دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید که در سفر اخیرش به تهران درباره مسائل و اصول عملی با ایران به تفاهم رسید. مشاور تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران نیز گفته غربی‌ها به شدت به توافق هسته‌ای با ایران نیاز دارند.
عکس: Heinz-Peter Bader/AP/picture alliance
تبلیغات
دبیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز ۱۰ مارس (۱۹ اسفندماه) در گفت‌وگویی با شبکه الجزیره اعلام کرد که در جریان سفر هفته گذشته‌اش به تهران، ''در مورد مسائل و اصول عملی با ایران به تفاهم'' رسید.
گروسی روز ۱۲ اسفندماه برای سفری دو روزه وارد تهران شد و در این سفر با ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهوری، حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه و محمد اسلامی، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان انرژی اتمی ایران دیدار و گفت‌وگو کرد.
گروسی سفر خود به تهران را ''بسیار مهم'' نامید و افزود: «ما در بالاترین سطح از ایران تعهداتی گرفتیم و این تعهدات با تمام دوره‌های قبل تفاوت دارد.»
او در عین حال تایید کرد که ایران در حال حاضر ''بسیار فراتر از توافق پیشین [برجام] غنی‌سازی اورانیوم را انجام می‌دهد'' و این موضوع را ''پیامی'' به جامعه جهانی دانست.
گروسی افزود که برخی از سانتریفیوژهای جدید در ایران بسیار سریع‌تر و برخی از آنها حتی ۱۰ مرتبه سریع‌تر از نسل‌های پیشین هستند.
او تصریح کرد که بازرسان آژانس همچنان به برخی اماکن مشکوک هسته‌ای ایران دسترسی ندارند و ''این موضوعی است که مورد تاکید آژانس است.''
تصویری از دیدار رافائل گروسی با محمد اسلامی، رئیس سازمان انرژی اتمی ایرانعکس: Atomic Energy Organization Of Ir/ZUMA Wire/IMAGO
در همین حال، رافائل گروسی روز جمعه ۱۹ اسفندماه گفت که مذاکرات با ایران در مورد تعهد این کشور به ارائه اطلاعات درباره ذرات هسته‌ای در اماکن اعلام‌نشده به زودی شروع می‌شود.
به گفته او این مذاکرات ''ظرف یک هفته یا ده روز، با توجه به برنامه کاری'' انجام خواهد شد.
نگرانی‌های بین‌المللی درباره فعالیت هسته‌ای مشکوک جمهوری اسلامی پس از آن به‌شدت افزایش یافته که گزارش‌هایی مبنی بر غنی‌سازی اورانیوم تا سطح ۸۳.۷ درصد در تاسیسات هسته‌ای ایران انتشار یافت. این میزان از سطح غنی‌سازی، تنها اندکی کمتر از غلظت ۹۰ درصد مورد نیاز برای تولید سلاح هسته‌ای است. بخشی از توافق گروسی با مقام‌های تهران از جمله بر سر ابهام‌زدایی از میزان و کم و کیف چنین سطحی از غنی‌سازی است.
مشاور تیم هسته‌ای ایران: غربی‌ها به توافق نیاز دارند
مشاور تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران روز جمعه ۱۹ اسفندماه درباره احیای توافق هسته‌ای ایران با غرب گفت که ''مشکل از ایران نیست؛ ماه‌هاست که متن نهایی آماده شده و مورد تایید ایران و جوزپ بورل قرار گرفته است.''
محمد مرندی که با خبرگزاری ایلنا سخن می‌گفت، ادامه داد: «کارهایی که ایران قرار بود انجام دهد، انجام داد. اول مشکل درون آمریکا، یعنی انتخابات میان دوره‌ای آمریکا بود و سپس آشوب‌ها بود.»
مقام‌های جمهوری اسلامی، اعتراض‌های سراسری ضدحکومتی در ایران را ''آغتشاش و آشوب'' می‌نامند و معترضان را نیز ''اغتشاشگر و آشوبگر'' لقب می‌دهند.
مرندی با اشاره به جنگ در اوکراین و مناسبات غرب با چین ادعا کرد که ''غربی‌ها همان‌طور که برای همه روشن است به شدت به توافق نیاز دارند.''
مشاور تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران افزود: «به‌رغم تلاش لابی ضدایرانی، غربی‌ها مایل به توافق هستند و ایران هم منتظر است.»
سایه هسته‌ای بر روابط خارجی جمهوری اسلامی
ابراز امیدواری آژانس بین‌المللی انرژی و مقام‌های جمهوری اسلامی برای دستیابی به توافق هسته‌ای در حالی صورت گرفته که برخی تحولات در مناسبات جامعه جهانی با جمهوری اسلامی نیز دیده می‌شود؛ تحولاتی که شاید بی‌ارتباط با پرونده هسته‌ای جمهوری اسلامی و فراز و فرودهای احیای توافق هسته‌ای نباشند.
