گزارشگران بدون مرز: در ۲۰ سال گذشته ۱۶۶۸ خبرنگار کشته شدند
۱۴۰۱ دی ۹, جمعه
سازمان گزارشگران بدون مرز گزارش داده است که از سال ۲۰۰۳ تا کنون در مجموع ۱۶۶۸ خبرنگار در سراسر جهان کشته شدهاند. طبق این گزارش، سوریه و عراق از خطرناکترین کشورها برای خبرنگاران هستند.
تبلیغات
سازمان گزارشگران بدون مرز با ارائه بیلانی اعلام کرده است که در طول ۲۰ سال گذشته دستکم ۱۶۶۸ روزنامهنگار کشته شدهاند. طبق این بیلان، به طور میانگین سالانه بیش از ۸۰ خبرنگار و شاغل رسانه کشته شدهاند.
سوریه و عراق خطرناکترین کشورها برای روزنامهنگاران به حساب میآیند که در این بازه زمانی در این کشورها بیش از یک سوم تعداد کل خبرنگاران آنها یعنی ۵۷۸ نفر جان خود را از دست دادهاند.
طبق گزارش این نهاد مستقل، در مکزیک ۱۲۵ خبرنگار کشته شدند. در فیلیپین ۱۰۷، پاکستان ۹۳، افغانستان ۸۱ و سومالی نیز ۷۸ خبرنگار در طول این دو دهه کشته شدند. بیش از ۹۵ درصد از روزنامهنگاران کشتهشده مرد هستند.
سازمان گزارشگران بدون مرز گفته است، سالهای ۲۰۱۲ و ۲۰۱۳ "سیاهترین" سالها برای خبرنگاران در دو دهه اخیر بوده است که در آنها بهویژه به دلیل جنگ سوریه بهترتیب ۱۴۴ و ۱۴۲ خبرنگار کشته شدند.
پس از آن شمار خبرنگاران قربانی سیری نزولی پیش گرفت و از سال ۲۰۱۹ نیز "کاهشی تاریخی" پیدا کرد اما در سال ۲۰۲۲ به دلیل جنگ اوکراین این رقم دوباره بالا رفت و به ۵۸ نفر رسید.
روسیه خطرناکترین کشور برای روزنامهنگاران در اروپا
سازمان گزارشگران بدون مرز گفته است، روسیه در اروپا خطرناکترین کشور برای خبرنگاران محسوب میشود. شمار خبرنگاران کشتهشده از سال ۲۰۰۳ تا کنون در این کشور ۲۰ نفر ذکر شده است. اوکراین پس از روسیه با ۱۹ کشته دومین کشور خطرناک اروپایی برای خبرنگاران است. از زمان حمله روسیه به اوکراین در فوریه ۲۰۲۲ تا کنون هشت روزنامهنگار در اوکراین کشته شدهاند.
فرانسه با هشت کشته چهارمین کشور اروپایی پس از ترکیه است که بیشترین آمار خبرنگاران کشتهشده را داراست. دلیل آن نیز حمله مرگبار به دفتر تحریریه روزنامه طنز "شارلی ابدو" در پاریس در سال ۲۰۱۵ است.
سازمان گزارشگران بدون مرز گزارشدهی در جنگ را از دلایل اصلی از دست رفتن بسیاری از این جانها خوانده اما در ۲۰ سال گذشته علاوه بر این عامل، تعداد زیادی از روزنامهنگاران نیز به دلیل گزارشدهی از جرایم سازمانیافته و فساد جان خود را از دست دادند.
دوران تلخی برای روزنامهنگاران
پژوهشی تازه نشان میدهد که از سالها پیش وضع آزادی مطبوعات به این خرابی نبوده است. بیش از چهار پنجم مردم جهان در کشورهایی زندگی میکنند که خبرنگاران در فعالیت اطلاعرسانی آزاد نیستند.
عکس: Fars
کارنامهی منفی ترکیه و اوکراین
پژوهشی که از سوی بنیاد مستقل "فریدم هاوس" منتشر شده نشان میدهد که در سال ۲۰۱۳ تنها ۱۴ درصد از مردم جهان از آزادی نشر به معنای واقعی برخوردار بودند و خبرنگاران در انجام کار خود محدودیتی نداشتند. از سال ۱۹۹۶ تا کنون این بدترین بیلان بوده است. امروزه در کشورهایی مانند ترکیه و اوکراین نیز رسانههای جمعی با اشکالات جدی روبرو هستند.
