گفتوگوی تلفنی بورل و امیرعبداللهیان؛ مکالمه‌ای با دو برداشت
۱۴۰۱ اسفند ۱, دوشنبه
وزیر خارجه ایران با مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا تلفنی گفتوگو کرده است. برداشت دو طرف از این گفتوگو در صحبت‌هایشان متفاوت است. ناصر کنعانی از اینکه اطلاعات آژانس به رسانه‌ها درز پیدا می‌کند انتقاد کرده است.
حسین امیر عبداللهیان وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران یک‌شنبه شب ۳۰ بهمن تلفنی با جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفتوگو کرد.
آنچه درباره محتوای این گفتوگوی تلفنی از سوی دو طرف منتشر شده با یکدیگر تفاوت دارد.
رسانه‌های ایران از قول امیر عبداللهیان نوشته‌اند که او در صحبت‌هایش با بورل، رفتار اروپا را در "حمایت از تروریسم" به شدت مورد نقد قرار داده و آن را "ادامه سیاست ناکارآمد ترامپ" دانسته است.
این رسانه‌ها چیزی درباره سخنان بورل نگفته‌اند اما جوزپ بورل در توییترش نوشته است: «من دوباره بر موضع اتحادیه اروپا در مقابل رفتار ایران تاکید کردم: نقض حقوق بشر را متوقف کنید، حمایت از جنگ تجاوزکارانه روسیه را متوقف کنید و به بازداشت شهروندان بیگناه اروپایی خاتمه دهید. ایران باید فورا با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی همکاری کند.»
آژانس‌های خبری بین‌المللی نیز از قول بورل نوشته‌اند: «ما در حال آماده‌سازی یک بسته مهم تحریمی جدید علیه ایران هستیم.»
امیر عبدالهیان درباره موضع ایران در جنگ روسیه علیه اوکراین همان حرفهای پیشین را تکرار کرده و به بورل گفته است: «جمهوری اسلامی ایران همواره بر ضرورت آتش بس و پیگیری راهکارهای دیپلماتیک برای حل مناقشه اوکراین تاکید داشته است.»
او همچنین ادعا کرده که جمهوری اسلامی "با هدف پیشبرد آتش بس و دستیابی به صلح از هیچ کوششی دریغ" نکرده است.
این در حالی است که اوکراین همچنان پهپادهای ساخت ایران را که از سوی روسیه علیه زیرساخت‌های غیرنظامی این کشور به کار گرفته شده‌اند، سرنگون می‌کند.
امیر عبداللهیان درباره برنامه اتمی و ارتباط با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی گفته ایران در حال برنامه‌ریزی برای سفر مدیرکل آژانس به تهران است و "اگر آژانس با نگاه فنی و غیر سیاسی عمل کند، امکان دستیابی به چارچوبی برای حل و فصل موضوع وجود دارد".
این در حالی است که شب گذشته خبرگزاری بلومبرگ از قول منابع دیپلماتیک نوشت که بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در جریان بازدید از تاسیسات هسته‌ای ایران، متوجه آثار غنی‌سازی ۸۴درصدی شده‌اند.
این خبر بلافاصله از سوی بهروز کمالوندی سخنگوی سازمان انرژی اتمی ایران تکذیب شد. کمالوندی در این باره گفت: «آنچه آژانس با ایران مطرح کرده در خصوص وجود ذره یا ذراتی از اورانیوم با غنای بالای ۶۰درصد در محل شیر برداشت محصول از طریق نمونه برداری متداول است.»
ناصر کنعانی سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی نیز در نشست خبری روز دوشنبه اول اسفند خود درباره خبر بلومبرگ بدون تکذیب صریح آن گفت: «در چارچوب تعاملات بین ایران و آژانس اطلاعاتی بین دو طرف تبادل می‌شود و اینکه این اطلاعات به حوزه رسانه و مطبوعات ورود پیدا می‌کند سوالی است که آقای گروسی و آژانس باید پاسخگو باشد.»
او اینگونه اتفاقات را "حرفهای" ندانست و گفت "کمکی به حل مسائل فنی بین ایران و آژانس نمی‌کند" و از آژانس خواست تا "به وظایف فنی خود پایبند باشد".
"استفاده سیاسی از آژانس"
ناصر کنعانی در بخش دیگری از سخنانش آنچه را "استفاده سیاسی از آژانس" دانست مورد نقد قرار داد و گفت این مسئله می‌تواند "جایگاه حرفهای" آژانس را مخدوش کند.
او در توضیح این "استفاده سیاسی" گفت: «چارچوب مذاکرات رفع تحریم‌های ظالمانه و یکجانبه علیه ایران و بازگشت مسئولانه تمامی طرف‌ها به تعهداتشان روشن است و ما امیدواریم که آژانس در چارچوب وظایف حرفهای و تخصصی خود عمل کرده و نقش کمک کننده در این زمینه ایفا کند.»