در یکی از جدیدترین موارد از این دست، آمریکا به عراق اجازه داده تا ۵۰۰ میلیون دلار از پول‌های ایران در بانک‌های عراقی آزاد و به ایران پرداخت شود.
دبیرکل اتاق مشترک بازرگانی ایران و عراق روز جمعه ۱۹ اسفندماه با اعلام این خبر گفت که آمریکا در جریان سفر وزیر خارجه عراق به واشنگتن، با آزاد شدن این مبلغ از پول‌های ایران موافقت کرد.
این همه در حالی است که نگرانی جامعه جهانی درباره فعالیت‌های مشکوک هسته‌ای ایران همچنان به قوت خود باقی است.
از جمله اقدام‌ها در این خصوص، سه کشور اروپایی فرانسه، آلمان و بریتانیا روز سه‌شنبه ۱۶ اسفندماه در بیانیه‌ای مشترک به شورای حکام آژانس درباره اجرای تعهدات هسته‌ای ایران در چارچوب برجام نوشتند: «ایران هیچ توجیه غیرنظامی باورمندی برای اجرای یک برنامه غنی‌سازی در تاسیسات فردو ندارد، آن‌هم با توجه به این واقعیت که این تاسیسات برای اجرای هیچ شکلی از برنامه غنی‌سازی غیرنظامی مناسب نیست.»
برنامه هسته‌ای ایران به روایت تصویر
نمایندگان ایران و ۱+۵ دوم آوریل ۲۰۱۵ بر سر چارچوب برنامه‌ای به توفق رسیدند که در صورت نهایی شدن به مناقشه اتمی ۱۲ ساله ایران و غرب پایان می‌بخشد. ابعاد برنامه هسته‌ای ایران چیست و چه مراکزی برای پیشبرد آن احداث شده‌اند؟
عکس: Keyhan
توافق اتمی لوزان
دوم آوریل ۲۰۱۵ و دو روز پس از ضرب‌الاجل تعیین‌شده، سرانجام بیانیه مشترک مذاکره‌کنندگان هسته‌ای ایران و نمایندگان گروه موسوم به ۱+۵ (آمریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین و آلمان) در لوزان سوئیس منتشر شد. این بیانیه چارچوب توافق نهایی است که قرار است تا پایان ژوئن ۲۰۱۵ تنظیم شود و در صورت تحقق به ۱۲ سال مناقشه هسته‌ای ایران با غرب پایان می‌دهد. ابعاد برنامه هسته‌ای ایران چیست؟
عکس: Getty Images/AFP/F. Coffrini
برنامه اتمی ایران پیش از انقلاب
محمدرضا شاه پهلوی در مراسم افتتاح کرسی انرژی اتمی در دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۲. وی هم‌زمان با تاسیس سازمان انرژی اتمی، قرارداد ساخت نیروگاه اتمی بوشهر را در دی ماه ۱۳۵۳ (نوامبر ۱۹۷۴) منعقد کرد. قرار بود نیروگاه اتمی بوشهر به عنوان اولین نیروگاه اتمی ایران توسط شرکت "کرافت‌وِرک اونیون" آلمان (Kraftwerk Union AG) ساخته شود.
عکس: Keyhan
برنامه اتمی ایران پیش از انقلاب
محمدرضا شاه پهلوی در مراسم افتتاح کرسی انرژی اتمی در دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۲. وی هم‌زمان با تاسیس سازمان انرژی اتمی، قرارداد ساخت نیروگاه اتمی بوشهر را در دی ماه ۱۳۵۳ (نوامبر ۱۹۷۴) منعقد کرد. قرار بود نیروگاه اتمی بوشهر به عنوان اولین نیروگاه اتمی ایران توسط شرکت "کرافت‌وِرک اونیون" آلمان (Kraftwerk Union AG) ساخته شود.
عکس: Keyhan
برنامه اتمی ایران
دانشمندان اتمی زن ایران. بریده‌ای از جراید ایران در دهه ۵۰ خورشیدی. از راست به چپ خانم‌ها دکتر مرآت، رقیه باقرزاده اکبری، دکتر مهین‌دخت رحمانی، ثریه سمیعی، ماهرو اکبرنیا، فرزانه محمدی، دکتر افسر سیار و دکتر زهره عابدین‌زاده
عکس: Creative Commons
رئیس سازمان انرژی اتمی ایران تا زمان انقلاب ۵۷
دکتر اکبر اعتماد، متولد ۱۳۱۰ در شیراز و فارغ‌التحصیل دانشگاه لوزان سوئیس. وی در سال ۱۳۴۷ به سمت اولین رئیس موسسه تحقیقات و برنامه‌ریزی علمی و آموزشی منصوب شد و در سال ۱۳۵۳ ریاست سازمان انرژی اتمی ایران را به دست گرفت. اعتماد به خواست شاه حکم معاونت نخست‌وزیری را برای "تأمین انرژی" دریافت کرد و در این زمینه شخصا به شاه گزارش می‌داد.
