روسیه با کاهش صادرات گاز قصد ایجاد بحران سوخت زمستانی برای اروپا را داشت. اما انبارهای ذخیرهسازی زمستانی گاز آلمان، بزرگترین مشتری گازی روسیه، بسیار بیش از انتظار پر شده است. گزارشی از دالغا خاتیناوغلو، کارشناس انرژی.
تبلیغات
مصرف گاز اتحادیه اروپا در زمستان دو برابر تابستان است و کشورهای عضو این اتحادیه در فصل گرما در تلاش هستند تا انبارهای زیرزمینی ذخیره گاز خود را تا ۹۰ درصد پر کنند. تا دو ماه پیش انبارهای آلمان تنها ۶۰ درصد پر شده بود و این کشور در تلاش بود تا ماه نوامبر این رقم را به ۸۵ درصد برساند.
اکنون روبرت هابک، وزیر اقتصاد آلمان، میگوید که تا ابتدای سپتامبر، یعنی حدود چند روز دیگر، ذخایر گاز زیرزمینی این کشور به ۸۵ درصد میرسد و بدین ترتیب جلو بحران کسری گاز در زمستان گرفته میشود.
سهم روسیه از گاز مصرفی آلمان نیز از ۵۵ درصد در سال گذشته به زیر ۱۰ درصد در سال جاری رسیده است.
روسیه تحویل روزانه گاز به اتحادیه اروپا را از ۵۰۰ میلیون متر مکعب در سال ۲۰۲۰ به زیر ۴۰۰ میلیون متر مکعب در سال گذشته رساند و باعث اوجگیری قیمت گاز در پاییز پارسال و فشار بر اتحادیه اروپا شد. روسیه امسال نیز صادرات گاز را هر ماه کاهش داده و هماکنون، به عنوان اقدامی تلافیجویانه علیه کشورهای اروپایی در پاسخ به تحریم کرملین، به حدود ۱۰۰ میلیون متر مکعب رسانده است.
داستان گاز روسیه
روسیه سال گذشته کمی بیش از ۷۰۰ میلیارد متر مکعب تولید گاز داشت که ۴۷۵ میلیارد متر مکعب آن به مصرف داخلی رسید.
این کشور همچنین ۱۵ میلیارد متر مکعب واردات گاز از کشورهای آسیای میانه داشت و در مقابل ۲۰۰ میلیارد متر مکعب صادرات گاز طبیعی و ۴۰ میلیارد متر مکعب صادرات گاز مایع (الانجی) داشت.
از رقم صادراتی یادشده، ۱۴۰ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی و ۱۵ میلیارد متر مکعب الانجی روسیه راهی اتحادیه اروپا شده بود. همچنین ژاپن، کره جنوبی و بریتانیا که در جبهه تحریمهای غرب علیه روسیه قرار دارند، در مجموع ۱۶ میلیارد متر مکعب الانجی از روسیه خریداری کرده بودند.
در واقع بیش از ۷۰ درصد گاز روسیه راهی کشورهایی شده بود که اکنون آنها را "غیر دوست" مینامد و تصمیم دارند از سال آینده وابستگی خود به گاز روسیه را دو سوم کاهش دهند و تا پنج سال آینده واردات گاز روسیه را قطع کنند.
به غیر از کشورهایی مانند بلاروس که گاز ارزان از روسیه خریداری میکنند، تنها مشتریهای عمده گاز روسیه ترکیه و چین هستند. ترکیه خود یک سوم گاز وارداتیاش را به روسیه وابسته است و طی سال جاری نیز تلاش کرده این وابستگی را افزایش ندهد.
چین که سال گذشته تنها ۶ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی از طریق خط لوله "قدرت سیبری" و ۷.۶ میلیارد متر مکعب الانجی از روسیه خریداری کرده بود، در نیمه ابتدایی امسال تنها ۶ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی و ۲.۶ میلیارد متر مکعب الانجی از روسیه خریداری کرده است.
آمارهای گمرکی چین نشان میدهد که این کشور در شش ماه ابتدایی سال هر متر مکعب گاز طبیعی روسیه را از ۲۷ سنت و هر متر مکعب الانجی آن را از ۶۵ سنت خریداری کرده است؛ در حالی که در دوره یادشده متوسط قیمت گاز در بازارهای اروپایی حدود یک دلار بود و هم اکنون حدود ۳ دلار است.
