فستیوال سان‌فرمین که از سال ۱۵۹۱ میلادی بین روزهای ۶ تا ۱۴ ژوئن برگزار می‌شود، ریشه در باورهای مذهبی مردم پامپلونای ایالت باسک در شمال اسپانیا دارد. سالانه هزاران نفر از سراسر جهان برای شرکت در این فستیوال به پامپلونا سفر می‌کنند. رمان "خورشید همچنان می‌درخشد " نوشته ارنست همینگوی در شهرت جهانی این فستیوال نقش شایانی ایفا کرد.

گفته می‌شود که سان‌فرمین، نام یکی از مبلغین مسیحی بود که به جرم "تبلیغ مسیحیت" توسط رومی‌ها گردن زده شد. باور عمومی این است که سپس تن بی سر وی به گاوی خشمگین متصل و در شهر کشیده‌ شد. در این هنگام زنی از پامپلونا با لباس سفید به کمک او رفت و سعی کرد مانع از این کار شود. امروزه پوشیدن لباس‌های سفید و بستن دستمال قرمز به عنوان نماد همان حادثه تاریخی تلقی می‌شود.

جشن سان فرمین اگرچه از سال ۱۳۲۴ میلادی برگزار می‌شد، اما به دلیل شرایط هوای نامناسب از از روز دهم ماه اکتبر به روز هفتم تا روز چهاردهم ماه ژوئیه منتقل شد.

در روز ششم ژوئیه مراسم آغازین "چوپیناسو" (Chupinazo) با حضور هزاران نفر در مقابل شهرداری برگزار می‌شود. راس ساعت ۱۲ ظهر به همراه فریادهای "زنده باد سان فرمین"، فشفشه‌ای به آسمان پرتاب می‌شود. همه حاضران دستمال گردن قرمزی با خود حمل می‌کنند.

در روز هفتم ژوئیه، ساعت ۱۰ صبح مراسم مجسمه‌گردانی سان فرمین در کوچه‌های مرکز شهر برگزار می‌شود. در پایان مراسم دعا و نیایش در کلیسا برگزار می‌شود.

در روزهای فستیوال ۸ مجسمه به ارتفاع ۳ متر که نماد پادشاه و ملکه قاره‌های اروپا، آسیا، آمریکا و آفریقا هستند در خیابان‌های شهر به رقص می‌پردازند.

مجسمه‌های پادشاه و ملکه قاره‌ها را مجسمه‌های کوچک‌تری به نام "کابه سودز" (Cabezudos) که دارای سرهای بسیار بزرگی هستند، همراهی می‌کنند. این مجسمه‌ها نماد اشخاص متفاوتی همچون شهردار و یا دزدان دریایی هستند.

یکی از مهیج‌ترین بخش‌های این فستیوال که هر روز برگزار می‌شود، "انسیررو" (Encierro) یا راندن ۶ گاو به استادیوم گاوبازی در مرکز شهر است. در مسیر حرکت گاوها و برای جلوگیری از خسارت و حفاظت از تماشاگران تخته‌هایی نصب شده است.

در گذشته به علت تنگ و باریک بودن کوچه‌ها و عدم امکان عبور گاری، دامداران مجبور بودند گاوها را در مسیری کوتاه به سوی استادیوم برانند. به مرور زمان جوانان برای نشان دادن جرات خود با سروصدا شروع به دویدن در مقابل گاوها کردند.

آن‌هایی که در جلوی گاوها می‌دوند بطور سنتی پیراهن و شلوار سفید می‌پوشند و یک دستمال گردن قرمز به دور گردن دارند.

با جهانی شدن فستیوال هر سال هزاران نفر برای تماشا و یا شرکت در مراسم "اینسیررو" به پامپلونا می‌روند. با افزایش جمعیت بر تعداد افرادی که زیر دست و پای گاوها می‌مانند یا با شاخ گاو مجروح می‌شوند، نیز افزوده شده است.

طی مراسم امسال کار ۵۳۰ نفر به بیمارستان کشیده شد. از سال ۱۹۲۴ تا سال ۲۰۰۹ در مجموع ۱۵ نفر در مراسم "اینسیررو" کشته شدند.

گاوها پس از ورود به استادیوم به مدت ده ساعت در آن نگهداری می‌شوند تا شامگاهان مردم شاهد نبرد ماتادورها (قهرمانان گاوبازی) با گاوها شوند.

نبرد ماتادور با گاو معمولا با مرگ گاوها به پایان می‌رسد. از این رو مدافعان حقوق حیوانات با این وزرش یا سرگرمی مخالف هستند.

در نبرد ماتادورها با گاوها، همیشه این ماتادورها نیستند که از میدان پیروز بیرون می‌روند.

یکی دیگر از بخش‌های مهم فستیوال سنت "لاس پنیاس" (Las peñas) است. "لاس پنیاس" یا "پاتوق" به محافل دوستانه‌ای گفته می‌شود که به صورت سازماندهی شده برای ایجاد شادی در طول فستیوال با اجرای موزیک و آواز در مرکز شهر حضور دارند. در پامپلونا ۱۶ گروه فعال هستند که قدیمی‌ترین آنها در سال ۱۹۰۳ پایه‌گذاری شده است.

تمام درآمدهای جمع‌آوری شده در این فستیوال صرف امور خیریه می‌شود.