عکس: PressTV
نیروگاه اتمی بوشهر
عکس قدیمی از نیروگاه نیم‌ساخته‌ی بوشهر (متعلق به حدود سال ۱۹۷۷). قرارداد ایران با شرکت آلمانی کرافت‌ورک اونیون برای احداث دو واحد نیروگاه اتمی بود. در سال ۱۳۵۷ در حالی که حدود ۷۵ درصد از واحد اول و ۶۰ درصد واحد دوم نیروگاه ساخته شده بودند، با تغییر نظام سیاسی ایران ساخت هر دو واحد متوقف ماند.
عکس: Creative Commons
نیروگاه اتمی بوشهر
نمایی از نیروگاه اتمی بوشهر
عکس: Fars
نیروگاه اتمی بوشهر
مدل نیروگاه اتمی بوشهر در غرفه ایران در اکسپوی شانگهای
عکس: Creative Commons/Bernd.Brincken
برنامه پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم در ایران
بسیاری از کشورهایی که به لحاظ فنی قادر به تولید سوخت نیروگاه‌های اتمی هستند به دلیل با صرفه‌تر بودن ترجیح می‌دهند آن را از خارج تهیه کنند. این کشورها نیازی مشخص و برنامه‌هایی شفاف مبتنی بر محاسبات اقتصادی دقیق و مرسوم دارند که هدف آن در نظر گرفتن منافع ملی است. صرف ده‌ها میلیارد دلار برای تولید داخلی سوخت یک نیروگاه که با ۵۰ میلیون دلار قابل خریداری است نمی‌تواند گامی در جهت رشد و شکوفایی باشد.
تأسیسات نظامی پارچین
یکی از مراکز مهمی که با فعالیت‌های هسته‌ای ایران مرتبط است پایگاه نظامی پارچین واقع در جنوب شرقی تهران است. این مرکز یک پادگان نظامی و در اختیار سپاه پاسداران جمهوری اسلامی است، اما آژانس احتمال می‌دهد که ایران در این مکان دست به آزمایش انفجار هسته‌ای زده باشد.
عکس: DigitalGlobe/ISIS via dapd
تأسیسات نظامی پارچین
در نیمه نخست سال ۲۰۱۲ آژانس بین‌المللی از انجام عملیات گسترده خاکبرداری و پاکسازی احتمالی در پارچین خبر داد که مستند به تحلیل عکس‌های هوایی بود. اما ایران دیگر اجازه بازدید از پارچین را به بازرسان آژانس نداد.
تأسیسات پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم
تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم در نطنز. ایران در بهمن ۱۳۸۵ رسما خبر راه‌اندازی دو آبشار ۱۶۴ تایی در تاسیسات زیرزمینی نطنز را اعلام کرد. در سال‌های بعد تعداد سانتریفوژهای این مرکز به چند هزار افزایش داده شد. راه‌اندازی و نگهداری تاسیسات این بخش، به دلیل ویژگی دستگاه‌ها و پیچیدگی ساخت آنها یکی از پرهزینه‌ترین قسمت‌های چرخه‌ی سوخت هسته‌ای است. ده‌ها میلیارد دلار هزینه برنامه غنی‌سازی شده است.
عکس: Fars
تأسیسات پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم
در فروردین سال ۱۳۸۶ محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور ایران برای نخستین‌بار از نصب و راه‌اندازی سه هزار دستگاه سانتریفوژ در نطنز خبر داد. رسانه‌های ایران نوشتند که این دستگاه‌ها از نوع نسل جدید سانتریفوژهاست که توسط خود ایران ساخته شده‌اند. در آخرین گزارش‌های رسانه‌ها، تعداد سانتریفوژ نصب شده در نظنز تا ۶ هزار نیز قید شده است.
عکس: AP
تأسیسات هسته‌ای
تاسیسات پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم نطنز در نزدیکی شهر نطنز در شمال اصفهان قرار دارد. زمان آغاز ساخت تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم نطنز روشن نیست. اما بخش اصلی این تاسیسات که محل استقرار سانتریفوژهاست، در زیرزمینی به عمق ۳۰ متر قرار دارد.
عکس: picture-alliance/ dpa
تأسیسات هسته‌ای
مرکز کنترل تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم در نطنز
عکس: REUTERS
تأسیسات اتمی
میله‌های سوختی
عکس: picture-alliance/dpa
تأسیسات اتمی
در سال ۲۰۱۱ و پس از گذشت ۱۵ سال پیمانکار روسی اعلام کرد که واحد اول نیروگاه بوشهر به مرحله راه‌اندازی آزمایشی رسیده است. مدت زمان ساخت یک نیروگاه مشابه بوشهر در کشورهای پیشرفته صنعتی حداکثر ۷ سال و در کشورهای مشابه ایران حداکثر ۸ سال طول می‌کشد.