در ماه هفتم امسال، ژوئیه، که قیمت گاز در بازارهای اروپایی ۲.۴ دلار بود، چین برای هر متر مکعب گاز وارداتی روسیه تنها ۶۸ سنت پرداخت کرده است و کل گاز وارداتیاش از روسیه در ماه گذشته نیز تنها ۴۶۰ میلیون متر مکعب بوده است.
روسیه به مدد بازارهای اروپایی سال گذشته ۶۲ میلیارد دلار از صادرات گاز درآمد داشت و این رقم یعنی ۵ درصد از تولید ناخالص داخلی روسیه.
کرملین برای جایگزین کردن بازارهای شرقی مانند هند و چین به جای غرب، نیازمند دهها میلیارد دلار سرمایهگذاری برای احداث خطوط لوله جدید و کارخانههای مایعسازی گاز در بلندمدت است.
روسیه نه تنها تکنولوژی ساخت کارخانههای الانجی، بلکه حتی تعمیر آنها را نیز ندارد. خود چین و هند نیز دست بالاتری از روسیه در این فناوریها ندارند؛ به طوری که بعد از خروج شرکت توتالانرژیز فرانسه از پروژه الانجی شمالگان ۲ روسیه، شرکتهای چینی نیز اردیبهشت امسال این پروژه را رها کردند.
روسیه طی چهار سال گذشته نتوانسته ظرفیت الانجی خود را افزایش دهد و با این روند، انتظار نمیرود در آینده بتواند بر ظرفیت صادرات گاز مایع خود اضافه کند.
همچنین طی هفتههای گذشته با نقص فنی کارخانه الانجی پورتوایای روسیه در مرز فنلاند، شرکت گازپروم این کشور روزانه ۵ میلیون متر مکعب خوراک گاز برای این کارخانه گاز مایع را در مشعلها سوزانده و به هدر میدهد؛ موضوعی که طی روزهای گذشته مورد توجه رسانههای بینالمللی قرار گرفت. ارزش روزانه این گاز در آلمان حدود ۱۰ میلیون یورو است.
ایران و روسیه
ناتوانی روسیه در تعمیر یک کارخانه الانجی ساخت شرکت لینده آلمان با ظرفیت سالانه ۱.۷ میلیارد متر مکعب در حالی است که این کشور اخیرا توافقنامه ساخت این نوع از کارخانهها را با ایران امضا کرد؛ موضوعی که از همان ابتدا نشان از سیاسی بودن این توافقنامه داشت.
از میان تمام توافقنامههای ماه گذشته ایران و شرکت گازپروم روسیه، تنها صادرات گاز روسیه به ایران به نظر تحققپذیر میرسد؛ موضوعی که مقامات ایران نیز طی روزهای گذشته بارها از نهایی شدن این توافقنامه برای تبدیل به قرارداد خبر دادهاند.
روسیه سال گذشته ۱۵ میلیارد متر مکعب گاز آسیای مرکزی را از طریق خط لوله ترکمنستان-ازبکستان-قزاقستان وارد کرده بود. اکنون قرار است این خط لوله معکوس شود و سالانه ۲۰ میلیارد متر مکعب گاز روسیه راهی ایران شود و کشورهای آسیای مرکزی نیز به جای روسیه گاز بیشتری راهی چین خواهند کرد.
ایران در زمستان سال گذشته با کسری روزانه ۲۵۰ میلیون متر مکعبی گاز مواجه بود و امسال مقامات گازی ایران هشدار دادهاند که کسری گاز با شدت ادامه خواهد داشت.
حتی اگر توافقنامه مزبور عملیاتی شود، معادل ۱۰ درصد از حجم گاز طبیعی صادراتی روسیه در سال گذشته خواهد بود.
تلفات گاز ایران و روسیه
تلاش و تقلای ایران برای کاهش درد تحریمهای غرب علیه روسیه از طریق وارد کردن گاز این کشور در حالی است که خود ایران در سال گذشته ۱۷.۴ میلیارد متر مکعب تلفات گاز در مشعلها داشت. ارزش این میزان از تلفات گاز با سوزاندن و هدر دادن در مشعلها، در بازارهای اروپایی هماکنون بیش از ۵۰ میلیارد دلار است.
