سازمان عفو بین‌الملل می‌گوید یک سال پس از شروع خیزش مردمی لیبی علیه سرهنگ معمر قذافی٬ شبه‌نظامیان لیبی «به طور گسترده‌ای غیر قابل کنترل هستند.». عفو بین‌الملل می‌گوید که آن‌ها مظنونان به طرفداری از قذافی را شکنجه می‌کنند و حکم‌رانان جدید لیبی نمی‌توانند یا نمی‌خواهند از چنین اقداماتی جلوگیری کنند.

بر اساس گزارشی که سازمان عفو بین‌الملل روز چهارشنبه (۲۶ بهمن/ ۱۵ فوریه) منتشر کرد٬ «صدها شبه‌نظامی مسلح» که در سرنگونی قذافی شرکت داشتند به اقدامات خود مستقل از خواست قدرت مرکزی لیبی ادامه می‌دهند. بر این اساس شبه نظامیان از زمان سقوط طرابلس در اوت سال گذشته تا کنون متفرق نشده و اکنون به تهدیدی جدی برای استقرار دموکراسی در لیبی تبدیل شده‌اند.
 
گزارش عفو بین‌الملل در حالی منتشر می‌شود که درگیری‌های قبیله‌ای خون‌بار نیز در لیبی ادامه دارد. در آخرین مورد ده‌ها نفر روز پنج‌شنبه (۱۶ فوریه) در جنوب شرقی لیبی در درگیری‌های بین قبیله‌ای کشته شدند.

عفو بین‌الملل می‌گوید شورای ملی انتقالی لیبی نتوانسته راه‌حلی برای مشکل شبه‌نظامیان بیابد. این شورا نه هیچ قدمی در راه محاکمه آنان که در نقض حقوق بشر دست داشتند برداشته و نه از سوی دیگر کسانی را که در اکتبر گذشته به صورت فراقانونی در قتل قذافی و پسرش دست داشتند دستگیر و محاکمه کرده است.

همچنین شواهد زیادی وجود دارد که شبه‌نظامیان پیروز لیبی اکنون از شکنجه استفاده می‌کنند. عفو بین‌الملل می‌گوید که هیات ویژه‌اش در ماه ژانویه و اوایل فوریه از ۱۱ بازداشتگاه دیدار داشته‌اند که در ۱۰ بازداشتگاه٬ زندانیان از شکنجه یا بدرفتاری خبر داده‌اند و بر بدن‌شان جراحات حاصل از این موارد نیز دیده ‌شده است.

بر اساس گزارش سازمان عفو بین‌الملل از سپتامبر گذشته تا کنون حداقل ۱۲ نفر بر اثر شکنجه در زندان‌های لیبی جان باخته‌اند. یکی از آن‌ها سفیر سابق لیبی در فرانسه است که ماه گذشته در طرابلس جان باخت.

عفو بین‌الملل در گزارش خود برخی از مواردی را که فرستاده‌های این سازمان شاهدش بوده‌اند نقل می‌کند. فرستاده‌های عفو بین‌الملل خود در مواردی شاهد کتک خوردن زندانیان بوده‌اند.

از زمانی که قذافی در ماه اکتبر ۲۰۱۱ دستگیر و کشته شد٬ شورای ملی انتقالی در تلاش است تا کنترل خود را بر سراسر لیبی افزایش دهد اما عملاً تحت کنترل در آوردن بسیاری از گروه‌های شبه نظامی که در جنگ داخلی شرکت داشتند با شکست مواجه شده است. بسیاری از این گرو‌ه‌ها بازداشتگاه‌های خود را دارند و کسانی را که متهم به رابطه با رژیم قذافی می‌دانند در آن‌ها زندانی می‌کنند.

سازمان عفو بین‌الملل می‌گوید ۲۴۰۰ نفر در بازداشتگاه‌های تحت کنترل دولت جدید لیبی زندانی هستند اما در بازداشتگاه‌های شبه نظامیان تعداد نامشخصی که می‌توان آن‌ها را هزاران نفر ارزیابی کرد زندانی‌اند. بیش‌تر این بازداشتگاه‌ها در اطراف طرابلس و مصراته٬ شهر ساحلی که شاهد درگیری‌های خونین بسیاری بوده٬ قرار دارند.

بریتانیا: چالش‌هایی اساسی برای بازسازی لیبی

در آستانه یک سالگی جنبش مردمی لیبی و در حالی که عفو بین‌الملل از نقض گسترده حقوق بشر در این کشور خبر می‌دهد٬ بریتانیا روز پنج‌شنبه (۱۶ فوریه) اعلام کرد میزبان مقاماتی از لیبی خواهد بود تا به این کشور برای رعایت حقوق بشر کمک کند.

به گزارش خبرگزاری فرانسه انتظار می‌رود که نماینده گروه‌های حقوق بشر نظیر عفو بین‌الملل که ارتش و شبه‌نظامیان لیبی را به شکنجه و کشتار طرفداران قذافی متهم می‌کنند نیز در نشست لندن حضور یابند.

ویلیام هیگ٬ وزیر امور خارجه بریتانیا٬ در بیانیه‌ای که روز گذشته از سوی وزارت امور خارجه بریتانیا صادر شد با بیان این‌که مردم لیبی «می‌توانند به دستاوردهای خود افتخار کنند» هشدار داد چالش‌هایی اساسی بر سر راه بازسازی کشور لیبی وجود دارد.

هیگ در این بیانیه عنوان کرد که بریتانیا از تلاش‌های مردم لیبی برای داشتن کشوری مرفه و باثبات بر مبنای احترام به آزادی‌های بنیادین و حقوق بشر پشتیبانی می‌کند. در این بیانیه تاکید شد بریتانیا خود را به حمایت از مردم لیبی برای به واقعیت رساندن آرزوهای خود متعهد می‌داند.

به‌رغم گزارش‌های نگران‌کننده‌ای که از لیبی درباره نقض گسترده حقوق بشر می‌رسد٬ هیگ در بیانیه خود آینده لیبی را «بسیار روشن‌تر از آن‌چه در یک سال گذشته بود» ارزیابی کرد.

بریتانیا یکی از کشورهای حامی مردم لیبی در جنبش آن‌ها علیه رژیم قذافی بود و هم‌اینک به پروژه مین‌زدایی از لیبی که از سوی سازمان ملل راه‌اندازی شده کمک مالی می‌کند.

MZ/BM