کنعانی درباره گفتوگوی تلفنی بورل و امیر عبدالهیان و ادبیات متفاوت دو طرف مورد پرسش قرار گرفت و در پاسخ به این پرسش گفت: «در انعکاس مطالب می‌توان با رویکردهای متفاوتی مطالب را منطبق با گفت‌وگوها منعکس کرد و اینکه ادبیات آقای بورل متفاوت است بستگی به رویکرد آنها دارد و ما همچنان به حفظ چهارچوب‌های سیاسی و رفتار حرفهای برای استمرار و ثمربخش بودن گفت‌وگوها تاکید داریم و طرف مقابل را به این موضوع دعوت می‌کنیم.»
کنعانی در پاسخ به این سوال که آیا شب گذشته در جریان گفتوگوی صورت گرفته بین امیر عبداللهیان و بورل در مورد ادعای بلومبرگ نیز صحبت شده است، گفت: «در این زمینه اطلاعی ندارم ولی قطعا مسائل مرتبط بین ایران و آژانس یکی از محورهای گفتوگو بین طرفین بوده است.»
برنامه هسته‌ای ایران به روایت تصویر
نمایندگان ایران و ۱+۵ دوم آوریل ۲۰۱۵ بر سر چارچوب برنامه‌ای به توفق رسیدند که در صورت نهایی شدن به مناقشه اتمی ۱۲ ساله ایران و غرب پایان می‌بخشد. ابعاد برنامه هسته‌ای ایران چیست و چه مراکزی برای پیشبرد آن احداث شده‌اند؟
عکس: Keyhan
توافق اتمی لوزان
دوم آوریل ۲۰۱۵ و دو روز پس از ضرب‌الاجل تعیین‌شده، سرانجام بیانیه مشترک مذاکره‌کنندگان هسته‌ای ایران و نمایندگان گروه موسوم به ۱+۵ (آمریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین و آلمان) در لوزان سوئیس منتشر شد. این بیانیه چارچوب توافق نهایی است که قرار است تا پایان ژوئن ۲۰۱۵ تنظیم شود و در صورت تحقق به ۱۲ سال مناقشه هسته‌ای ایران با غرب پایان می‌دهد. ابعاد برنامه هسته‌ای ایران چیست؟
عکس: Getty Images/AFP/F. Coffrini
برنامه اتمی ایران پیش از انقلاب
محمدرضا شاه پهلوی در مراسم افتتاح کرسی انرژی اتمی در دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۲. وی هم‌زمان با تاسیس سازمان انرژی اتمی، قرارداد ساخت نیروگاه اتمی بوشهر را در دی ماه ۱۳۵۳ (نوامبر ۱۹۷۴) منعقد کرد. قرار بود نیروگاه اتمی بوشهر به عنوان اولین نیروگاه اتمی ایران توسط شرکت "کرافت‌وِرک اونیون" آلمان (Kraftwerk Union AG) ساخته شود.
عکس: Keyhan
برنامه اتمی ایران پیش از انقلاب
محمدرضا شاه پهلوی در مراسم افتتاح کرسی انرژی اتمی در دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۲. وی هم‌زمان با تاسیس سازمان انرژی اتمی، قرارداد ساخت نیروگاه اتمی بوشهر را در دی ماه ۱۳۵۳ (نوامبر ۱۹۷۴) منعقد کرد. قرار بود نیروگاه اتمی بوشهر به عنوان اولین نیروگاه اتمی ایران توسط شرکت "کرافت‌وِرک اونیون" آلمان (Kraftwerk Union AG) ساخته شود.
عکس: Keyhan
برنامه اتمی ایران
دانشمندان اتمی زن ایران. بریده‌ای از جراید ایران در دهه ۵۰ خورشیدی. از راست به چپ خانم‌ها دکتر مرآت، رقیه باقرزاده اکبری، دکتر مهین‌دخت رحمانی، ثریه سمیعی، ماهرو اکبرنیا، فرزانه محمدی، دکتر افسر سیار و دکتر زهره عابدین‌زاده
عکس: Creative Commons
رئیس سازمان انرژی اتمی ایران تا زمان انقلاب ۵۷
دکتر اکبر اعتماد، متولد ۱۳۱۰ در شیراز و فارغ‌التحصیل دانشگاه لوزان سوئیس. وی در سال ۱۳۴۷ به سمت اولین رئیس موسسه تحقیقات و برنامه‌ریزی علمی و آموزشی منصوب شد و در سال ۱۳۵۳ ریاست سازمان انرژی اتمی ایران را به دست گرفت. اعتماد به خواست شاه حکم معاونت نخست‌وزیری را برای "تأمین انرژی" دریافت کرد و در این زمینه شخصا به شاه گزارش می‌داد.