این در حالی است که بیژن زنگنه، وزیر سابق نفت ایران، به همراه دیگر مقامات نفتی این کشور بارها اعلام کردهاند که تنها ۵ میلیارد دلار جهت ساخت تاسیسات جمعآوری گاز از میادین نفتی برای جلوگیری از مشعلسوزی نیاز است.
خود روسیه نیز دست کمی از ایران ندارد و بر اساس آمارهای بانک جهانی، سال گذشته ۲۵.۵ میلیارد متر مکعب گاز خود را در مشعلها سوزانده و به هدر داده است.
ایران بعد از روسیه، و با اختلاف اندکی از عراق، بالاترین میزان تلفات گاز در مشعلها را دارد. این سه کشور سهمی ۴۲ درصدی در کل مشعلسوزی گاز جهان دارند که سال گذشته منجر به انتشار ۳۸۰ میلیون تن گازهای گلخانهای شده است.
معلوم نیست چرا جمهوری اسلامی در حالی که با ۵ میلیارد دلار میتواند جلو مشعلسوزی گازش را بگیرد، اقدام به واردات همان میزان گاز از روسیه میکند. روسیه حتی اگر گاز خود به قیمت فروش به چین در ماه گذشته را به ایران تحویل دهد، ارزش سالانه آن بیش از ۱۳ میلیارد دلار خواهد بود.
بهار تلخ اوکراین؛ آوارگی و بیخانمانی میلیونها انسان
در چهارمین هفته تهاجم روسیه به اوکراین بسیاری از شهرهای این کشور به طور مرتب زیر آتش توپخانه روسیه قرار دارند. جنگ اوکراین تا کنون صدها کشته و زخمی برجای گذاشته است. بیش از سه میلیون اوکراینی به کشورهای دیگر گریختهاند.
عکس: Armend Nimani/AFP/Getty Images
آوارگان اوکراینی در مرز اوکراین و رومانی در شهر سیرت واقع در شمال رومانی؛ بیش از سه میلیون نفر از زمان شروع تهاجم روسیه به اوکراین از این کشور فرار کردهاند. به گزارش آژانس مهاجرت سازمان ملل متحد حدود نیمی از این پناهجویان خردسال هستند. فیلیپو گراندی، کمیسر عالی امور پناهندگان سازمان ملل اعلام کرد از زمان حمله روسیه به اوکراین تا کنون حدود ۱۰ میلیون اوکراینی مجبور به ترک خانههای خود شدهاند.
عکس: Armend Nimani/AFP/Getty Images
ماریوپل؛ غیرنظامیان از حومه شهر درگیر ماریوپل به سمت یک کریدور بشردوستانه حرکت میکنند. ماریوپل در روز یکشنبه ۲۰ مارس همچنان زیر آتش تویخانه روسیه قرار دارد. مردم شهر در شرایط فاجعهبار گرسنگی، بیپناهی و بیغذایی به سر میبرند. ولودیمیر زلنسکی، رئیس جمهوری اوکراین در سخنرانی ویدئویی گفت که حملۀ تروریستی و محاصرۀ ماریوپل توسط روسیه در تاریخ و «برای قرنها به یاد میماند».
عکس: Mikhail Tereshchenko/TASS/picture alliance
یکشنبه ۲۰ مارس؛ داوطلبان یک مرکز کمکهای بشردوستانه در میان کیسههای لباس اهدایی برای نیازمندان که به شهر لویو در غرب اوکراین رسیده، استراحت میکنند. روسیه حملات خود را به شهرهای اوکراین افزایش داده است. از تمام نقاط اوکراین و کشورهای همسایه مردم تلاش میکنند برای شهرهای درگیر جنگ کمکهای امدادی بفرستند.
عکس: Yuriy Dyachyshyn/AFP/Getty Images
کییف یکشنبه ۲۰ مارس؛ غیرنظامیان اوکراینی از زمان آغاز حملات روسیه در ۲۴ فوریه در کییف، پایتخت اوکراین همچنان در ایستگاههای مترو پناه میجویند. بیش از نیمی از جمعیت کییف از شهر خارج شدهاند.
عکس: Emin Sansar/AA/picture alliance
کییف، چندین ساختمان در پایتخت اوکراین که در پی اصابت قطعات موشک روسی تخریب شدهاند؛ این حمله یک نفر کشته و چهار نفر مجروح و دهها نفر آواره بر جای گذاشته است. حمله هوایی در محله پودیلسکی در منطقه ویتریانی هوری رخ داد. چندین خودرو نیز در پی حمله هوایی ارتش روسیه سوخته و اسقاط شدند.
