بهره‌گیری از انرژی‌های خورشیدی در بازارهای جهان به سرعت گسترش می‌یابد. این گسترش به وضوح در چین مشهود است. در این کشور دائما نیروگاه‌های بزرگ استفاده از سیستم‌های فتوولتائیک ساخته می‌شود. به موازات این پیشرفت‌ها بهای سلول‌های خورشیدی نیز به سرعت پایین می‌آید. امروزه بهای ساخت تأسیسات خورشیدی تنها حدود نیمی از بهای چهار سال پیش است.

این روند پیامدهایی دارد. پیامد بزرگ چنین روندی این است که آن دسته از تولیدکنندگان تاسیسات انرژی خورشیدی که نمی‌توانند از رقابت‌های بین‌المللی کاهش قیمت پیروز بیرون بیایند باید فعالیت خود را متوقف ساخته و از دور خارج شوند. پیش از همه کارخانه‌های آلمانی و آمریکایی این حوزه تحت تأثیر فشار قیمت‌ها در بازار آسیا قرار گرفته و از میدان به در می‌روند.

شدیدتر شدن رقابت در عرضه انرژی خورشیدی به زیان برخی از تولیدکنندگان این حوزه تمام می‌شود. تولیدکننده‌های انرژی خورشیدی در نهایت باید برق تولیدی خود را به خریداران ارائه دهند و ارائه‌کننده برق ارزان‌تر در این میدان خواهد برد.

در سال گذشته نیروگاه‌های سراسر جهان که انرژی حدود ۲۷ گیگاواتی از خورشید تولید می‌کردند نوسازی شدند به نحوی که بازده این نیروگاه‌ها به حدود ۶۷ گیگاوات افزایش پیدا کرد.

این نیروگاه‌ها در سال جاری برقی معادل خروجی حدود ۱۲ نیروگاه هسته‌ای تولید خواهند کرد. پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد که از سال ۲۰۲۰ نیروگاه‌های خورشیدی می‌توانند با تولید ۴۳۰ گیگاوات انرژی معادل خروجی حدود ۸۰ نیروگاه هسته‌ای برق تولید کنند.

آلمان با انرژی خورشیدی حدود ۲۸ گیگاواتی خود پیشتاز استحصال برق از انرژی خورشیدی در سطح جهان است. با این حال سهم انرژی‌های خورشیدی در تولید برق در این کشور در حال حاضر تنها بالغ بر ۵ درصد می‌شود.

برای ده‌ها سال ۴ کنسرن بزرگ، تأمین انرژی در آلمان را بر عهده داشتند. اما با توسعه انرژی‌های تجدیدپذیر بازار انرژی آلمان دچار تغییرات عمده شد. به تدریج افزایش تمایل اشخاص و کشاورزان به استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر باعث شد که نیروگاه‌های انرژی بادی، زیست‌گاز (بیوگاز یا گاز زیستی) و انرژی خورشیدی در این کشور توسعه یابد. دولت نیز با تصویب قانون پرداخت یارانه برای تولید برق زیستی به توسعه این نیروگاه‌ها کمک کرد.

امروزه سهم انرژی‌های تجدیدپذیر در تولید برق مورد نیاز آلمان به بیش از ۲۰ درصد رسیده است. وزارت محیط زیست آلمان تخمین زده است که این سهم تا سال ۲۰۲۰ به دو برابر میزان فعلی خواهد رسید. با این روند از میزان فروش کنسرن‌های قدیمی تولید برق کاسته خواهد شد. همچنین با تمایل بیش از پیش شهروندان به تولید برق در خانه‌ها این روند شدت یافته و شتاب خواهد گرفت.

برق خورشیدی ارزان‌تر از برق معمولی خواهد شد

این روند پرشتاب حتی برای کارشناسان این حوزه هم غیر قابل تصور بود. کاهش قیمت‌مدول‌های فتوولتائیک (مجموعه‌ای از سلول‌های خورشیدی) بهای برق تولیدشده در واحدهای خصوصی تولید انرژی خورشیدی در آلمان را برای صاحبان منازل و واحدها ارزان‌تر از برق معمولی کرده است.

