آمارهایی که از روماها و سینتی‌های ساکن اروپا وجود دارد، هیچ‌وقت دقیق نبوده‌اند. امروز تعداد آنها بین ۶ تا ۲۲ میلیون نفر تخمین زده می‌شود. به عنوان مثال در آخرین سرشماری در آلبانی، تعداد روماهای ساکن این کشور ۱۳۰۰ نفر اعلام شد در حالی که گفته می‌شود، نزدیک به ۱۲۰ هزار روما در آلبانی، در شرایط بسیار ناهنجاری زندگی می‌کنند.

اکثر روماها وسینتی‌های اروپا در جنوب غربی این قاره زندگی می‌کنند. در کشورهای سوسیالیستی اروپایی (وابسته به بلوک شرق سابق)، آنها با دیگر شهروندان از حقوق برابر برخوردار بودند و امکان تحصیل و رشد اجتماعی نیز داشتند. اما اکنون وضع فرق کرده و مثل صدها سال پیش، این اقلیت قومی مورد تبعیض واقع می‌شود و در بعضی از این کشورها، به عنوان شهروند درجه‌ی دو" با آنها برخورد می‌شود.

روماها در ایران و آلمان

در آلمان به روماها و سینتی‌ها "تسیگونر" می‌گویند. تعداد آنها در این کشور، حدود ۷۰ هزار نفر است. در ایران، آنها در نقاط مختلف نام‌های گوناگونی دارند: غربتی، کولی، لولی، لوری، جوکی، غرشمار، فیوچ، سوزمانی ... در شاهنامه‌ی فردوسی آمده است که بهرام گور "کولیان" را از هند به ایران آورد. روایت‌های دیگری هم در رابطه با مهاجرت روماها به ایران وجود دارد که هیچکدام موثق نیستند. آمارهایی هم که از آنها در دست است، حدثی هستند.

"شهروند بی‌‌درجه"

برخی معتقدند که در شماری از کشورهای اروپایی و آسیایی، روماها و سینتی‌ها حتی "شهروند بی‌‌درجه هستند". آنها در کشورهای اروپای شرقی بارها برای احقاق حقوق خود به خیابان‌ها آمده‌اند، اما تاکنون تلاش‌های آنها در این زمینه ‌نتیجه‌ی چشمگیری نداشته است.

در طول تاریخ روماها و سینتی‌ها در موسیقی و رقص استعداد زیادی از خود نشان داده‌اند. برخی معتقدند که آنها بر موسیقی فلامنکو تاثیر فراوانی گذاشته‌اند. امروز نوای موسیقی گروه‌های سینتی و روما به خیابان‌های شهرهای بزرگ اروپا، به ویژه اروپای شرقی، حال وهوای شادی می‌بخشد.

تنها سازمان منسجم و پرنفوذ روماها و سینتی‌ها، "اتحادیه‌ی بین‌المللی روما" است که در سال ۱۹۷۸ در کنگره‌ی جهانی دوم روماها در ژنو بنیاد نهاده شد. بر اثر تلاش‌های این اتحادیه، تاکنون شماری از دولت‌های اروپایی به معضلات این اقلیت قومی پرداخته‌اند و وعده‌‌های زیادی داده‌اند.

یول برینر، بازیگر نامدار سینما، چند سال ریاست افتخاری "اتحادیه‌ی بین‌المللی روما" را به عهده داشت. او در دهه‌ی ۱۹۷۰برای وحدت روماهای جهان فعالیت زیادی کرد. یول برینتر در خانواده‌ای مغولی‌−روسی−سوئیسی−رومایی زاده شده بود و همیشه خود را به روماها نزدیک می‌دانست.

روماها و سینتی‌ها در طول تاریخ در اکثر کشورهای جهان تحت ستم بوده و مورد تبعیض واقع شده‌اند. در زمان سلطه‌ی رژیم ناسیونال سوسیالیسم بر آلمان، هزاران تن از آنها در ارودگاه‌های کار اجباری کشته شدند. در زمان جنگ کوزوو نیز آلبانی‌های افراطی محله‌های رومانشین را غارت کردند، خانه‌های آنها را به آتش کشیدند، شماری از آنها را کشتند و تعداد زیادی را راندند.

امروز هم راست‌های افراطی اروپا علیه روماها تبلیغات گسترد‌ه‌ای می‌کنند و بسیاری از مردم هم تحت تاثیر این تبلیغات قرار می‌گیرند.

برخلاف تصور رایج، فقط تعداد کمی از روماها و سینتی‌ها "دوره‌گرد" هستند. اکثر آنها در شهرهای بزرگ و کوچک جهان ساکنند و تلاش می‌کنند، در جامعه‌ی خود فعال باشند.

FP