آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از ماه فوریه امسال تاکنون قادر به دسترسی به اطلاعات و تصاویر دوربین‌های نصب شده برای نظارت بر سایت‌های هسته‌ای ایران یا مونیتورهای آنلاین غنی‌سازی و مهرهای الکترونیکی برای جلوگیری از دستکاری اطلاعات، نیست.

بازرسی‌ها از تأسیسات هسته‌ای ایران هم با مشکل روبرو شده، آن هم در شرایطی که به نوشته خبرگزاری آسوشیتدپرس، ایران به توسعه سانتریفوژهای جدید و غنی‌سازی اورانیوم تا سطح خلوصی نزدیک‌تر به سطح مورد نیاز برای کاربرد در سلاح‌های هسته‌ای ادامه داده است.

کشورهای غربی بیم آن را دارند که ایران در حال توسعه مهارت‌ها و دانش لازم برای ساخت بمب اتم باشد؛ آنچه تهران همواره آن را رد کرده است.

مدیر کل آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای در مورد توانایی این سازمان برای انجام وظایف نظارتی بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران، آن را با پرواز در آسمانی پوشیده از ابر (نداشتن دید) مقایسه کرد و گفت: «ما در حال پروازیم و می‌توانیم به همین ترتیب ادامه دهیم اما نه برای مدت طولانی.»

امیدواری مدیرکل آژانس به بازگشت به ایران و از سرگیری مذاکرات

گروسی در گفت‌وگو با خبرگزاری آسوشیتدپرس گفت، امیدوار است برای داشتن "مذاکراتی مناسب در سطوح بالا و رو در رو به زودی به ایران بازگردد". بازگشت و از سرگیری مذاکراتی که به گفته مدیر کل آژانس بین‌المللی اتمی، توانایی برای اطلاع از فعالیت‌های هسته‌ای ایران را در "ریل تایم" به این سازمان بازمی‌گرداند.

گروسی در حاشیه اجلاس آب و هوایی گلاسکو همچنین افزود: «این مسئله هم به نفع آنهاست و هم به نفع جامعه جهانی. چرا که اگر آنها جدی می‌گویند که قصدشان از ادامه برنامه هسته‌ای استفاده صلح‌آمیز است، باید نسبت به آنچه انجام می‌دهند [به جامعه جهانی] تضمین دهند.»

گروسی در حالی که تأکید می‌کرد "یک زمانی باید با این وضعیت کنار آمد"، ادامه داد: «در غیر این صورت در موقعیتی بسیار نامعلوم و نامشخص قرار خواهیم گرفت که امیدوارم این مورد پیش نیاید.»

چالش دسترسی به فیلم‌ها و اطلاعات دوربین‌های نظارتی

جمهوری اسلامی از آذر ماه ۹۹ برای فعالیت‌های نظارتی بازرسان آژانس محدودیت‌هایی قائل شد و از اسفند ماه اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را به حال تعلیق درآورد. یکی از این محدودیت‌ها، جلوگیری از دسترسی بازرسان آژانس به داده‌های دوربین‌های نظارتی در تاسیسات هسته‌ای ایران بود که رفع آن به موفقیت‌آمیز بودن مذاکرات وین در یک دوره زمانی مشخص موکول شده بود.

در ماه‌های گذشته مذاکراتی میان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ایران از جمله با هدف برطرف‌سازی محدودیت بازرسان و جلوگیری از پاک کردن اطلاعات ضبط شده در دوربین‌های نظارتی برگزار شده است. آژانس و ایران ۲۲ شهریور امسال هم در مورد تعویض کارت حافظه دوربین‌های نظارتی در تاسیسات هسته‌ای جمهوری اسلامی به توافقی نسبی دست‌ یافتند. بر پایه این توافق کارت حافظه دوربین‌های نظارتی در همه مراکز اعلام شده جز در مجتمع تسا در کرج تعویض شد.

دویچه وله را در اینستاگرام دنبال کنید

در این مجتمع قطعات مورد نیاز برای ساخت سانتریفیوژهای پیشرفته تولید می‌شود. در جریان حمله ماه ژوئن به تاسیسات مجتمع تسا، یکی از چهار دوربین آژانس آسیب دید. حمله‌ای که جمهوری اسلامی مسئولیت آن را برعهده اسرائیل می‌داند. آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، خواستار نصب دوربین جدید و تعویض باتری و کارت حافظه دوربین‌های دیگر در این مجتمع شده است. جمهوری اسلامی ایران اما با استناد به تحقیق پیرامون حمله ماه ژوئن، مانع از دسترسی بازرسان آژانس به فیلم‌های ضبط شده توسط دوربین‌های این مرکز شده است.

"بازرسانم را به خطر نخواهم انداخت"

 رافائل گروسی، پیش‌تر در تازه‌ترین نشست این آژانس هم نسبت به کاهش جدی توان نظارتی این سازمان بر فعالیت‌های هسته‌ای ایران هشدار داده بود.

مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی می‌گوید: «همراه با تغییر دولت در ایران شاهد افزایش سطح امنیتی شدیدی در اطراف تأسیسات هسته‌ای بوده‌ایم که گاه موقعیت‌های دشواری را برای بازرسان ما به وجود آورده است.» مدیر آژانس همچنین بدون اینکه اشاره‌ای به جزییات کند، افزود: «ما با دقت بسیار در حال بررسی این موضوع هستیم. من هیچ‌گاه بازرسانم را به خطر نخواهم انداخت.»

دویچه وله را در تلگرام دنبال کنید

آژانس بین‌المللی انرژی اتمی مأمور نظارت بر توافق هسته‌ای با ایران موسوم به برجام از سال ۲۰۱۵ است که هدفش محدودسازی فعالیت‌های هسته‌ای ایران در ازای لغو تحریم‌های فلج‌کننده علیه این کشور بود. در زمان ریاست جمهوری دونالد ترامپ، آمریکا به طور یکجانبه از این توافق خارج شد و تحریم‌ها علیه ایران را دوباره اعمال کرد. کشورهای اروپایی تلاش کرده‌اند که ایالات متحده را به این توافق بازگردانند. اما تلاش‌های آنها به دلیل عدم استقبال دولت جدید ایران برای از سرگیری مذاکرات رسمی تاکنون ناکام مانده است.

مذاکرات احیای برجام فروردین سال جاری آغاز و شش دوره آن در دولت حسن روحانی انجام شد. ابراهیم رئیسی می‌گوید که برجام و توافق هسته‌ای از اولویت‌های دولت او نیست، اما با این حال برای احیای برجام تلاش خواهد کرد.