عکس: Andre Alves/AA/picture alliance
پنجشنبه ۱۷ مارس (۲۶ اسفند) کییف؛ آتشنشانان اوکراینی آتش یک انبار را پس از حمله هوایی نیروهای روسی به پایتخت اوکراین خاموش میکنند. محاصره کییف توسط نیروهای ارتش روسیه ادامه دارد. روز پنجشنبه پرتاب یک موشک روسی به کییف به کشته شدن یک نفر و زخمی شدن سه تن دیگر انجامید.
عکس: Vadim Ghirda/AP Photo/picture alliance
شورای شهر بندری ماریوپل که در محاصره ارتش روسیه است، در شبکه تلگرام اعلام کرد که ۸۰ درصد ساختمانهای مسکونی در این شهر تخریب شدهاند و ۳۰درصد آنها باید از نو ساخته شوند. شورای شهر میگوید که "روزانه ۵۰ تا ۱۰۰ بمب به شهر فرود میآید و ویرانی عظیمی به بار آمده است".
اودسا؛ دختربچهای در ایستگاه قطاربا خویشاوندان خود خداحافظی میکند. هزاران اوکراینی که عمدتا زن و کودک هستند به کشورهای همسایه پناه آوردهاند. سازمان ملل متحد اعلام کرده تا روز ۱۷ مارس حدود ۳.۲ میلیون نفر از اوکراین گریختهاند. پناهجویان به کشورهای همسایه، لهستان، اسلواکی، مجارستان، رومانی و مولداوی و همچنین آلمان روی آوردهاند. آلمان تا کنون بیش از ۲۰۰ هزار پناهجوی اوکراینی را پذیرفته است.
عکس: NACHO DOCE/REUTERS
ماریوپل؛ مقامات اوکراینی میگویند نیروهای روسیه تئاتری را در این شهر که صدها نفر در آن پناه گرفته بودند، تخریب کردهاند. شرکت تصویربرداری ماهوارهای ماکسار با انتشار این عکس اعلام کرده که حمله در زمانی صورت گرفته که واژه "کودکان" با حروف بزرگ سفید به زبان روسی در جلو و پشت ساختمان قابل رویت بوده است. به گفته معاون شهردار ماریوپل ساختمان تئاتر پناهگاه بیش از هزار نفر از مردم بود.
عکس: Maxar Technologies/AP Photo/picture alliance
کییف؛ سربازان اوکراینی روز پنجشنبه ۱۷ مارس پس از انفجار ناشی حمله هوایی روسیه در حومه کییف کانتینرهایی را حمل میکنند. با وجود تلاشها برای مذاکره جهت پایان دادن به درگیریها حملات نیروهای روسی ادامه دارند.
عکس: Vadim Ghirda/AP Photo/picture alliance
سهشنبه ۱۵ مارس ماریوپل؛ سربازان و داوطلبان اوکراینی مردی را که در طی حمله نیروهای روسیه به این شهر زخمی شده به بیمارستان ماریوپل منتقل میکنند. این شهر در محاصری نظامیان روسی است و به شدت زیر آتش و گلوله باران ارتش روسیه است. گفته میشود که تمام مسیرهای دسترسی به ماریوپل بسته شدهاند و ارتش روسیه مانع از رسیدن امدادهای بشردوستانه به این شهر بندری است. حدود ۳۰ هزار نفر از شهر فراری شدهاند.
عکس: Evgeniy Maloletka/AP Photo/picture alliance
کییف؛ آوار بناهای آسیبدیده از گلولهباران ارتش روسیه در جلوی ساختمانهای مسکونی و مغازهها در یکی از خیابانهای پایتخت اوکراین. گزارشها از کییف حاکی از کشته و زخمیشدن چندین غیرنظامی در حملات شبانه روسیه به این شهر است.
عکس: Mohammad Javad Abjoushak/SOPA Images via ZUMA Press Wire/dpa/picture alliance
مرکز شهر بندری اودسا؛ در تمام شهرهای اوکراین مردم تلاش میکنند میراث فرهنگی و بناهای تاریخی را از خطر نابودی و صدمات ناشی از حملات نیروهای روسی نجات دهند. بنای یادبود بنیانگذار شهر دوکدی ریشلیو در بحبوحه تهاجم روسیه به اوکراین در اودسا با کیسههای شن پوشیده شده است.
