
برخی دیگر به پشتیبانی از جهانگیری برخاسته و خروج او از تلگرام را اقدامی زیرکانه دانسته‌اند. حسین درخشان، یکی از چهره‌های فعال در عرصه وب، در این باره چنین نوشته است: «روحانی با زیرکی توانست رهبر را قانع کند که بجای بستن تلگرام، شکستن انحصارش کافی است. کاری هم که الان می‌کند برای تشویق ثبت نام چند میلیون نفر در پیامرسانهای داخلی است تا بتواند تلگرام را باز نگه دارد. اینجوری حتی شاید اصلا فیلتر نشود.»
بیشتر بخوانید: کشمکش بر سر تلگرام و پیامرسانهای بی‌ظرفیت بومی
سایت "کلمه" نیز در گزارش روز پنجشنبه ۳۰ فروردین به موضع‌گیری حزب اتحاد ملت درباره خروج جهانگیری و موضوع فیلترینگ تلگرام پرداخته است. در اطلاعیه این حزب از جمله چنین آمده است:
«در صورتی که فیلترینگ تلگرام محقق شود؛ این امر، نشانه شکست دولت دوازدهم در دفاع از یکی از مهمترین شعارها و وعده‌های انتخاباتی رییس‌جمهور نیز خواهد بود و این، شائبه را به ذهن می‌آورد که طرح شعارهای مبتنی بر دفاع از آزادی‌ها و حقوق شهروندان از سوی آقای روحانی صرفا کارکرد انتخاباتی داشته و همانطور که وعده‌های ایشان در زمینه حل مسایل خارجی، ترکیب کابینه و استفاده از زنان، جوانان و اقلیت‌ها، رفع حصر و حتی ورود زنان به ورزشگاه‌ها محقق نشده؛ درباره فضای مجازی هم، بالاخره دست دولت روی دکمه رفته است!»