گذار مرگبار از مدیترانه؛ نجات ۱۱۰پناهجو در سواحل لیبی
۱۴۰۱ دی ۱۸, یکشنبه
خدمه دو کشتی امدادی دهها سرنشین یک قایق مستهلک را از غرق شدن در آبهای مدیترانه نجات دادهاند. در سواحل تونس اما واژگونی قایق پناهجویان با مرگ ۵ نفر همراه شد. بسیاری از پناهجویان شمال آفریقا هرگز به اروپا نمیرسند.
تبلیغات
کارکنان دو کشتی امدادی "Ocean Viking" و "Geo Barents"موفق شدهاند ۱۱۰ سرنشین یک قایق مستعمل را از خطر مرگ در مدیترانه برهانند. قایق حامل این گروه کمی پس از دور شدن از سواحل لیبی، در حالی مشاهده شد که میان باد و امواج خروشان سرگردان بود و سرنشینان به لبههای آن آویخته بودند.
شماری از نجات یافتگان مجروح شدهاند. تیم پزشکان بدون مرز اعلام کرده که ۷۳ نفر را سرپایی مداوا کرده اما ۳۷نفر جراحات سختی دارند که باید در مراکز مجهز درمان شوند.
کشتیهای یاد شده در اجاره سازمان مردمی و بشردوستانه "SOS Méditerrané" قرار دارند که عملیات نجات آوارگان در مدیترانه را انجام میدهد. این سازمان شبکهای از فعالان داوطلب در آلمان، فرانسه، ایتالیا و سوئیس دارد و با پشتیبانی پزشکان بدون مرز، مراقبتهای درمانی نیز به آسیب دیدگان ارائه میدهد.
پناهجویانی که با کمک کشتیهای امدادی نجات یافتهاند، اجازه پیاده شدن در ایتالیا را ندارند. این کشور بندر آنکونا در دریای آدریاتیک را برای پهلو گرفتن این کشتیها اختصاص داده تا به امکانات پزشکی بهتری دسترسی داشته باشند، اما فاصله این بندر تا منطقه عملیاتی این سازمان ۱۵۷۵ کیلومتر یا ۴ روز ناوبری است.
"اساواس" با استناد به کنوانسیونهای ناوبری از ایتالیا خواسته بندر نزدیکتری را برای پیاده کردن ۳۷ مجروح این سانحه معرفی کند اما مقامات رم این تقاضا را نپذیرفتهاند. واگذاری بنادر برای خدمات پس از نجات پناهجویان از جمله سیاستهای محدود کننده دولت راستگرای ایتالیاست.
ایتالیا اولین ایستگاه پناهجویانی است که از شمال آفریقا و از طریق مدیترانه خود را به اروپا میرسانند. دولتهای این کشور طی سالهای گذشته به سختی خیل جنگزدگان و آوارگان را تقبل کردهاند و این موضوع همواره در سیاست پناهجویی اتحادیه اروپا مورد مناقشه بوده است.
فاجعه در سواحل تونس
تردد از شمال آفریقا به اروپا در مدیترانه خطرناک است و قایق های چوبی یا لاستیکی مورد استفاده اغلب غیرقابل استفاده و مستهلک هستند. روز شنبه هفتم ژانویه، قایقی حامل ۳۰ سرنشین زن و مرد از جنوب صحرای آفریقا در سواحل تونس واژگون شد. پنج نفر از سرنشینان جان باختند و پنج نفر مفقود هستند که جستجو برای یافتنشان ادامه دارد.
تونس و لیبی همسایه کشورهای ترانزیت پناهجویانی هستند که می خواهند از مسیر پرخطر مدیترانه خود را به اروپا برسانند. جزیره لامپدوزا ایتالیا کمتر از ۱۵۰ کیلومتر با سواحل تونس فاصله دارد.
بر اساس گزارش سازمان حقوق بشری "FTDES" در تونس، بین ژانویه تا سپتامبر ۲۰۲۲، بیش از ۲۳هزار و ۵۰۰ پناهجو در حالی که سوار قایق بودهاند در سواحل تونس رصد شدهاند. در همین مدت بیش از ۵۰۰ نفر در دریای مدیترانه جان باختند یا ناپدید شدند.
بهار ۲۰۲۲ کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان نیز اعلام کرد که در سال گذشته بیش از سه هزار پناهجو در تلاش برای رسیدن به اروپا از طریق مسیرهای مدیترانه و اقیانوس اطلس جان خود را از دست دادند یا مفقود شدند.
سازمانهای حقوق بشری دریای مدیترانه را "گورستان آوارگان و پناهجویان" نامیدهاند.
بازار بردهفروشی و شکنجه مهاجران؛ جهنمی به نام لیبی
بردهفروشی، تجاوز جنسی، شکنجه و گرسنگی شرح احوال مهاجران در لیبی است. نیروهای امنیتی لیبی با مهاجرانی که قصد فرار به اروپا را دارند، به شدت برخورد میکنند. لیبی برای این مهاجران جهنمی است که از آن راه فراری نیست.