عکس: Liashonok Nina/REUTERS
ماریوپل؛ تانکهای روسی در خیابانی در حومه ماریوپل. ماریوپل بیش از دو هفته است که توسط نیروهای روسی محاصره شده است. چند روزی است که درگیری شدید خیابانی در این شهر ادامه دارند. وضعیت انسانی در این شهر فاجعهبار گزارش شده است. صدها هزار تن از ساکنان شهر با توجه به کمبود مواد غذایی، آب و دارو شرایط بسیار سختی را تحمل میکنند.
عکس: Evgeniy Maloletka/AP/dpa/picture alliance
خارکیف؛ نمایی از وسایل نقلیه و ساختمانهای آسیب دیده در مرکز شهر خارکیف. دادستانی خارکیف روز پنجشنبه (۱۷ مارس / ۲۶ اسفند) اعلام کرد در جریان حملات توپخانهای ارتش روسیه به شهر مرفا در نزدیکی شهر محاصره شده خارکیف دست کم ۲۱ نفر کشته و ۲۵ نفر زخمی شدهاند. مقاومت مردم در شهرهای گوناگون از کییف گرفته تا سایر شهرهای بزرگ امیدهای کرملین برای پیروزی برق آسا در اوکراین را از بین برده است.
عکس: Pavel Dorogoy/AP/dpa/picture alliance
کییف، نوزادان در یک پناهگاه؛ یک پرستار از نوزادان در یک پناهگاه ویژه متعلق به کلینیک BioTexCom در یک زیرزمین مسکونی مراقبت میکند، تهاجم روسیه به پایتخت اوکراین ادامه دارد.
عکس: Gleb Garanich/REUTERS
ماریوپل؛ زنی پس از گلولهباران ماریوپل توسط توپخانه ارتش روسیه از کنار یک ساختمان و آپارتمانی در حال سوختن عبور میکند. شورای شهر بندری ماریوپل که در محاصره ارتش روسیه است، اعلام کرد که ۸۰ درصد ساختمانهای مسکونی این شهر تخریب شدهاند.
عکس: Evgeniy Maloletka/AP Photo/picture alliance
ایستگاه قطار اودسا؛ زنی همراه با گربهاش در قطار در حال گریز از حمله روسیه به شهر جنگزده اودسا.
عکس: NACHO DOCE/REUTERS
ژیتومیر شهری در غرب کیف؛ این شهر توسط موشک های روسی به ویرانهای تبدیل شده است. خانههای مسکونی خسارت زیادی دیدهاند و مردم عزادار در سوگ عزیزان از دسترفته خود نشستهاند. این شهر از آغاز جنگ روسیه علیه اوکراین زیر گلولهباران مداوم بوده است.
عکس: Alexandra von Nahmen/DW
خارکیف؛ مأموران آتشنشانی در تلاش برای خاموش کردن آتشی هستند که در بازار Saltivka به دلیل برخورد ۶ گلوله توپخانه سنگین روسی دستخوش انفجار شدهاند.
عکس: Andrea Carrubba/AA/picture alliance
کییف پنجشنبه ۱۷ مارس؛ حمله نیروهای روسی به محله مسکونی در پایتخت اوکراین. زنی در حال جمعآوری وسایلش در خانه. آپارتمان او هم پس از اصابت موشک رهگیری روسی به منطقه مسکونی در این شهر آسیب دیده است.
عکس: THOMAS PETER/REUTERS
برلین؛ تاکنون ۲۰۰هزار جنگزده اوکراینی وارد آلمان شدهاند. این رقم البته محدود به شمار افرادی است که ثبت شدهاند. نماینده اداره فدرال امور مهاجرت و پناهندگی در پارلمان آلمان گفت رقم واقعی بسیار بالاتر از این است زیرا بسیاری به طور شخصی وارد شده و نزد دوستان و خویشاوندان خود اسکان یافتهاند.
عکس: Hannibal Hanschke/Getty Images
لهستان؛ محل پذیرش پناهجویان اوکراینی در شهر وروکلاو. پناهجویان در ابتدا در یک سالن ورزش اسکان داده شدهاند. تا کنون بیش از سه میلیون اوکراینی از کشور خود گریختهاند.