برای صاحبان صنعت برق خورشیدی نیز در درازمدت تولید این برق سودآور خواهد بود. آنها نه تنها از قانون پرداخت یارانه بهره‌مند می‌شوند بلکه از روند صعودی بهای برق ناشی از سایر منابع نیز در امان خواهند بود.

در حالیکه قیمت برق خورشیدی در منازل شخصی افزایش نیافته و شاید حتی پس از بازپرداخت هزینه‌ ایجاد تاسیسات تولید برق خورشیدی درخانه‌ها توسط دولت، این قیمت رایگان نیز تمام شود، بهای برق معمولی به شدت افزایش می‌یابد. در ۱۰ سال گذشته قیمت برق در آلمان برای مصرف‌کنندگان بیش از ۵۰ درصد افزایش یافته است.

نیروگاه خورشیدی برای تأمین برق

به دلیل گسترش جایگاه برق زیستی، بهای برق حتی در بازارهای بورس آلمان نیز رو به کاهش است. در این بازارها نیروگاه‌های مختلف، برق تولیدی خود را برای خریداران بزرگ عرضه می‌کنند. پیش‌تر بهای برق به دلیل افزایش مصرف آن به هنگام ظهر افزایش می‌یافت. اما با توسعه نیروگاه‌های خورشیدی، چون این نیروگاه‌ها ظهرهنگام بیشترین انرژی را تولید می‌کنند بهای برق در این زمان که از زمان‌های اوج مصرف است کاهش یافت.

حتی ممکن‌شدن تعطیلی ۸ نیروگاه اتمی در آلمان پس از فاجعه هسته‌ای فوکوشیمای ژاپن را باید مدیون گسترش انرژی‌های خورشیدی در این کشور دانست. جالب آن است که در زمستان نیز سلو‌ل‌های خورشیدی در زمان‌های اوج مصرف، برق بیشتری نسبت به برق تولیدی مجموع این ۸ نیروگاه وارد شبکه می‌کردند.

نیروگاه‌های خورشیدی، رقیب نیروگاه‌های سنتی برق

صحرای آتاسامای شیلی نمونه‌ای است عملی از این باور که تأسیسات خورشیدی هر چه که می‌گذرد به رقیبی سرسخت‌تر برای نیروگاه‌های برق سنتی تبدیل می‌شوند.

در صحرای آتاساما برای نخستین بار در جهان تولید‌کنندگان بدون دریافت کمک‌های دولتی دست به تأسیس یک نیروگاه‌ بزرگ فتوولتائیک زدند. این تأسیسات برق مورد نیاز صنایع تولیدکننده مس را تأمین می‌کند. بنا بر گزارشی که در این مورد در مجله علمی "فوتون اینترنشنال" نوشته شده برق در آنجا به قیمت زیر ۱۰ سنت (یکصدم یورو) تولید می‌شود.

مشکلات پیش رو

انرژی خورشیدی در راه توسعه خود با چالش‌هایی روبرو است. سلول‌های خورشیدی تنها در روز برق تولید می‌کنند. آلمان به خوبی با این مشکل آشنا است. تزریق برق خورشیدی به شبکه با تغییرات انرژی خورشیدی و بادی دچار نوسان می‌شود.

یوهانس کیندلر (Johannes Kindler)، از مسئولان شبکه نظارت بر برق آلمان می‌گوید، کارشناسان آلمان باید با ارائه ایده‌های نو این مشکل را از پیش پا بردارند.

کارشناسان آلمانی خواستار گسترش ذخیره‌کننده‌های انرژی و مدیریت هوشمند برق برای مقابله با این نوسان‌ها هستند.

استفاده از نیروگاه‌‌های انعطاف‌پذیر گازی برای جبران برق مصرفی خورشیدی و گسترش شبکه‌های برق در اتحادیه انرژی اروپا از پیشنهاداتی است که کارشناسان این حوزه مطرح کرده‌اند. آنها پیشنهاد داده‌اند که اتحادیه انرژی اروپا باید تا حدی گسترش یابد که بتواند برق اضافی را به جایی که به آن نیاز هست منتقل کند.