عکس: picture-alliance/AP Photo
اوضاع وخیم آسیای میانه
"فریدم هاوس" وضعیت آزادی نشر و بیان را در ۱۹۷ کشور جهان به دقت بررسی کرده و به آنها نمره داده است. کشورهای ترکمنستان، ازبکستان و روسیه سفید بدترین وضع و کشورهای هلند، نروژ و سوئد بهترین وضع را دارند.
عکس: picture-alliance/dpa
حمله به روزنامهنگاران
در ترکیه روزنامهنگاران بارها مورد حمله قرار گرفتهاند. در زمان اوجگیری اعتراضات ضددولتی پیرامون "پارک گزی" بسیاری از خبرنگاران دستگیر شدند. بنا به گزارش "کمیته حمایت از روزنامهنگاران" در اوایل دسامبر گذشته ۴۰ روزنامهنگار در ترکیه زندانی بودند. دولت تلاش میکند مالکیت و سرپرستی رسانههای مستقل را به دست گیرد.
عکس: AFP/Getty Images
گزارشگران "نامطلوب"
در جریان اعتراضاتی که در "میدان" کیف صورت گرفت، رسانهها قادر نبودند وقایع را آزادانه پوشش دهند. تتیانا چورنول که به خاطر انتقاد از ویکتور یانوکوویچ، مورد حمله قرار گرفته بود، ارگانهای زیر فرمان رئیس جمهور سابق را مقصر میداند.
عکس: Genya Savilov/AFP/Getty Images
مبارزه با دروغ
در چین و روسیه نیز رسانهها وضعیت ناپسندی دارند. دولت روسیه خبرگزاری "ریا نووستی" را تعطیل کرد و آن را در خدمت خود در آورد. مردم روسیه با شعار "این قدر دروغ نگویید!" اعتراض خود را به اقدام دولت ابراز کردند.
عکس: picture-alliance/dpa
امریکا هم اشکال دارد!
رسانههای جمعی در امریکا هم مشکلاتی دارند. به بهانه "امنیت ملی" از دسترسی روزنامهنگاران به اطلاعات دولتی جلوگیری میشود. به روزنامهها گفته میشود که حتما باید منابع اطلاعات خود را ذکر کنند. دولت کار برخی از روزنامهنگاران را با اعمال شنود تلفنی، دنبال میکند.
عکس: picture-alliance/AP Photo
سقوط به عهد مبارک
در مصر محمد مرسی، رئیس جمهور اسلامگرا، وضع دشواری برای رسانهها پدید آورده بود، اما پس از برکناری او اوضاع وخیمتر شد. نظامیانی که از میانه سال ۲۰۱۳ قدرت را به دست گرفتند، خبرنگاران زیادی را دستگیر و ۵ نفر را به قتل رساندند. در زمان حاضر در رسانههای جمعی به ندرت در انتقاد از دولت گزارش یا خبری منتشر میشود.
عکس: AFP/Getty Images
روندهای مثبت
گاهی هم اوضاع رو به بهبود است، مثلا در مالی. پس از انتخابات ریاست جمهوری و طرد اسلامگرایان افراطی از بیشتر مناطق کشور، وضعیت آرامی پدید آمده که فعالیت آزادانهی رسانهها را تسهیل کرده است.
عکس: AFP/Getty Images
بهبود شرایط در قرقیزستان و نپال
این تصویر قرقیزستان را نشان میدهد که در سال ۲۰۱۳ روزنامهنگاران امنیت بیشتری داشتند. در نپال هم روندی کمابیش مثبت شروع شده ، هرچند هنوز تمام موانع از سر راه اطلاعرسانی آزاد برداشته نشده است. گفته میشود که در اسرائيل هم رسانهها امروزه با آزادی بیشتری فعالیت میکنند.
عکس: AFP/Getty Images
رسانههای ایران در اسارت خط قرمزها
در ایران به ویژه روزنامههای مستقل زیر فشار مراقبت دولتی و خودسانسوری رنج میبرند. نشریات با کمترین تجاوز به "خط قرمزها" پروانه انتشار خود را از دست میدهند. آخرین نمونه روزنامه ابتکار بود که چند روز به توقیف افتاد.
عکس: ebtekarnews.com
وضعیت بیثبات رسانهها در ایران
با توقیف هر روزنامه تنها آزادی بیان آسیب نمیبیند، بلکه وضعیت معاشی طیفی از کارکنان نیز به خطر میافتد. روزنامهنگاری در ایران در شمار ناامنترین حرفههاست و هنوز هیچ نهاد مستقلی از منافع حرفهای کارکنان مطبوعات دفاع نمیکند.