عکس: PressTV
نیروگاه اتمی بوشهر
عکس قدیمی از نیروگاه نیم‌ساخته‌ی بوشهر (متعلق به حدود سال ۱۹۷۷). قرارداد ایران با شرکت آلمانی کرافت‌ورک اونیون برای احداث دو واحد نیروگاه اتمی بود. در سال ۱۳۵۷ در حالی که حدود ۷۵ درصد از واحد اول و ۶۰ درصد واحد دوم نیروگاه ساخته شده بودند، با تغییر نظام سیاسی ایران ساخت هر دو واحد متوقف ماند.
عکس: Creative Commons
نیروگاه اتمی بوشهر
نمایی از نیروگاه اتمی بوشهر
عکس: Fars
نیروگاه اتمی بوشهر
مدل نیروگاه اتمی بوشهر در غرفه ایران در اکسپوی شانگهای
عکس: Creative Commons/Bernd.Brincken
برنامه پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم در ایران
بسیاری از کشورهایی که به لحاظ فنی قادر به تولید سوخت نیروگاه‌های اتمی هستند به دلیل با صرفه‌تر بودن ترجیح می‌دهند آن را از خارج تهیه کنند. این کشورها نیازی مشخص و برنامه‌هایی شفاف مبتنی بر محاسبات اقتصادی دقیق و مرسوم دارند که هدف آن در نظر گرفتن منافع ملی است. صرف ده‌ها میلیارد دلار برای تولید داخلی سوخت یک نیروگاه که با ۵۰ میلیون دلار قابل خریداری است نمی‌تواند گامی در جهت رشد و شکوفایی باشد.
تأسیسات نظامی پارچین
یکی از مراکز مهمی که با فعالیت‌های هسته‌ای ایران مرتبط است پایگاه نظامی پارچین واقع در جنوب شرقی تهران است. این مرکز یک پادگان نظامی و در اختیار سپاه پاسداران جمهوری اسلامی است، اما آژانس احتمال می‌دهد که ایران در این مکان دست به آزمایش انفجار هسته‌ای زده باشد.
عکس: DigitalGlobe/ISIS via dapd
تأسیسات نظامی پارچین
در نیمه نخست سال ۲۰۱۲ آژانس بین‌المللی از انجام عملیات گسترده خاکبرداری و پاکسازی احتمالی در پارچین خبر داد که مستند به تحلیل عکس‌های هوایی بود. اما ایران دیگر اجازه بازدید از پارچین را به بازرسان آژانس نداد.
تأسیسات پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم
تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم در نطنز. ایران در بهمن ۱۳۸۵ رسما خبر راه‌اندازی دو آبشار ۱۶۴ تایی در تاسیسات زیرزمینی نطنز را اعلام کرد. در سال‌های بعد تعداد سانتریفوژهای این مرکز به چند هزار افزایش داده شد. راه‌اندازی و نگهداری تاسیسات این بخش، به دلیل ویژگی دستگاه‌ها و پیچیدگی ساخت آنها یکی از پرهزینه‌ترین قسمت‌های چرخه‌ی سوخت هسته‌ای است. ده‌ها میلیارد دلار هزینه برنامه غنی‌سازی شده است.
عکس: Fars
تأسیسات پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم
در فروردین سال ۱۳۸۶ محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور ایران برای نخستین‌بار از نصب و راه‌اندازی سه هزار دستگاه سانتریفوژ در نطنز خبر داد. رسانه‌های ایران نوشتند که این دستگاه‌ها از نوع نسل جدید سانتریفوژهاست که توسط خود ایران ساخته شده‌اند. در آخرین گزارش‌های رسانه‌ها، تعداد سانتریفوژ نصب شده در نظنز تا ۶ هزار نیز قید شده است.
عکس: AP
تأسیسات هسته‌ای
تاسیسات پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم نطنز در نزدیکی شهر نطنز در شمال اصفهان قرار دارد. زمان آغاز ساخت تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم نطنز روشن نیست. اما بخش اصلی این تاسیسات که محل استقرار سانتریفوژهاست، در زیرزمینی به عمق ۳۰ متر قرار دارد.
عکس: picture-alliance/ dpa
تأسیسات هسته‌ای
مرکز کنترل تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم در نطنز
عکس: REUTERS
تأسیسات اتمی
میله‌های سوختی
عکس: picture-alliance/dpa
تأسیسات اتمی
در سال ۲۰۱۱ و پس از گذشت ۱۵ سال پیمانکار روسی اعلام کرد که واحد اول نیروگاه بوشهر به مرحله راه‌اندازی آزمایشی رسیده است. مدت زمان ساخت یک نیروگاه مشابه بوشهر در کشورهای پیشرفته صنعتی حداکثر ۷ سال و در کشورهای مشابه ایران حداکثر ۸ سال طول می‌کشد.