عکس: Getty Images/AFP/T. Jawashi
انتشار تصاویری از بازار بردهفروشی در لیبی جهان را در شوک فرو برد. دولت واحد لیبی که از حمایت جامعه بینالملل برخوردار است، پس از انتشار این تصاویر از تشکیل یک کمیته تحقیق خبر داد. دولت لیبی همزمان اعلام کرد که این کشور پس از سقوط معمر قذافی روزبهروز بیشتر در آشوب فرو میرود و لیبی منبع مهاجرت غیرقانونی به اروپا نیست، بلکه خود این کشور نیز قربانی این وضعیت است.
عکس: Getty Images/AFP/F. Bucciarelli
بردگانی که در این بازار معامله میشدند، پناهجویان آفریقایی بودند. انتشار تصاویر بردهفروشی اعتراضاتی را در برخی از شهرهای اروپایی و آفریقایی علیه وضعیت اسفبار پناهجویان در کمپهای پناهندگی در لیبی رقم زد. گروهی از جوانان مراکشی و آفریقایی (عکس) در مقابل سفارت لیبی در این کشور تجمع کردند و خواستار حفظ کرامت انسانی و ایجاد شرایطی مناسب در کمپهای پناهجویی و نیز پایان دادن به بردهفروشی در لیبی شدند.
عکس: Getty Images/AFP/F. Senna
بسیاری از پناهجویان در راه رسیدن به اروپا تجربیات دهشتناکی را پشت سر میگذارند تا جایی که زنگ خطر برای سازمان ملل متحد به صدا درآمده است. این سازمان به همراه اتحادیه اروپا و چند کشور آفریقایی قصد دارند تا پایان سال جاری میلادی (۲۰۱۷) ۱۵ هزار پناهجو را به کشورهایشان باز گردانند. این پناهجویان غالبا اهل نیجریه، گامبیا و گینه هستند. به گفته سازمان ملل مشارکت در این طرح اختیاری است.
عکس: Getty Images/AFP/T. Jawashi
سازمان ملل پیشتر نیز وضعیت اقامتگاههای پناهجویی در لیبی را اسفبار توصیف کرده بود. بر اساس برآوردها حدود ۴۰۰ هزار تا یک میلیون مهاجر در وضعیتی نامناسب به سر میبرند و امیدوارند که بتوانند در اولین فرصت ممکن خود را به اروپا برسانند. به گفته مقامات لیبی در حال حاضر حدود ۲۰ هزار نفر در کمپهای پناهجویی این کشور اقامت دارند.
عکس: Getty Images/AFP/T. Jawashi
دولت واحد لیبی با اتحادیه اروپا قراردادی را برای جلوگیری از ورود پناهندگان از طریق دریای مدیترانه به خاک اروپا با کمک گارد ساحلی لیبی امضا کرده است. برای این منظور مهاجران در آینده در "اقامتگاههایی با شرایط مناسب" اسکان داده خواهند شد. تصویری که مشاهده میکنید یکی از همین اقامتگاههاست که در نزدیکی شهر مصراته قرار دارد. این اقامتگاه پیشتر یک زندان بوده است.
عکس: picture-alliance/NurPhoto/C. Occhicone
پناهجویانی که ماههای طولانی در بازداشتگاهها و اردوگاههای لیبی به سر بردهاند در وضعیت جسمی نامناسبی قرار دارند و بر بدنشان آثار شکنجه و آزار جسمی مشاهده شده است. "سازمان بینالمللی مهاجرت" چندی پیش اعلام کرد شمار کسانی که در پنج ماه اول امسال خود را از طریق دریای مدیترانه به ایتالیا رساندهاند بیش از ۴۱ هزار نفر، و ۱۰ هزار نفر بیشتر از تعداد کل پناهجویان در سال گذشته بوده است.
عکس: picture-alliance/AP Photo/M. Brabo
این جوان نیز در یکی از کمپهای پناهجویی در ۵۰ کیلومتری مصراته زندگی میکند. خیلی از مهاجران برای یافتن کار به لیبی مهاجرت میکنند. گروهی دیگر نیز میخواهند از طریق این کشور مسیر مرگبار دریای مدیترانه را طی کرده و خودشان را به اروپا برسانند. تاکنون چندین هزار نفر جان خود را در این دریا از دست دادهاند، اما با این حال بسیاری از جوانان آفریقایی همچنان منتظر نخستین فرصت برای فرار هستند.
عکس: picture-alliance/AP Photo/M. Brabo
گارد ساحلی لیبی در این بین شمار زیادی از این مهاجران جوان را متوقف کرده و به خشکی بازگردانده است. این مهاجران در اقامتگاهی در ۴۵ کیلومتری شهر ساحلی طرابلس اسکان داده میشوند. سازمانهای مدافع حقوق بشر از منتقدان سرسخت قراردادی هستند که میان اتحادیه اروپا و لیبی بسته شده است. هدف اصلی و نهایی این قرارداد مسدود کردن مسیر دریای مدیترانه است.
عکس: Getty Images/AFP/T. JAwashi
سران اتحادیه اروپا و آفریقا به تازگی در نشستی در کشور ساحل عاج توافق کردند تا با حمایت سازمان ملل و اتحادیه اروپا، یک کمیسیون آفریقایی برای بررسی پدیدههای نقض حقوق بشر در آفریقا نظیر بردهفروشی تشکیل شود.