۲۶ ژوئن / ۶تیر: روز جهانی مبارزه با مواد مخدر. گزارشی که سازمان ملل به مناسبت این روز انتشار داده است، بسیار نگران کننده است: تولید تریاک در سالهای اخیر دوبرابر شده است. در افغانستان در سال ۲۰۰۵، میزان تریاک تولید شده ۴۰۰۰ تن بوده است. در سال ۲۰۰۷ با رقم هولناک ۸۲۰۰ تن مواجه می‌شویم. در کل جهان در سال ۲۰۰۷، ۸۸۷۰ تن تریاک تولید شده است. بر این قرار ۹۲ درصد کل تریاک تولید شده در جهان منشأ افغانی دارد. پس از افغانستان برمه و لائوس در صدر جدول کشورهای تولیدکننده‌ی تریاک قرار دارند.

رشد تولید مواد در افغانستان

بر اساس گزارش سازمان ملل، که در روز ۲۵ ژوئن در ژنو منتشر شد، در افغانستان تریاک عمدتا در پنج استان جنوبی این کشور تولید می‌شود، استانهایی که حوزه‌ی نفوذ اصلی طالبان هستند. آنتونیو ماریا کوستا (Antonio Maria Costa) مدیر اجرایی "دفتر سازمان ملل برای مبارزه با مواد مخدر و بزه‌کاری" (UNODC) می‌گوید که به‌ویژه در این استانها بایستی مانع کشت خشخاش شد. این امر اما مستلزم مبارزه‌ی پیگیر با طالبان است. این گروه ۱۰ درصد از درآمد حاصل از تریاک را به عنوان "مالیات" از خشخاش‌کاران می‌گیرد: طالبان خشخاش‌کاران و قاچاقچیان را تقویت می‌کنند و اینان طالبان را. طالبان از "مالیات تریاک" در سال ۲۰۰۷ بنابر تخمین ۱۰۰ میلیون دلار به جیب زده‌اند.

بخشی از تریاک تولیدشده به هروئین تبدیل می‌شود. در افغانستان علاوه بر تریاک و هروئین در سالهای اخیر تولید حشیش نیز رشد پرشتابی یافته است. از سال ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۷ سطح زیر کشت شاهدانه برای تولید حشیش از ۳۰ هزار هکتار به ۷۰ هزار هکتار رسیده است. تمرکز تولید حشیش اما هنوز در آمریکای جنوبی و شمالی است. نیمی از حشیش تولید شده در جهان، آمریکایی است، ۲۲ درصد آن آفریقایی. حشیش‌کشی هنوز رایج‌ترین شکل سوءاستفاده از مواد مخدر است. بنابر آمار سازمان ملل حدود ۱۶۰ میلیون تن در جهان مدام حشیش مصرف می‌کنند.

اعتیاد در ایران

در ایران تریاک رایج‌ترین ماده‌ی مخدر است. ۳۳ درصد معتادان بنابر آماری که مؤسسه‌ی تحقیقاتی "داریوش" در تهران منتشر کرده، مصرف‌کننده‌ی تریاک اند.

از تعداد معتادان ایران آمار مطمئنی در اختیار نیست. ۸۰۰ هزار، یک میلیون و ۷۰۰ هزار، حتا ۲ میلیون، ارقامی است که از زبان مسئولان دولتی شنیده می‌شود. سازمان ملل، ایران را به لحاظ تعداد معتادان به هروئین، رکورددار می‌داند.

در سالهای اخیر موادی با عنوان‌هایی از قبیل نورجیزک، شیشه، حشیش، اکستازی در ایران رواج فراوانی یافته‌اند. به ویژه دانش‌آموزان و دانشجویان به مصرف این گونه مواد گرایش دارند.

اعتیاد در محیط‌های دانشگاهی نیز به پدیده‌ی چشمگیری تبدیل شده است. تهران به عنوان شهری توصیف می‌شود که هر کس اراده کند در یک مدت زمانی کمتر از ۱۰ دقیقه می‌تواند "مواد" تهیه کند.

اقتصاد مواد

در ایران مواد مخدر ارزان‌اند. گرانی دم‌افزون سایر کالاها در بازار مواد مخدر نمود ندارد. این امر به وسعت قاچاق مواد از افغانستان برگردانده می‌شود.

در کل جهان افزایش تولید مواد مخدر به کاهش قیمت آنها منجر شده است. در گزارش تازه‌ی سازمان ملل نسبت به این امر هشدار داده شده. کاهش قیمت، منجر افزایش تعداد معتادان می‌شود.

ر/ فارس، epd، unodc.org