عکس: AP
تأسیسات فردو
خبر احداث تأسیسات زیرزمینی غنی‌سازی فردو در اطراف قم در بحبوحه مناقشه هسته‌ای ایران و غرب (۲۰۰۹) منتشر شد. غرب خواستار برچیدن این تأسیسات و جمهوری اسلامی خواستار ادامه فعالیت آن بود. بر اساس بیانیه مشترک لوزان، فردو به مرکز تحقیقات هسته‌ای و فیزیک پیشرفته تبدیل می‌شود و هزار سانتریفوژ در آن فعال خواهند بود؛ اما غنی‌سازی اورانیوم در این تأسیسات متوقف شده و ماده شکاف‌پذیری نیز در آن تولید نمی‌شود.
عکس: picture-alliance/dpa
مذاکرات اتمی میان ایران و غرب
مذاکرات اتمی میان نمایندگان ایران و کشورهای شش‌گانه‌ی آمریکا، فرانسه، بریتانیا، روسیه، چین به انضمام آلمان به سرپرستی کاترین اشتون، مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا در استانبول، آوریل ۲۰۱۲. پیش از روی کار آمدن دولت حسن روحانی، سعید جلیلی (تصویر) سرپرستی تیم مذاکره‌کننده ایران را بر عهده داشت.
عکس: Reuters
تأسیسات هسته‌ای آب سنگین اراک
پروژه‌های آب سنگین در چارچوب قرارداد منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای قرار می‌گیرد و باید زیر نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشند.
عکس: aeoi.org.ir
تأسیسات هسته‌ای آب سنگین اراک
آنچه سبب حساسیت آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به رآکتورهای آب سنگین شده، تولید پلوتونیوم به عنوان محصول فرعی است. از این پلوتونیوم می‌توان مستقیم و بدون نیاز به غنی‌سازی اورانیوم، سلاح‌های اتمی ساخت. بر اساس توافق اتمی لوزان، رآکتور تحقیقاتی اراک آب سنگین باقی می‌ماند اما با بازطراحی روزآمد می‌شود و از میزان پلوتونیوم تولیدی آن نیز کاسته می‌شود.
عکس: aeoi.org.ir
تأسیسات فرآوری اورانیوم اصفهان
"تأسیسات فرآوری اورانیوم اصفهان" (Uranium Conversion Facility – UCF) مرکزی برای تبدیل کیک زرد به گاز هگزا فلوراید است. این گاز سپس در سانتریفوژها تزریق می‌شود تا اورانیوم قابل استفاده آن افزایش یابد. فکر ایجاد تاسیسات اصفهان به پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران باز میگردد که به عنوان گزینهای برای تکمیل چرخه سوخت نیروگاه اتمی بوشهر پیشنهاد شد.
عکس: aeoi.org.ir
"کیک زرد"
یکی از وظایف مهم تاسیسات UCF اصفهان تولید "گاز هگزا فلوراید اورانیوم" (UF6) است. برای تولید این گاز ابتدا كیك زرد (سنگ اورانیوم پودر شده با درجه خلوص بیشتر) را در اسید نیتریك حل می‌كنند. بر اثر این عمل، ماده‌ای به نام نیترات اورانیوم تولید می‌شود. پس از یک رشته فعل و انفعالات گاز هگزا فلوراید اورانیوم تولید می‌شود. این همان گازی است كه برای غنی‌سازی در دستگاه‌های سانتریفوژ تزریق می‌شود.
عکس: aeoi.org.ir
رآکتور تحقیقاتی تهران
رآکتور تـحقیقاتی آب سبک تهران یکی از انـواع راکـتورهای چند منظوره و در نوع خود از کارآترین انواع راکتورهای دنیا در زمینه علمی و صنعتی است. این رآکتور با ظرفیت ۵ مگاوات در سال ۱۹۶۷ توسط آمریکا در مرکز تحقیقات اتمی تهران وابسته به دانشگاه تهران ساخته شد. آمریکا برای مدت ۲۰ سال سوخت مورد نیاز رآکتور تحقیقاتی تهران را تامین کرد.
عکس: aeoi.org.ir
رآکتور اتمی تهران
در سال ۲۰۱۰ ایران اعلام کرد سوخت رآکتور تهران در حال اتمام است و از طریق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواستار تامین سوخت ۲۰ درصد برای این رآکتور شد. اما این درخواست با دیگر مسائل مناقشه‌ی اتمی ایران پیوند خورد و موضوع آن‌طور که ایران مایل بود، حل‌وفصل نشد.
