گفت‌وگو با محمود حسینی‌زاد، برنده مدال گوته
۱۳۹۲ اردیبهشت ۲۷, جمعه
محمود حسینی‌زاد، مترجم و نویسنده ایرانی به همراه پتروس مارکاریس، نویسنده یونانی و نوین کیشوره ناشر هندی به عنوان برندگان مدال گوته در سال ۲۰۱۳ از سوی انیستیتو گوته آلمان معرفی شدند.
مدال گوته از سال ۱۹۵۴ میلادی به شخصیت‌هایی غیرآلمانی اهدا می‌شود که در راه گسترش زبان و تبادلات فرهنگی آلمان در عرصه بین‌الملل کوشا بوده‌اند. این مدال از سال ۱۹۷۵ میلادی یکی از نشان‌های رسمی دولت فدرال آلمان شناخته می‌شود و از سال ۲۰۰۹ در سالروز تولد یوهان وولفگانگ فون گوته، ادیب سرشناس آلمانی (۲۸ اوت) طی مراسمی رسمی در شهر وایمار اهدا می‌شود.
محمود حسینی‌زاد در گفت‌‌وگویی با دویچه وله در ارتباط با اهمیت این مدال ادبی می‌گوید: «مدال گوته یکی از مهم‌ترین جایزه‌های ادبی آلمان است که برای دستاوردهای ادبی یک غیرآلمانی و همچنین تلاش‌برای تبادل و تفاهم فرهنگی میان آلمان و کشوری که دریافت‌کننده مدال به آن تعلق دارد، اهدا می‌شود. این مدال می‌تواند به شخصیت‌های سویسی و اتریشی نیز اهدا شود و با جایزه ادبی گوته که تنها به آلمانی‌ها تعلق دارد، متفاوت است.»
انیستیتو گوته محمود حسینی‌زاد را مترجمی معرفی کرده که علاوه بر آثار نوشتاری در عرصه تاتر و فیلم‌های تهیه شده به زبان آلمانی نیز با شرکت در کنفرانس‌ها و ارائه سخنرانی فعالیت دارد.
حسینی‌زاد متولد ۱۹ فروردین ۱۳۲۵ خورشیدی در فیروزکوه است. وی در اوایل دهه‌ی ۱۹۷۰ میلادی تحصیلات خود در رشته علوم سیاسی و جامعه‌شناسی را در دانشگاه مونیخ به پایان رساند و به ایران بازگشت. حسینی‌زاد در کنار تدریس زبان آلمانی در دانشگاه‌های ایران و موسسه زبان آلمانی تهران آثار متعددی را از نویسندگان معاصر آلمانی ترجمه کرده است: "تک پرده‌ای‌ها"، "بعل"، "صدای طبل در شب" و "در جنگل شهر" مجموعه‌هایی است که با ترجمه حسینی‌زاد از آثار برتولت برشت منتشر شده است. وی همچنین "قاضی و جلاد"، "قول" و "سوءظن" را از فریدریش دورنمات ترجمه کرده است.
توجه به ادبیات معاصر و نسل جدید نویسندگان آلمان
اما توجه این مترجم ایرانی به آثار نویسندگان نسل جوان ادبیات آلمان راه او را چند سالی است که از دیگر همکارانش که علاقه بیشتری به ترجمه ادبیات کلاسیک آلمان دارند، جدا کرده است. تصمیم حسینی‌زاد برای معرفی نویسندگان جوان آلمانی‌زبان به مخاطبان ایرانی، حالا به عنوان یکی از دلایل انیستیتو گوته برای اهدای مدال گوته به وی عنوان می‌شود.
حسینی‌زاد در گفت‌وگو با دویچه وله در ارتباط با علت معرفی آثار نسل جدید نویسندگان آلمانی و برگردان آثارشان به فارسی در ایران می‌گوید: «ادبیات آلمان برای خود آلمانی‌ها هم ادبیات نسبتا پیچیده‌ای است. ادبیات بعد از جنگ جهانی دوم یک موضوعی بود. یعنی درگیر این جریان بود که چه کسی آغازکننده جنگ بود؛ هیتلر مقصر بود یا ملت؟ این آثار در ایران ترجمه شده بود، ولی می‌دانیم که خواننده چندانی نداشت. نویسندگان نسل جدید اما از گذشته قطع شده‌اند و اگر هم نگاهی به گذشته دارند، آن نگاه، نگاه متفاوتی است؛ نگاه پر از گناه و نگاه توجیه‌گر نیست. در ضمن نویسندگان نسل جدید آلمان همان‌طور که خودشان هم می‌گویند، تا حدودی تحت تاثیر نویسندگان جدید آمریکایی هستند و زبان بسیار ساده‌ای را برای بیان ایده‌هایشان انتخاب کرده‌اند. این زبان هم برای من بسیار جذاب است. علاوه بر این نویسندگان نسل جدید در پرداختن به داستان‌‌ها از مرزهای آلمان فراتر می‌روند و شخصیت‌هایی از فرهنگ‌های مختلف را در آثار آن‌ها می‌توان یافت که این نکته هم برای من حائز اهمیت بود.»
تاکنون ترجمه آثاری همچون "این سوی رودخانه ادر" و "آلیس" از یودیت هرمان، "مثلا برادرم" اثر اووه تیم، "آگنس" از پتر اشتام و "آسمان خیس" متشکل از مجموعه داستان‌هایی از یودیت هرمان، اینگو شولتسه، امینه سوگی ازدامار، پتر اشتام و برنهاردت شلینک با ترجمه محمود حسینی‌زاد روانه بازار شده است.
حسینی‌زاد در عرصه نویسندگی نیز فعال است. "سیاهی چسبناک شب" و "این برف کی اومده" دو مجموعه داستانی است که در چند سال اخیر به قلم وی به چاپ رسیده است. وی در ارتباط با تاثیرپذیری خود برای نوشتن داستان از نویسندگانی که آثارشان را به فارسی برگرداننده است، می‌گوید: «البته من در ترجمه‌هایی که بیش از سی سال پیش منتشر کرد‌ه‌ام هم همیشه زبان ساده‌ای دارم و این نوع نوشتن را تحت تاثیر نویسندگان آلمانی نمی‌دانم، اما باید بگویم آشنایی با نویسندگان نسل جدید آلمان، به ویژه یودیت هرمان باعث شد من هم به این فکر بیافتم که می‌توان سراغ موضوعاتی از آن دست که او رفته، رفت و می‌توان مسائلی را که ذهن را به خود مشغول کرده بر روی کاغذ آورد.»
قرار است مدال گوته در روز ۲۸ اوت (ششم شهریور) در شهر وایمار در سالروز تولد گوته به برندگان امسال اهدا شود.