عکس: AP
تأسیسات فردو
خبر احداث تأسیسات زیرزمینی غنی‌سازی فردو در اطراف قم در بحبوحه مناقشه هسته‌ای ایران و غرب (۲۰۰۹) منتشر شد. غرب خواستار برچیدن این تأسیسات و جمهوری اسلامی خواستار ادامه فعالیت آن بود. بر اساس بیانیه مشترک لوزان، فردو به مرکز تحقیقات هسته‌ای و فیزیک پیشرفته تبدیل می‌شود و هزار سانتریفوژ در آن فعال خواهند بود؛ اما غنی‌سازی اورانیوم در این تأسیسات متوقف شده و ماده شکاف‌پذیری نیز در آن تولید نمی‌شود.
عکس: picture-alliance/dpa
مذاکرات اتمی میان ایران و غرب
مذاکرات اتمی میان نمایندگان ایران و کشورهای شش‌گانه‌ی آمریکا، فرانسه، بریتانیا، روسیه، چین به انضمام آلمان به سرپرستی کاترین اشتون، مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا در استانبول، آوریل ۲۰۱۲. پیش از روی کار آمدن دولت حسن روحانی، سعید جلیلی (تصویر) سرپرستی تیم مذاکره‌کننده ایران را بر عهده داشت.
عکس: Reuters
تأسیسات هسته‌ای آب سنگین اراک
پروژه‌های آب سنگین در چارچوب قرارداد منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای قرار می‌گیرد و باید زیر نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشند.
عکس: aeoi.org.ir
تأسیسات هسته‌ای آب سنگین اراک
آنچه سبب حساسیت آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به رآکتورهای آب سنگین شده، تولید پلوتونیوم به عنوان محصول فرعی است. از این پلوتونیوم می‌توان مستقیم و بدون نیاز به غنی‌سازی اورانیوم، سلاح‌های اتمی ساخت. بر اساس توافق اتمی لوزان، رآکتور تحقیقاتی اراک آب سنگین باقی می‌ماند اما با بازطراحی روزآمد می‌شود و از میزان پلوتونیوم تولیدی آن نیز کاسته می‌شود.
عکس: aeoi.org.ir
تأسیسات فرآوری اورانیوم اصفهان
"تأسیسات فرآوری اورانیوم اصفهان" (Uranium Conversion Facility – UCF) مرکزی برای تبدیل کیک زرد به گاز هگزا فلوراید است. این گاز سپس در سانتریفوژها تزریق می‌شود تا اورانیوم قابل استفاده آن افزایش یابد. فکر ایجاد تاسیسات اصفهان به پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران باز میگردد که به عنوان گزینهای برای تکمیل چرخه سوخت نیروگاه اتمی بوشهر پیشنهاد شد.
عکس: aeoi.org.ir
"کیک زرد"
یکی از وظایف مهم تاسیسات UCF اصفهان تولید "گاز هگزا فلوراید اورانیوم" (UF6) است. برای تولید این گاز ابتدا كیك زرد (سنگ اورانیوم پودر شده با درجه خلوص بیشتر) را در اسید نیتریك حل می‌كنند. بر اثر این عمل، ماده‌ای به نام نیترات اورانیوم تولید می‌شود. پس از یک رشته فعل و انفعالات گاز هگزا فلوراید اورانیوم تولید می‌شود. این همان گازی است كه برای غنی‌سازی در دستگاه‌های سانتریفوژ تزریق می‌شود.
عکس: aeoi.org.ir
رآکتور تحقیقاتی تهران
رآکتور تـحقیقاتی آب سبک تهران یکی از انـواع راکـتورهای چند منظوره و در نوع خود از کارآترین انواع راکتورهای دنیا در زمینه علمی و صنعتی است. این رآکتور با ظرفیت ۵ مگاوات در سال ۱۹۶۷ توسط آمریکا در مرکز تحقیقات اتمی تهران وابسته به دانشگاه تهران ساخته شد. آمریکا برای مدت ۲۰ سال سوخت مورد نیاز رآکتور تحقیقاتی تهران را تامین کرد.
عکس: aeoi.org.ir
رآکتور اتمی تهران
در سال ۲۰۱۰ ایران اعلام کرد سوخت رآکتور تهران در حال اتمام است و از طریق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواستار تامین سوخت ۲۰ درصد برای این رآکتور شد. اما این درخواست با دیگر مسائل مناقشه‌ی اتمی ایران پیوند خورد و موضوع آن‌طور که ایران مایل بود، حل‌وفصل نشد.
